Dizajnuar për të përshpejtuar avancimet në mjekësi dhe fusha të tjera, algoritmi kuantik i Google funksionon 13,000 herë më shpejt se softueri i shkruar për një superkompjuter tradicional.
Michel H. Devoret ishte një nga tre fizikantët që fituan Çmimin Nobel në Fizikë këtë vit për një seri eksperimentesh që i kryen mbi katër dekada më parë.
Si studiues i post doktoraturës në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley, në mes të viteve 1980, Dr. Devoret ndihmoi të tregonte se vetitë e çuditshme dhe të fuqishme të mekanikës kuantike – fizika e botës subatomike – mund të shihen edhe në qarqe elektrike të mjaftueshme për t’u parë me sy të lirë, shkruan New York Times, përcjell Katror.info.
Mundesh me e lexu edhe...
Ky zbulim, që hapi rrugën për telefonat celularë dhe kabllot optike, mund të ketë ndikime edhe më të mëdha në vitet e ardhshme, ndërsa studiuesit ndërtojnë kompjutera kuantikë shumë më të fuqishëm se sistemet kompjuterike aktuale. Kjo mund të çojë në gjetjen e ilaçeve dhe vaksinave të reja, si dhe në thyerjen e teknologjive të enkriptimit që mbrojnë sekretet e botës.
Të mërkurën, Dr. Devoret dhe kolegët e tij në laboratorin e Google pranë Santa Barbaras, Kaliforni, thanë se kompjuteri i tyre kuantik kishte ekzekutuar me sukses një algoritëm të ri që mund të përshpejtojë zbulimet në mjekësi, dizajnimin e materialeve të reja ndërtimore dhe fusha të tjera.
Duke shfrytëzuar fuqitë e çuditshme të mekanikës kuantike, makina e Google ekzekutoi këtë algoritëm 13,000 herë më shpejt se një superkompjuter i klasës më të lartë që përdor algoritme tradicionale, sipas një artikulli të shkruar nga studiuesit e Google në revistën shkencore Nature.
“Në të ardhmen, kur të kemi kompjutera kuantikë më të mëdhenj, do të mund të kryejmë llogaritje që do të ishin të pamundura me algoritmet tradicionale,” tha Dr. Devoret, i cili iu bashkua Google në 2023.
Kompjuterët kuantikë janë ende një teknologji eksperimentale. Por algoritmi i ri i Google, Quantum Echoes, tregon se shkencëtarët po përmirësojnë shpejt teknikat që mund t’i lejojnë kompjuterët kuantik të zgjidhin probleme shkencore që asnjë pajisje tradicionale nuk mund t’i zgjidhë.
“Është një përparim i rëndësishëm teknologjik,” tha Prineha Narang, profesoreshë e shkencave fizike dhe inxhinierisë elektrike dhe kompjuterike në Universitetin e Kalifornisë në Los Angjelos (UCLA).
“Kemi dëgjuar shumë për përparimet në harduer në këtë fushë, dhe për një kohë u shqetësova se algoritmet nuk do të ndiqnin ritmin. Por ata treguan se kjo nuk është e vërtetë.”
Hulumtimet kuantike të Google konkurrojnë me gjigantë të tjerë teknologjikë si Microsoft dhe IBM, start-up-e të shumta, universitete dhe përpjekje të shpejta në Kinë, ku qeveria ka investuar mbi 15.2 miliardë dollarë në kërkime kuantike.
Në një kompjuter tradicional, si laptopi apo telefoni, çipat e silikonit ruajnë numrat si “bit”-e, secili prej të cilëve mund të jetë 1 ose 0. Kompjuteri pastaj bën llogaritje duke i manipuluar këto bit-e.
Një kompjuter kuantik, nga ana tjetër, bën llogaritje në mënyra që sfidojnë logjikën e zakonshme. Sipas ligjeve të mekanikës kuantike, një objekt mund të sillet si dy objekte njëkohësisht. Duke shfrytëzuar këtë fenomen, shkencëtarët krijojnë “qubit”-e që mbajnë një kombinim të 1 dhe 0 në të njëjtën kohë.
“Kjo do të thotë se sa më shumë qubit-e të ketë, një kompjuter kuantik bëhet eksponencialisht më i fuqishëm.
Në mes të viteve 1980, së bashku me dy studiues të tjerë në Berkeley, John M. Martinis dhe John Clarke, Dr. Devoret tregoi se vetitë e çuditshme të mekanikës kuantike nuk kufizoheshin vetëm te grimcat subatomike. Ato shfaqeshin gjithashtu edhe në qarqe elektrike që mund të përdoren për ndërtimin e çipeve kompjuterikë.
Ky zbulim hapi rrugën për “qubit-et superpërçues” që sot përdoren nga Google, IBM dhe shumë kompani të tjera për kompjuterët kuantikë.
Edhe sot, kompjuterët kuantikë bëjnë shumë gabime, por përparimet në korrigjimin e gabimeve kanë bërë që shumë shkencëtarë të besojnë se teknologjia mund të arrijë potencialin e saj brenda dhjetëvjeçarit.
Google njoftoi vitin e kaluar se kishte ndërtuar një kompjuter kuantik që kryente një llogaritje shumë komplekse në më pak se pesë minuta, ndërsa një nga superkompjuterët më të fuqishëm jo-kuantikë nuk do të mund ta përfundonte atë në 10 septilion vjet – një kohë që tejkalon moshën e universit të njohur me miliarda trilion vjet.
Ky moment i “mbizotërimit kuantik” tregoi se teknologjia po tejkalonte fuqitë e kompjuterëve klasikë, edhe pse llogaritja e Google nuk kishte përdorim praktik.
Google dhe konkurrentët e saj punojnë ende për të arritur momentin kur një kompjuter kuantik mund të tejkalojë aftësitë e një kompjuteri klasik duke kryer detyra të rëndësishme në kimi dhe inteligjencë artificiale.
Algoritmi i ri i Google është një hap në atë drejtim. Në një artikull tjetër, kompania tregoi se algoritmi mund të përmirësojë përdorimin e rezonancës magnetike bërthamore (NMR), një teknikë për të kuptuar strukturën e molekulave të vogla dhe ndërveprimet e tyre.
Kjo është e rëndësishme për zhvillimin e ilaçeve të reja dhe materialeve për ndërtim. “Kjo është fuqia e një kompjuteri kuantik,” tha Ashok Ajoy, profesor ndihmës i kimi në Berkeley. “Ende jemi në fillim, por perspektivat janë emocionuese.”/Katror.info
Burimi: New York Times
Përktheu: Katror.info
Përgatiti:
