Fusha magnetike e një galaktike të largët 16,000 vite dritë është më e largëta e zbuluar ndonjëherë
Një ekip shkencëtarësh duke përdorur grupin e teleskopit Atacama Large Milimeter/submilimeter Array (ALMA) ka zbuluar fushën magnetike të një galaktike të largët, fushën magnetike galaktike më të largët deri më sot, raporton Gizmodo.
Për momentin ne nuk e dimë se kur filluan të formohen fushat magnetike rreth galaktikave në radhë të parë, kështu që ky zbulim ndryshoi ndjeshëm ‘vijën kohore’ aktuale. Astronomët përdorën ALMA për të regjistruar 9io9, një galaktikë me lente gravitacionale me një zhvendosje të kuqe prej z= 2.6. Dritës së galaktikës iu deshën 11 miliardë vjet për të arritur te detektorët e ALMA-s në Kilin verior.
Mundesh me e lexu edhe…
Kjo do të thotë se pamja e galaktikës e kapur nga ALMA në fakt po shikon prapa në kohë, kur ajo ishte vetëm 2.5 miliardë vjet e vjetër. Fusha e saj e lashtë magnetike mund t’i ndihmojë astronomët të kuptojnë më mirë formimin e fushave të tjera magnetike galaktike gjatë universit të hershëm dhe studiuesit i publikuan gjetjet e tyre në revistën Nature.
“Njerëzit mund të mos jenë të vetëdijshëm se galaktika jonë, si të tjerat, është e mbushur me fusha magnetike që shtrihen dhjetëra mijëra vjet dritë”, tha James Geach, një astrofizikan në Universitetin e Hertfordshire dhe autori kryesor i studimit. “Ky zbulim na jep njohuri të reja rreth origjinës së fushave magnetike në shkallët galaktike.”
Për të gjetur fushën magnetike, studiuesit e kthyen vëmendjen e tyre te pluhuri brenda 9io9. Kokrrat e pluhurit rreshtohen në prani të një fushe magnetike dhe drita që ato lëshojnë është e polarizuar. Një tjetër ekip studiuesish përdori një qasje të ngjashme në vitin 2021 për të vëzhguar fushën magnetike që rrethon vrimën e zezë supermasive në qendër të galaktikës Messier 87.
Arsyeja pse ne ishim në gjendje të vëzhgonim një galaktikë kaq të largët qëndron në faktin se midis 9io9 dhe ALMA ekziston një objekt i madh që përforcoi dritën e tij. Përdorimi i lenteve gravitacionale është gjithashtu mënyra se si astronomët kanë pikasur yllin më të vjetër të njohur, Earendel, si dhe disa nga galaktikat më të vjetra të njohura.
Fusha magnetike e 9io9 është formuar plotësisht, por ende është rreth 1000 herë më e dobët se ajo e Tokës, thuhet në njoftimin për shtyp të ESO-s. Madhësia e saj, nga ana tjetër, është shumë më e madhe – ajo përfshin rreth 16,000 vjet dritë. Studiuesit besojnë se intensiteti i pabesueshëm i formimit të yjeve në universin e hershëm mund të ketë luajtur një rol të rëndësishëm në formimin e përshpejtuar të fushave magnetike galaktike.
Vëzhgimi i mëtejshëm mund të qartësojë lehtësisht natyrën e fushës magnetike 9io9, d.m.th. kohën dhe mënyrën e formimit të saj. Vëzhgimet e galaktikave të ngjashme të lashta mund të ndihmojnë në kuptimin e shtrirjes së fushave magnetike galaktike në universin e hershëm./Katror.info
Përgatiti:
