A do të ketë sukses Australia në ndalimin e përdorimit të rrjeteve sociale nga fëmijët?

“Thënë të drejtën, ndihesha vërtet i frikësuar,” thotë James, duke përshkruar një ngjarje në Snapchat që e la atë duke pyetur nëse ishte e sigurt të shkonte në shkollë.

Australiani, 12 vjeç, kishte pasur një mosmarrëveshje me një djalë, dhe një natë para se të flinte, djali e shtoi atë në një bisedë grupi me dy adoleshentë më të vjetër.

Për një moment, telefoni i tij “filloi të shpërthente” me një sërë mesazhe të dhunshme.

“Njëri prej tyre dukej se ishte ndoshta 17 vjeç,” thotë James për BBC-në. “Ai më dërgoi video ku ai po mbante një hanxhar (lloj thike e kasapit)… ai po e lëvizte atë. Pastaj kishte mesazhe zanore që thonin se do të më kapnin dhe do të më therrnin.”

James – jo emri i tij i vërtetë – e hapi Snapchat kur ishte 10 vjeç, pasi një shok klase sugjeroi që të gjithë në grupin e tyre të shokëve të përdornin aplikacionin. Por pasi i tregoi prindërve për përvojën e tij me ngacmimin kibernetik, që përfundimisht u zgjidh nga shkolla, James e fshiu llogarinë e tij.

Përvoja e tij është një këshillë e cila tregon pse ndalimi i propozuar nga qeveria australiane për përdorimin e mediave sociale nga fëmijët nën 16 vjeç është i nevojshëm, thotë nëna e tij Emma, e cila gjithashtu përdor një pseudonim.

Çka po propozon Australia?

Australia po propozon një ndalim për fëmijët nën 16 vjeç për të përdorur platformat e mediave sociale si X, TikTok, Facebook dhe Instagram. Kryeministri Anthony Albanese theksoi se qëllimi i këtij ndalimi është të mbrojë fëmijët nga efektet e dëmshme të mediave sociale dhe të mundësojë që të rinjtë australianë të kenë një fëmijëri të plotë. Legjislacioni ka për qëllim të ofrojë qetësi për prindërit, dhe ndërkohë që prezanton një kornizë të përgjithshme, detajet specifike do të përcaktohen nga rregullatori i internetit të vendit, Komisioneri i Sigurisë Online.

Ligjet e propozuara thonë se nuk do të ketë përjashtime për përdoruesit ekzistues ose ata me pëlqimin e prindërve, dhe kompanitë e teknologjisë do të përballen me gjoba deri në 50 milionë dollarë australianë (rreth 32.5 milionë dollarë amerikanë) nëse nuk i përmbahen rregullave. Megjithatë, platformat që mund të krijojnë “shërbime me rrezik të ulët” për fëmijët do të përjashtohen, megjithëse kriteret për këtë ende nuk janë përcaktuar. Shërbimet e mesazheve dhe faqet e lojërave, si YouTube, nuk do të kufizohen, duke shkaktuar pyetje mbi se si do të dallohen platformat e mediave sociale nga platformat e tjera online.

Propozimi është kritikuar nga një grup që përfaqëson interesat e kompanive të teknologjisë, të tilla si Meta, Snapchat dhe X në Australi, të cilët e konsiderojnë këtë ndalim si një përgjigje të shekullit të 20-të ndaj sfidave të shekullit të 21-të. Ata shprehin shqetësimin se ndalimi mund t’i shtyjë fëmijët në pjesë të rrezikshme dhe të pa-rregulluara të internetit, një shqetësim që është shprehur edhe nga disa ekspertë.

Australia është duke propozuar një ligj për të ndaluar përdorimin e rrjeteve sociale për fëmijët nën 16 vjeç, për të mbrojtur ata nga “dëmet” që mund të sjellin këto platforma. Kryeministri Anthony Albanese tha se ky është një problem global dhe që synimi është që fëmijët australianë të kenë një fëmijëri të shëndetshme, ndërsa prindërit të kenë më shumë siguri.

Legjislacioni i ri ofron një “kornizë” për ndalimin, por dokumenti 17 faqesh, i cili pritet të kalojë në Senat javën e ardhshme, është shumë i shkurtër në detaje. Do të jetë përgjegjësia e Komisionerit të Sigurisë në Internet, një organ rregullator në Australi, për të zhvilluar dhe zbatuar rregullat, të cilat nuk do të hyjnë në fuqi për të paktën 12 muaj pas miratimit të ligjit.

Sipas projektligjit, ndalimi do të prekë të gjithë fëmijët nën moshën 16 vjeç dhe nuk do të ketë përjashtime për përdoruesit ekzistues ose ata që kanë pëlqimin e prindërve. Kompanitë teknologjike do të përballen me gjoba deri në 50 milionë dollarë australianë (rreth 32.5 milionë dollarë amerikanë ose 25.7 milionë funte) nëse nuk i përmbahen rregullave, por do të ketë përjashtime për platformat që mund të krijojnë “shërbime me rrezik të ulët”, të cilat do të jenë të përshtatshme për fëmijët. Kriteret për këtë ende nuk janë përcaktuar.

Shërbimet e mesazheve dhe faqet e lojërave nuk do të kufizohen, as disa faqe që mund të vizitohen pa krijuar një llogari, si YouTube, që ka ngritur pyetje mbi mënyrën se si rregullatorët do të përcaktojnë se çfarë është dhe çfarë nuk është një platformë sociale në një mjedis që po ndryshon shpejt.

Një grup që përfaqëson interesat e kompanive teknologjike si Meta, Snapchat dhe X në Australi e ka quajtur këtë ndalim një “përgjigje të shekullit të 20-të për sfidat e shekullit të 21-të”. Ky ligj mund të shtyjë fëmijët drejt “pjesëve të rrezikshme dhe të pasigurta të internetit”, thotë Digital Industry Group Inc, një shqetësim që kanë shprehur edhe disa ekspertë.

Komisionerja e Sigurisë në Internet, Julie Inman Grant, ka pranuar se detyra e madhe që do të ketë zyra e saj për të zbatuar ndalimin është shumë e vështirë, duke pasur parasysh se “ndryshimi i teknologjisë gjithmonë do të kalojë përpara politikave”.

“Do të jetë gjithmonë një proces i lëvizshëm, dhe kjo është arsyeja pse rregullatorë si eSafety duhet të jenë të shpejtë në reagim,” ka thënë ajo në BBC Radio 5 Live.

Por, zonja Inman Grant ka shprehur shqetësime gjithashtu për idenë kryesore pas politikës së qeverisë, e cila sugjeron se ekziston një lidhje shkak-pasojë mes rrjeteve sociale dhe rënies së shëndetit mendor.

“Unë do të thosha se baza e provave nuk është fare e vendosur,” ka thënë ajo, duke përmendur një studim nga zyra e saj, i cili tregoi se disa nga grupet, si adoleshentët LGBTQ+ ose ata nga Kombet e Para, “ndihen më shumë vetvetja online sesa në botën reale”.

Ky mendim është mbështetur edhe nga Lucas Lane, 15 vjeç, i cili drejton një biznes online që shet dizajne thonjësh për djem. “Ky ndalim shkatërron miqësitë e mia dhe mundësinë për t’i bërë njerëzit të ndihen të dukshëm,” ka thënë ai për BBC.

Zonja Inman Grant do të preferonte që kompanitë teknologjike të pastrojnë platformat e tyre, si dhe të investohet më shumë në mjete edukative që ndihmojnë të rinjtë të mbeten të sigurtë online. Ajo përdor analogjinë e mësimit të fëmijëve për të notuar, sesa ndalimin e tyre nga uji.

“Ne nuk i mbyllim oqeanet, por krijojmë mjedise të mbrojtura noti që ofrojnë siguri dhe mësojmë mësime të rëndësishme që nga një moshë e re,” ka thënë ajo në parlament më herët këtë vit.

Por prindërit si Emma e shohin ndryshe.

“A duam vërtet të humbasim kohën duke ndihmuar fëmijët të kalojnë këto sisteme të vështira kur kompanitë teknologjike duan që ata të jenë vazhdimisht aty?” thotë ajo.

“Apo duhet të lejojmë ata të jenë fëmijë dhe të mësojnë si të jenë shoqërorë jashtë me njëri-tjetrin, dhe pastaj t’i fillojmë këto diskutime më vonë?”

Amy Friedlander, një nënë e tre fëmijëve nga lëvizja Wait Mate e cila inkurajon prindërit të vonojnë dhënien e smartphone-ve fëmijëve të tyre është dakord.

“Ne nuk mund të injorojmë të gjitha avantazhet që teknologjia ka sjellë në jetën tonë. Ka përfitime të mëdha, por ajo që nuk kemi marrë parasysh është ndikimi që ka në trurin e fëmijëve që nuk janë gati për të.”

Një mjet shumë i ashpër

Mbi 100 akademikë australianë kanë kritikuar ndalimin si “një mjet shumë të ashpër” dhe argumentojnë se ai shkel këshillat e Kombeve të Bashkuara, që kërkojnë që qeveritë të sigurojnë “qasje të sigurt” në mjediset digjitale për të rinjtë.

Po ashtu, nuk ka marrë mbështetje nga një komitet parlamentar që ka shqyrtuar ndikimin e mediave sociale tek adoleshentët. Në vend të kësaj, komiteti rekomandoi që kompanitë teknologjike të përballen me rregullore më të ashpra.

Për të adresuar disa nga këto shqetësime, qeveria thotë se do të prezantojë më vonë ligje për “përkujdesjen digjitale”, të cilat do ta bëjnë një detyrë ligjore për kompanitë teknologjike që të prioritizojnë sigurinë e përdoruesve.

Joanne Orlando, një kërkuese e sjelljes digjitale, argumenton se ndërsa një ndalim “mund të jetë pjesë e një strategjie, ai absolutisht nuk mund të jetë e gjithë strategjia.”

Ajo thotë se “pjesa më e madhe e enigmës” duhet të jetë edukimi i fëmijëve për të menduar në mënyrë kritike mbi përmbajtjen që shohin në rrjetet sociale dhe se si e përdorin atë.

Qeveria ka shpenzuar tashmë 6 milionë dollarë australianë që nga viti 2022 për të zhvilluar “mjete digjitale për alfabetizimin”, për të përpjekur për ta bërë këtë. Megjithatë, hulumtimet sugjerojnë se shumë të rinj australianë nuk po marrin mësime të rregullta.

Zonja Orlando dhe ekspertë të tjerë paralajmërojnë gjithashtu për pengesa të rëndësishme për ta bërë teknologjinë e verifikimit të moshës e cila kërkohet për të zbatuar ndalimin efektiv dhe të sigurt, duke marrë parasysh “rreziqet e jashtëzakonshme” që lidhen me mundësinë e ruajtjes së dokumenteve të identifikimit të çdo australiani online.

Qeveria ka thënë se synon të zgjidhë këtë sfidë përmes provave të verifikimit të moshës dhe shpreson të paraqesë një raport deri në mes të vitit të ardhshëm. Ajo ka premtuar se shqetësimet mbi privatësinë do të jenë në qendër të vëmendjes, por ka ofruar pak detaje mbi teknologjinë që do të testohet në të vërtetë.

Në këshillat e saj, Komisioneri për eSigurinë ka hedhur idenë e përdorimit të një shërbimi të palës së tretë për të anonimizuar ID-në e përdoruesit përpara se ajo të dërgohet në ndonjë faqe të verifikimit të moshës, për të “ruajtur” privatësinë e tyre.

Megjithatë, zonja Orlando mbetet skeptike. “Nuk mund të mendoj për asnjë teknologji që ekziston në këtë moment që mund ta realizojë këtë,” tha ajo për BBC-në.

A do të ketë sukses Australia?

Australia nuk është vendi i parë që provon të kufizojë mënyrën se si të rinjtë kanë qasje në disa faqe ose platforma online.

Në vitin 2011, Koreja e Jugut miratoi ligjin e “ndalimit të mbrëmjes” i cili parandalonte fëmijët nën 16 vjeç të luanin lojëra interneti nga ora 22:30 deri në 6:00, por rregullat të cilat u ndeshën me kundërshtime më vonë u anuluan duke cituar nevojën për “respektimin e të drejtave të të rinjve.”

Më kohët e fundit, Franca ka miratuar një legjislacion që kërkon që platformat e mediave sociale të bllokojnë qasjen për fëmijët nën 15 vjeç pa pëlqimin e prindërve. Hulumtimet treguan se pothuajse gjysma e përdoruesve ishin në gjendje të kalonin bllokimin duke përdorur një VPN të thjeshtë.

Një ligj në shtetin e Utah në SHBA – që ishte i ngjashëm me atë të Australisë u përball me një problem tjetër: u bllokua nga një gjykatës federal i cili e shpalli të pabazuar në kushtetutë.

Albanese ka pranuar se propozimi i Australisë mund të mos jetë i padiskutueshëm dhe, nëse kalon në parlament, ai do të jetë subjekt i një rishikimi.

“Ne të gjithë e dimë se teknologjia lëviz shpejt dhe disa njerëz do të përpiqen të gjejnë mënyra për të kaluar këto ligje të reja, por kjo nuk është arsye për të injoruar përgjegjësinë që kemi,” iu tha ai ligjvënësve.

Por për prindërit si Emma dhe zonja Friedlander, të cilat kanë lobuar për ndryshimet është mesazhi që ndalimi dërgon, elementi që ka rëndësi më shumë.

“Për shumë kohë prindërit kanë pasur këtë zgjedhje të pamundur mes dorëzimit dhe blerjes së një aparati të varësisë për fëmijën e tyre, ose duke e parë fëmijën të izoluar dhe të ndjehet i lënë mënjanë socialisht,” thotë zonja Friedlander.

“Ne kemi qenë të kapur në një normë që askush nuk do të donte të ishte pjesë e saj.”

James thotë se që nga lënia e Snapchat, ai ka gjetur më shumë kohë për të kaluar jashtë me miqtë.

Dhe ai shpreson që ligjet e reja mund të mundësojnë që më shumë fëmijë si ai të “dalin dhe të bëjnë gjërat që duan” në vend që të ndihen të detyruar të jenë online./BBC