Këtë javë, liderët botërorë u mblodhën në Busan, Korenë e Jugut, për të diskutuar një traktat global për plastikën, me qëllimin për të kufizuar ndotjen nga një nga materialet më të rrezikshme në planet. Ndërsa një ngjarje kaq e nivelit të lartë mund të duket shumë larg jetës sonë të përditshme, pikërisht produktet që përdorim çdo ditë që janë në qendër të negociatave. Disa plastika janë më të dëmshme se të tjerat dhe kanë ndikim unik në pjesë të ndryshme të botës.
Këtu, ne shqyrtojmë pesë nga shkelësit më të mëdhenj, shkruan Emma Bryce për The Guardian.
Paketat plastike, Indonezi
Sacheti u popullarizua në Azi, kryesisht nga Unilever në vitet 1980, si një mënyrë për të shitur produkte ushqimore dhe higjienike në sasi më të vogla dhe më të përballueshme. Por në Indonezi, ato zëvendësuan sistemet ekzistuese të blerjes me shumicë dhe ripërdorimit. Si pasojë, në vendin e Indonezisë shiten çdo ditë 5.5 milionë sacheta vetëm për detergjent, dhe çdo qytetar prodhon 4 kg mbetje sachetash çdo vit, sipas lëvizjes jo fitimprurëse “Plastic Diet”.
Mundesh me e lexu edhe…
Problemi është që ndërtimi me shumë shtresa i sachetave plastika dhe metali i bën ato praktikisht të pamundura për t’u ricikluar. Sistemet e menaxhimit të mbetjeve të mbingarkuara i lëshojnë sachetat në mjedis, ku ato bllokojnë kanalizimet dhe kontribuojnë në përmbytje. Disa prej tyre digjen si karburant gatimi, duke lëshuar kimikate toksike që hyjnë në ajër dhe ushqim.
Rrobat nga poliesteri, Gana dhe Kenia
Zakonisht nuk mendojmë për rrobat e hedhura si ndotje plastike. Por, midis 60% dhe 70% e tekstileve prodhohen nga fibra sintetike si poliestëri. Ky është një problem kur ato përfundojnë në deponitë e menaxhuara në vende si Gana dhe Kenia. Këto vende pranojnë rroba të dorës së dytë dhe stoqe të pa shitur që tregtohen nga BE-ja dhe MB. Sipas një hulumtimi nga Changing Markets Foundation, në Kenia, deri në gjysmën e këtyre rrobave hidhen, shpesh sepse ato janë shumë të dëmtuara për t’u veshur.
Hedhur në deponitë e hapura, rrobat gradualisht shkatërrohen dhe ndotin tokat dhe lumenjtë përreth. “Tregtia e këtyre rrobave të përdorura nga vendet e Veriut global në ato të Jugut global është, në një masë të madhe, eksport i mbetjeve plastike,” thotë Urška Trunk, menaxhere e fushatës në Changing Markets Foundation.
Në nivel global, më pak se 1% e fibrave të tekstilit riciklohen, ndaj Trunk është e shqetësuar për përdorimin në rritje të fibrave sintetike, veçanërisht nga 50 markat që janë identifikuar në raportin e saj. Njëra prej këtyre markave është Shein, e dashur nga adoleshentët, por, sipas Changing Markets Foundation, ka raportin më të lartë të fibrave sintetike ndaj atyre natyrale mes 50 markave të modës së shpejtë që u shqyrtuan: katër të pestat e prodhimit të saj janë bërë nga tekstile që bazohen në lëndë djegëse fosile. “Moda plastike është një problem dhe duhet trajtuar që në burim,” thotë Trunk.
Shein ka përgjigjur duke thënë se “ne jemi të angazhuar të vazhdojmë përmirësimin e praktikave tona të qëndrueshmërisë”, dhe shtoi se po punon për të prodhuar fibra me ndikim të ulët, duke përdorur materiale të mbetura nga marka të tjera dhe duke kaluar në 31% poliestër të ricikluar në produktet me markën Shein.
Shishe plastiket, ishujt Karaibe
Çdo vit, në pastrimin ndërkombëtar të brigjeve të Ocean Conservancy [ICC], një lloj mbeturine shfaqet rregullisht mes pesë artikujve më të grumbulluar: shishe pijesh plastike. Sidomos në Karaibe, vlerësohet se çdo kilometër ka 2,000 artikuj plastikë të hedhur, një e pesta e të cilëve janë shishe.
Të dhënat nga ICC tregojnë se vetëm në vitet 2022 dhe 2023, vullnetarët në Trinidad dhe Tobago grumbulluan 86,410 shishe plastike – pothuajse gjysma e gjithë mbetjeve plastike të mbledhura atje.
Modelet e konsumit, të shoqëruara me kalimin nga shishet e qelqit të rinovueshëm në enë të njëpërdorimshme në vitet 1980, mund të shpjegojnë përmasat e këtij ndotjeje në Karaibe. Një pjesë e madhe e plastikës gjithashtu vjen nga vende të tjera dhe mbërrin në bregdetet e Karaibeve. Por ka gjithashtu rolin e prodhimit në rritje nga kompani si Coca-Cola, e cila shet më shumë se 100 miliardë shishe pijesh plastike çdo vit. Një studim i bazuar në 1,576 audite markash në 84 shtete tregoi se 11% e mbetjeve totale plastike të markës vinte nga Coca-Cola, më shumë se çdo kompani tjetër.
Tetra Pak, Vietnam
Në një jetë që po bëhet gjithnjë e më e mbushur me plastikë, ka një ndjesi pozitive kur e pastron atë paketimin kartoni që mban qumështin, salcat e makarona dhe supat, dhe e vendos atë në kazan për riciklim. Shumica e këtyre paketimeve prodhohen nga kompania multinacionale e paketimit të ushqimeve, Tetra Pak. Produktet me shumë materiale mund të jenë jashtëzakonisht të vështira për t’u përpunuar dhe nivelet globale të riciklimit të Tetra Pak janë rreth 25%.
Megjithatë, kompania ka pretenduar se paketimet e saj janë “të thjeshta” për t’u ricikluar. Në vitin 2018, The Guardian bëri një hetim në Vietnamin që tregoi se sistemet e riciklimit ishin të papërgatitura për të përpunuar materialin kompleks, në kombinim me menaxhimin e kufizuar të mbetjeve. Kjo krijoi një skenar ku paketimet Tetra Pak mbulonin plazhet e vendit ose po digjeshin.
Leckat e lagura, Mbretëria e Bashkuar
Çdo vit, Mbretëria e Bashkuar hedh 11 miliardë lecka të lagura, por ky simbol i gjithanshëm i pastërtisë personale ka një anë ndotëse. Shumë lecka prodhohen me fibra sintetike si poliesteri, të cilat i duhen vite për t’u shpërbërë. Kur leckat hidhen në tualet, ato grumbullohen në kanalizime, duke mbledhur yndyrë dhe duke u ngjitur me mbeturina të tjera për të formuar “fatbergs” gjigantë që bllokojnë tubat – si monstër prej 35 tonësh që u nxor nga tubat e Londrës në maj.
Vitin e kaluar, Shoqata për Ruajtjen e Detit [MCS] pastruan 21,000 lecka të laguara nga plazhet e Mbretërisë së Bashkuar. /Katror.info
Përgatiti:
