Në vitin 2025, “gara globale” për Inteligjencë Artificiale (AI) nuk është më vetëm një çështje inovacioni, por betejë për dominim teknologjik dhe ekonomik.
Miliarda dollarë janë planifikuar të derdhen nga fuqitë e mëdha botërore në zhvillimin e AI, duke e shndërruar në kapitalin më të vlefshëm të shekullit.
AI tani dominon gjithë globin, duke përfshirë edhe Kosovën, vend të cilin ekspertët e teknologjisë po e cilësojnë me potencial të madh, por ende jo gati për këtë betejë.
Mundesh me e lexu edhe…
Themeluesi i StarLabs në Prishtinë, Darsej Rizaj, vlerëson se investimet në sektorin privat janë një mundësi e mirë për zhvillimin e mëtejmë të AI.
“Investimet në sektorin privat janë një mundësi e mirë: kompanitë mund të shfrytëzojnë zbulimet ekzistuese për të krijuar produkte dhe shërbime të reja”, thotë Rizaj për Albanian Post.
Gjithashtu, ai thekson se qeveritë duhet të luajnë rolin e tyre në përgatitjen për këtë revolucion teknologjik, duke mos e injoruar fuqinë e AI.
Disa ndër masat që duhet t’i ndërmarrin qeveritë, sipas tij, përfshijnë futjen e AI në kurrikulat shkollore, planifikimin e masave mbështetëse, sikurse riedukimi i fuqisë punëtore në sektorë të caktuar, krahas përgatitjes ligjore për AI.
Valon Canhasi, themelues platformës për trajnime praktike në AI, konsideron se Kosova ka një potencial të madh, duke prodhuar produkte të suksesshme si Shqip.AI, që janë shembuj konkretë të aftësisë së kosovarëve për të ndërtuar zgjidhje në nivel ndërkombëtar.
“Investimi në AI nuk duhet parë si diçka luksoze, por si domosdoshmëri”, vëren Canhasi për Albanian Post.
Investimi i Shteteve të Bashkuara dhe Britanisë së Madhe në AI nuk është vetëm për avancim, por për siguri politike dhe dominim global.
Investimi kryesor që po planifikohet në SHBA është projekti “Stargate”, i cili ka një buxhet të planifikuar prej 500 miliardë dollarësh përgjatë katër viteve, me 100 miliardë tashmë të alokuara për nisje të menjëhershme.
Rizaj potencon se sfida kryesore qëndron në faktin se zhvillimi i teknologjisë AI po ecën shumë më shpejt sesa qeveritë mund ta ndjekin ose ta rregullojnë atë në kohë.
“Kjo garë globale po përcakton të ardhmen, dhe vendet që nuk marrin pjesë rrezikojnë të mbeten pas” shton nga ana tjetër Canhasi.
Një tjetër lojtar i fuqishëm po sfidon peizazhin global të AI. Modele të reja më të lira, si DeepSeek, po krijojnë mundësi për vendet më të vogla dhe për kompanitë që nuk kanë burime të pafundme financiare.
Rizaj, nga ana tjetër, nënvizon se platforma kineze është “open source” dhe me një investim shumë të vogël ka arritur performancë të krahasueshme me atë të OpenAI.
“Duke ngritur pikëpyetje tek investitorët dhe qeveritë nëse ia vlen të bëhet një investim kaq i madh siç parasheh projekti Stargate. Sidoqoftë, ky është vetëm fillimi i revolucionit të madh që do të sjellë inteligjenca artificiale në çdo sferë të jetës sonë”, u shpreh ai.
Nuk është më një koncept i largët nga filmat sci-fi—AI po gjen vend në bizneset e vogla, në hulumtimet akademike dhe në ëndrrat e një gjenerate që kodon të ardhmen.
Sipas Rizajt, tre teknologjitë kyçe që po kodojnë të aradhen e njerizimit janë AI, Blockchain dhe Quantum Computing. Ai beson se investimi në këto fusha nuk është më çështje preferencash, por një emergjencë globale.
“Ritmi i zhvillimit të AI është aq i shpejtë, saqë çdo shtet apo organizatë që e injoron, rrezikon të mbetet prapa. Në të kaluarën, digjitalizimi mund të perceptohej si luks apo opsional, por sot ai është bërë themelor për konkurrueshmëri ekonomike dhe zhvillim shoqëror”.
Sido që të jetë për Kosovën, sfida nuk është nëse mund të jetë pjesë e këtij revolucioni, por a do të ketë guximin të hidhet në të.
Gara për AI nuk është më një zgjedhje, por një rrjedhë e pashmangshme e historisë. Disa do ta kodojnë të ardhmen, të tjerët do të mbeten thjesht spektatorë./Albanian Post/Katror.info
Përgatiti:
