Në vitin 1823, Clement Clarke Moore prezantoi konceptin e drerit fluturues në poezinë e tij (“Twas the Night Before Christmas”), gjoja i frymëzuar nga historitë Sami të drerëve magjikë. Edhe pse këto histori janë joreale, superfuqitë e botës reale të drerëve janë magjepsëse. Këta banorë të Arktikut kanë zhvilluar përshtatje të jashtëzakonshme, nga ndryshimi i ngjyrës së syve tek rritja e brirëve me një shpejtësi të jashtëzakonshme.
Studimet e fundit gjenetike, të tilla si Projekti i Gjenomit të Ripërtypësve, po zbulojnë tipare unike te dreri që mund të jenë çelësi për zgjidhjen e sfidave të shëndetit të njeriut.
Drerat lulëzojnë në kushte të vështira arktike, përballë të ftohtit ekstrem, ushqimit të kufizuar dhe periudhave të gjata të ditës dhe errësirës. Projekti i Gjenomit të Ripërtypësve ka zbuluar variacione gjenetike që u mundësojnë drerëve të kapërcejnë sfida të tilla.
Mundesh me e lexu edhe…
Ne u befasuam kur gjetëm kaq shumë variante unike të gjeneve të lidhura me përshtatjen e drerit në mjedisin Arktik, thotë Zhipeng Li i Akademisë Kineze të Shkencave Bujqësore.
Njerëzit ndajnë shumë nga këto gjene dhe procese me drerët. Për shembull, të dyja speciet shfaqin ritme cirkadiane të lidhura me ciklet dritë-errësirë. Gjatë verës së Arktikut, drerët sfidojnë orët e tyre biologjike duke kërkuar ushqim pothuajse vazhdimisht nën dritën e ditës 24-orëshe, ndërsa në dimër ata përjetojnë një ngadalësim të metabolizmit dhe aktivitet sporadik. Këto rregullime unike rrethore, të vërejtura gjithashtu te kafshët polare si pinguinët, ofrojnë njohuri për aplikimet e mundshme për zgjidhjen e problemit të lodhjes pas fluturiumit me aeroplan tek njerëzit.
Një studim gjenetik zbulon se drerët posedojnë versione të ndryshme të gjeneve që rregullojnë ritmet cirkadiane, duke përfshirë një proteinë të mutuar, Per2, që prish orën e tyre biologjike. Një pjesë jetike e orës së tyre biologjike nuk funksionon siç duhet, vëren Rasmus Heller nga Universiteti i Kopenhagës. Zbulimi hap mundësi për të kuptuar dhe lehtësuar çrregullimet e gjumit tek njerëzit. Çrregullimet e ritmit cirkadian gjithashtu mendohet se luajnë një rol në çrregullimet e humorit si depresioni.
Çuditërisht, si drerët meshkuj ashtu edhe femra përjetojnë rritje të brirëve të rinj çdo vit, gjë që është gjëja e parë e rrallë në botën e gjitarëve. Hulumtimet tregojnë se gjenet e aktivizuara në rritjen e bririt janë të ngjashme me ato në qelizat e kancerit. Pavarësisht kësaj, drerët tregojnë mekanizma shumë efektivë për të shtypur tumoret, kjo është arsyeja pse ata kanë pesë herë më pak gjasa të zhvillojnë kancer sesa gjitarët e tjerë. Zbulimi ngre interes për aplikime të mundshme për parandalimin ose trajtimin e kancerit te njerëzit.
Aftësia e drerit për të prodhuar në mënyrë efikase vitaminën D në një mjedis të privuar nga dielli është një tjetër përshtatje e rëndësishme. Është veçanërisht e rëndësishme që drerët të maksimizojnë marrjen e kalciumit dhe prodhimin e vitaminës D, thekson Heller. Ai sistem i përmirësuar i vitaminës D në dre mund të ofrojë njohuri për trajtimin e kushteve njerëzore si osteoporoza.
Aftësia e drerit për të rigjeneruar indet, veçanërisht brirët, ka aplikime të mundshme në mjekësinë njerëzore, sipas hulumtimit të publikuar në fillim të këtij viti. Rigjenerimi i indeve dhe rritja e kancerit janë dy anët e së njëjtës medalje, thotë Yunzhi Peter Yang nga Universiteti Stanford. Shkencëtarët shohin mundësinë e huazimit të mekanizmave të drerit për sëmundjet e kockave si osteoporoza ose kanceri i kockave./Katror.info
Përgatiti:
