Disa nga artistët më të njohur të historisë janë në gjendje të thithin thelbin e ndikimeve të mëparshme dhe ta kanalizojnë atë në krijime të freskëta e inovative. Duke thithur muzikën e James Brown, Jimi Hendrix, Sly Stone, Beatles, Marvin Gaye, Prince hapi një rrugë të re me tingullin e tij të veçantë.
Muzika e Prince ka qenë pjesë e pandashme e kolonës zanore të muzikës pop për më shumë se tre dekada. Dhe, kur e trajton më nga afër dhe e dëgjon me vëmendje, është e lehtë të kuptohet pse. Pak artistë mund të pretendojnë se kanë përfshirë funk-un infektiv, rock-un e ndezur, R&B-në soul dhe pop-in verbues e melodik gjatë gjithë karrierës së tyre.
Prince e arriti këtë me kryeveprën e vitit 1987, “Sign O’ The Times” (Shenjat e kohës). Përkatësisht, këngët “Hot Thing” (Gjë e nxehtë), “The Cross”(Kryqi), “Adore” dhe “I Could Never Take the Place of Your Man” (Kurrë nuk mund të zë vendin e burrit tënd)i përshtaten përshkrimeve stilistike të sipërpërmendura.
Mundesh me e lexu edhe…
I lindur më 7 qershor 1958 në Minneapolis, Minnesota, Prince Rogers Nelson, nga babai pianist xhazi dhe nëna këngëtare, Prince tregoi qysh herët talentin e tij të jashtëzakonshëm. Mrekulli e muzikantëve autodidaktë, ai luante kitarë, piano, bateri, bas, saksofon dhe gjithçka tjetër që i binte në dorë. Që në fillimet e tij, ai ishte një burim i pashtershëm krijimtarie, eksperimentimi dhe inovacioni. Gjatë një interviste të vitit 2009, Prince tregoi se ai iu përkushtua përmirësimit të aftësive të tij në piano kur prindërit e tij u ndanë.
“Babai e la pianon në shtëpi kur u largua, ai nuk më lejonte ta luaja kur ishte aty, sepse nuk isha aq i mirë sa ai”, shpjegoi ai. “Kështu që, kur ai u largua, unë u betova të bëhesha po aq i mirë sa ai. U mësova vetë si të luaja dhe ia dola”.
Ndërsa Prince ishte një person famëkeq privat, ai integroi disa nga jeta e tij familjare në projektet e tij muzikore dhe artistike gjatë viteve.
“Purple Rain” film muzikor gjysmë-autobiografik, i shkruar dhe interpretuar nga vetë Prince më 1984 rrëfen historinë e një muzikanti nga Minneapolis dhe grupit të tij, The Revolution, teksa ai gjen një arratisje nga jeta e vështirë familjare përmes muzikës. Edhe pse shpesh besohet se figura e babait në “Purple Rain” është frymëzuar nga babai i tij, Los Angeles Times raportoi në gusht të vitit 2001 se Prince kishte sqaruar se babai i tij nuk pinte, nuk shante dhe nuk kishte armë sikur në film. Prince gjithashtu trajtoi tema të familjes në këngën e tij të njohur “When Doves Cry” (Kur qajnë pëllumbat). Tekstet përfshijnë vargje të tilla si,“Ndoshta jam ashtu si babai im, shumë i guximshëm / Ndoshta ti je si nëna ime / Ajo kurrë nuk është e kënaqur.”
Me kontratën e tij të parë diskografike në fund të adoleshencës, ai u konsiderua si artisti më i ri në historinë e Warner Bros, të cilit i ishte dhënë kontroll i plotë artistik – thuhet se gjithçka që u desh ishte të dëshmonte aftësitë e tij në moshën 18-vjeçare në një studio incizimi.
Produktiviteti i jashtëzakonshëm i Prince është legjendar, duke përfshirë një numër marramendës albumesh dhe këngësh të panumërta, që variojnë nga himne shpërthyese për vallëzim, deri te balada prekëse, këngë me nënkuptime të dyfishta për takime intime, e deri te përpjekje psiko-delike.
Shumë artistë do të kishin dhënë gjithçka për të pasur si single apo në albumet e tyre këngë që ai i publikonte thjesht si B-side si “She’s Always in My Hair”(Ajo është gjithmonë në flokët e mia), “Another Lonely Christmas” (Një tjetër Krishtlindje e vetmuar) apo që i dhuronte të tjerëve si “4 the Tears in Your Eyes” (Për lotët në sytë e tu), dhuruar për albumin “We Are the World”, (Ne jemi bota), apo “Manic Monday” (E Hëna maniake) për grupin The Bangles. Ka raportime që ai ka ruajtur gjithashtu një arkiv me mijëra materiale të papublikuara.
Qoftë duke përdorur një bariton joshës apo një falseto ngacmues, Prince ishte, pa dyshim, një nga artistët më karizmatikë, mjeshtërorë dhe, mbi të gjitha, plot energji në skenë. Talenti i jashtëzakonshëm i këtij artisti të vogël në shtat ishte aq i madh, saqë ai mund (dhe shpesh e bënte) të interpretonte këngët më të njohura të artistëve të tjerë — si “While My Guitar Gently Weeps” (Ndërsa kitara ime qan butësisht) nga Beatles, “Crazy in Love” (I çmendur në dashuri) nga Beyoncé apo “Creep” (Zvarritja) nga Radiohead — dhe të linte publikun të mahnitur me interpretimet e tij më fortë se interpretuesit origjinalë.
Debutimi i tij, më 1978 me albumin “For You” (Për Ty), përfshin vetëm një këngë të bashkëshkruar me ish-producentin Chris Moon. Pjesa tjetër ishte krejtësisht e Prince-t, duke kënduar të gjitha vokalet dhe duke luajtur vetë të gjitha instrumentet, përfshirë kitarën akustike, elektrike dhe basin, pianon akustike dhe Fender Rhodes, basin sintetik, sintetizatorë të ndryshëm të tastierës si Oberheim, Moog dhe ARP, kambanat e orkestrës, baterinë dhe instrumentet goditëse.
Ai përdori sintetizatorin Oberheim për të krijuar tingullin e një seksioni borish, të cilin më pas e ndërthurte me linja të shumëfishta kitarash. Ai vazhdoi të shkruante, të prodhonte, të bënte aranzhime dhe të luante shumicën e instrumenteve në të gjitha albumet e tij gjatë gjithë jetës.
“Little Red Corvette” (Korveta e vogël e kuqe) 1983 ishte hiti i parë i madh i Prince që kapërceu kufijtë e zakonshëm të famës, duke fituar transmetim në MTV në një kohë kur pothuajse asnjë artist me ngjyrë nuk shfaqej në këtë medium të ri dhe me shumë ndikim asokohe ”Purple Rain”(1984) e bëri atë një nga yjet më të mëdhenj të viteve 1980 dhe mbetet albumi i tij më i shitur.
Ky album, i cili ishte edhe kolona zanore fituese e Çmimit të Akademisë (Oscar) për filmin gjysmë-autobiografik me të njëjtin emër, fitoi gjithashtu një çmim Grammy. Tre nga këngët e tij u bënë hite: “Let’s Go Crazy” (Le të çmendemi) me ritëm të furishëm, “When Doves Cry” – këngë androgjene por e brishtë, dhe kënga himnizuese “Purple Rain”.
Tekstet e këngëve të Prince, të shoqëruara nga muzikë po aq intensive, shpesh trajtojnë me sinqeritet dhe imagjinatë çështje të seksualitetit dhe dëshirës. Shumë prej veprës së tij, si në tekstet ashtu edhe në imazhet që përdor, përballen me kufizimet e normave dhe kategorive shoqërore. Siç ka theksuar një prej biografëve të tij:
“I gjithë thelbi i artit të Prince mund të kuptohet si një dëshirë për t’i shpëtuar identiteteve shoqërore që i janë imponuar vetëm sepse ai ishte i vogël, i zi dhe mashkull.”
Përtej zhanreve muzikore, Prince shërbeu si një ikonoklast që refuzoi të përputhej me perceptimet e shoqërisë perëndimore për maskulinitetin dhe normat gjinore.
“A jam i zi apo i bardhë? A jam hetero apo gay?” pyet Prince në këngën “Controversy” (Polemika). “Unë nuk jam grua. Unë nuk jam burrë. Unë jam diçka që kurrë nuk do ta kuptoni,” këndon ai në “I Would Die 4 U”. Gjithashtu, në disa prej këngëve të tij shfaqet një impuls i fortë fetar, i cili, herë pas here, bashkohet me një përjetim erotik të shenjtë, të lidhur me përvojat shpirtërore të kishave afro-amerikane
Prince nuk kishte frikë të thyente rregullat e modës. Flokët e bëra permanente, sytë e theksuar me laps të zi, takat e larta, këmishët me fëstëk, dekoltetë të thella, bluzat e shkurtra, kapelat e varura dhe pantallonat e gjera janë vetëm disa nga zgjedhjet e tij që sfiduan normat gjinore.
Prince eksploroi veçori të pazakonta tipografike në titujt dhe tekstet e këngëve të tij, si një mënyrë për të shmangur konvencionin. Në vitin 1993, ai shpalli se kishte ndryshuar emrin në një kombinim të shenjave të gjinisë mashkullore dhe femërore simbolin e njohur si “Prince”, ose “The Love Symbol”, me të cilin identifikohej si artist. Ai shpjegoi se kishte ndryshuar emrin e tij në një simbol të pashqiptuar për t’u çliruar nga kontrata me Warner Bros, dhe se e kishte bërë këtë nga frustrimi, sepse ndihej se emri i tij tani i përkiste kompanisë. Në vitin 1993, gjatë negociatave nisi një luftë ligjore mes Warner Bros dhe Prince për kontrollin artistik dhe financiar të prodhimeve të tij muzikore. Gjatë padisë, Prince u shfaq në publik me fjalën “slave” (skllav) të shkruar në faqe.
Gjatë pjesës më të madhe të karrierës së tij, krijimtaria e pashtershme e Prince-it si autor këngësh shpesh u përplas me politikat e kompanisë së tij diskografike, e cila lejonte publikimin e vetëm një albumi në vit. Ndërkohë që grumbulloheshin gjithnjë e më shumë këngë të përfunduara, por të papublikuara, ai filloi t’ua jepte ato këngëtarëve të tjerë — disa prej të cilëve regjistronin në studion dhe shtëpinë diskografike Paisly Park të cilën ai e themeloi në periferitë e Minneapolis-it — dhe madje krijoi grupe që dukeshin të pavarura, si The time për të interpretuar materialin e tij.
Albumi i vitit 1996, “Emancipation” (Emancipimi), festonte përfundimin e afërt të kontratës me Warner Brothers çka i mundësoi atij të publikonte aq muzikë sa dëshironte përmes labelit të tij NPG. Princi mbrojti shumë artistë gjatë karrierës së tij, qoftë bashkëkohës si The Time, apo artistë më të vjetër që ai i vlerësonte, si Mavis Staples. Ai ndikoi te shumë të tjerë që dëgjuan muzikën e tij. Ndërsa artistë si Lenny Kravitz, Justin Timberlake, Beyoncé, Janelle Monae dhe të tjerë mund të konsiderohen pasardhës të tij modernë, mund të thuhet se kontributi i tij unik dhe mbresëlënës në muzikën popullore është i paarritshëm për t’u riprodhuar së shpejti.
Ai la një trashëgimi të jashtëzakonshme këngësh: pikërisht kur mendon se ke kujtuar hitet e tij më të mëdha ose këngët më të mira, një tjetër ngjallet në mendje. The Beautiful Ones” ( E Bukur), “When You Were Mine” (Kur ishe e imja), “The Most Beautiful Girl in the World” (Vajza më e bukur në botë), “Kiss” (Puthja), “Cream”, “Adore” (Krema), “Musicology” (Muzikologjia), “If I Was Your Girlfriend” (Po të isha vajza jote).
Shumë artistë të famshëm kanë bërë karrierë me këngë që Prince i ka shkruar për ta. Madonna me këngën “Love Song” (Kënga e dashurisë), Sinéad O’Connor me “Nothing Compares 2 U” (Asgjë nuk krahasohet me ty), The Bangles me “Manic Monday” (E Hëna maniake), Sheila E. me “A Love Bizarre” (Dashuria bizare), Céline Dion me “With This Tear” (Me këtë lot), madje edhe Alicia Keys kënga “Why Don’t You Call Me” (Pse nuk më thërret) është një krijim i Prince, i njohur me një titull të ri.
Princi konsiderohej gjerësisht si një nga kitaristët më të jashtëzakonshëm dhe më të mirë të muzikës moderne. Aftësitë e tij në kitarë dalloheshin për një përzierje unike të mjeshtërisë teknike, teknikave novatore dhe një kuptimi të thellë të zhanreve të ndryshme, përfshirë rock, funk, jazz dhe blues. Përveç talentit muzikor Prince ishte edhe valltar fenomenal. Shumë pak performues ishin në gjendje të vallëzojnë me një instrument në dorë ashtu siç bënte Prince. Ai u trajnua në balet klasik në Minnesota Dance Theatre përmes Urban Arts Program të Shkollave Publike të Minneapolis-it.
Prince u bë një mbrojtës i valltarëve dhe përdori pasurinë e tij për të shpëtuar Baletin Joffrey në Chicago, i cili po përballej me vështirësi financiare gjatë viteve 1990. Prince ishte personalitet që momentet i shndërronte në amshim dhe i rrënjoste thellë në memorien kolektive të fansave. Më 15 mars 2004, George Harrison u pranua pas vdekjes në “Rock and Roll Hall of Fame”.
Si pjesë e ceremonisë, një grup artistësh të njohur interpretuan këngën “While My Guitar Gently Weeps”, një nga veprat më të famshme të Harrison me Beatles. Në skenë u ngjitën Tom Petty, dy anëtarë të tjerë të Heartbreakers, Jeff Lynne, Steve Winwood, Dhani Harrison (djali i George Harrison) dhe Prince, i cili ishte gjithashtu një nga të nderuarit e asaj nate. Marc Mann, kitaristi i grupit të Jeff Lynne, rikrijoi me mjeshtëri solon e paharrueshme të Eric Clapton nga versioni origjinal i këngës.
Por, ishte Prince, qëndruar thuajse në hije gjatë pjesës më të madhe të performancës, ai që i dha madhështi të gjithë ngjarjes dhe “i dha flakë” skenës me shpërthimin e tij në fund të këngës.
Soloja e tij tre minutëshe në kitarë është konsideruar si një nga momentet më kulmore të karrierës së Prince dhe një nga paraqitjet më të fuqishme emocionale në historinë e muzikës rock. Ishte një rast i rrallë për ta parë Princin jashtë kontekstit të tij të zakonshëm, larg perfeksionizmit të studios, duke u shfaqur në formën më të pastër dhe të lirë si një kitarist i jashtëzakonshëm.
Aftësitë e tij të rralla, të dëshmuara edhe më parë në këngë si “Why You Wanna Treat Me So Bad?” (Pse dëshiron të më trajtosh kaq keq?), “Electric Chair” (Karriga elektrike) dhe “When Doves Cry” (Kur pëllumbat qajnë) këtë herë u derdhën me një fuqi të papërmbajtshme mbi veprën e Harrison, duke i dhënë asaj një tjetër përjetësi.
Në fund të solos, kur Prince hodhi kitarën lart në ajër dhe ajo “u zhduk” pa u parë më të binte, krijoi ndjesinë sikur vetë Harrison, nga lart, e kishte kapur për të sinjalizuar: “Mjaft më.”
Sot, do të ishte vështirë të gjendej një artist tjetër me aftësitë, shpirtin dhe guximin e tij, që të mund të realizonte një homazh kaq të fuqishëm, të sinqertë dhe të paharrueshëm për një koleg artist.
Në krijimtarinë e tij, ai shpërtheu një gamë të gjerë emocionesh, trishtim, dashuri, lakmi, zemërim, dhe gëzim të papritur.
Princi u gjet i vdekur në rezidencën e tij, Paisley Park, më 21 prill 2016. Autopsia zbuloi më vonë se ai kishte ndërruar jetë nga një mbidozë aksidentale me fentanil, një opioid shumë i fuqishëm. Kujtimet e tij “The Beautiful Ones”(Të bukurat), u publikuan në vitin 2019 dhe përfshijnë tekst, fotografi dhe tekste origjinale këngësh.
Prince ka realizuar 40 albume dhe ka shitur të paktën 150 milionë disqe në mbarë botën, duke e renditur ndër artistët muzikorë më të shitur të të gjitha kohërave. Ai u pranua në Rock and Roll Hall of Fame në vitin 2004, në UK Music Hall of Fame në vitin 2006, në National Rhythm & Blues Hall of Fame në vitin 2016, dhe në Songwriters Hall of Fame në vitin 2024. Në vitin 2016, pas vdekjes, ai u nderua me titullin Doktor i Letrave Humane nga Universiteti i Minnesotës. Po ashtu, në vitin 2022, ai u përfshi në Black Music & Entertainment Walk of Fame. Revista Rolling Stone e renditi Prince si kitaristin e 14-të më të madh të të gjitha kohërave në vitin 2023.
Gjatë karrierës së tij, Prince ka fituar shtatë çmime Grammy, shtatë çmime Brit, gjashtë çmime American Music Awards, katër çmime MTV Video Music Awards, si dhe një çmim Oscar (për Muzikën Origjinale më të Mirë në filmin “Purple Rain” dhe një çmim Golden Globe. Tre albumet tij “1999”, “Purple Rain” dhe “Sign o’ the Times” janë futur në Grammy Hall of Fame.
Në Çmimet Grammy të 28-ta, Princit iu dha President’s Merit Award (Çmimi i Presidentit për merita të veçanta). Ai gjithashtu është nderuar me American Music Award for Achievement dhe American Music Award of Merit (Çmimi Amerikan i Muzikës për Arritje dhe Çmimi Amerikan i Meritës në Muzikë) përkatësisht në ceremonitë e viteve 1990 dhe 1995. Në Billboard Music Awards 2013, Prince u nderua me Billboard Icon Award.
Në vitin 2019, filmi i famshëm “Purple Rain” u përfshi nga Biblioteka e Kongresit për ruajtje në Regjistrin Kombëtar të Filmit, si një “vepër me rëndësi kulturore, historike ose estetike.”/Katror.info
Përgatiti:
