Çfarë po bën BE-ja në lidhje me kalimin në këtë model dhe çfarë masash duhet të marrim? Ne shikojmë se çfarë është një ekonomi rrethore, si na sjell përfitime, mjedisi dhe ekonomia.
Bashkimi Evropian prodhon më shumë se 2.5 miliardë tonë mbeturina çdo vit, sipas faqes zyrtare të Parlamentit Evropian. Kjo është arsyeja pse ligjet për menaxhimin e mbetjeve po përditësohen aktualisht për të promovuar një zhvendosje drejt një modeli më të qëndrueshëm të njohur si ekonomia rrethore.
Çfarë është ekonomia rrethore?
Mundesh me e lexu edhe…
Ekonomia rrethore është një model i prodhimit dhe konsumit të produktit që përfshin ndarjen, dhënien me qira, ripërdorimin, riparimin, rinovimin dhe riciklimin e materialeve dhe produkteve ekzistuese për aq kohë sa të jetë e mundur. Në këtë mënyrë zgjatet cikli i jetës së produktit.
Në praktikë, kjo nënkupton reduktimin e mbetjeve në minimum. Kur një produkt nuk është më i përdorshëm, materialet nga të cilat është bërë përdoren në ekonomi sa herë që është e mundur. Materialet mund të përdoren vazhdimisht, duke krijuar vlerë shtesë.
Ekonomia rrethore nënkupton një largim nga modeli ekonomik tradicional, linear, i cili bazohet në parimin e marr-bëj-konsumoj-hedh. Ky model mbështetet në sasi të mëdha materialesh dhe energjie të lira, të disponueshme lehtësisht.
Gjithashtu pjesë e këtij modeli është vjetërimi i planifikuar, pra një largim nga praktika e dizajnimit të një produkti në mënyrë që ai të ketë një jetëgjatësi të kufizuar në mënyrë që konsumatorët të duhet ta blejnë përsëri.
Pse duhet të kalojmë në një ekonomi rrethore?
Popullsia botërore po rritet, dhe bashkë me të edhe kërkesa për lëndë të para. Megjithatë, furnizimi i lëndëve të para kryesore është i kufizuar.
Qasja e kufizuar në furnizime do të thotë gjithashtu se disa vende të BE-së janë të varura nga vendet e tjera për lëndët e para.
Përveç kësaj, nxjerrja dhe përdorimi i lëndëve të para ka një ndikim të madh në mjedis. Rrit konsumin e energjisë dhe emetimet e dioksidit të karbonit. Kalimi në një ekonomi rrethore nënkupton përdorim më të zgjuar të lëndëve të para, të cilat mund të reduktojnë emetimet e CO₂.
Cilat janë avantazhet e ekonomisë rrethore?
Masa të tilla si parandalimi i mbetjeve, eko-dizajnimi dhe ripërdorimi mund të kursejnë paratë e kompanive ndërsa reduktojnë emetimet e përgjithshme vjetore të gazeve serrë. Aktualisht, prodhimi i materialeve që përdorim çdo ditë përbën 45% të emetimeve të dioksidit të karbonit.
Lëvizja drejt një ekonomie më rrethore mund të sjellë përfitime si ulja e presionit mbi mjedisin, përmirësimi i sigurisë së furnizimit me lëndë të parë, rritja e konkurrencës, stimulimi i inovacionit, stimulimi i rritjes ekonomike dhe krijimi i vendeve të punës.
Konsumatorët do të marrin gjithashtu produkte më të qëndrueshme dhe inovative që do të rrisin cilësinë e jetës dhe do të kursejnë para në afat të gjatë.
Ekonomia rrethore nënkupton vjetërsimin e planifikuar, domethënë një largim nga praktika e dizajnimit të një produkti në mënyrë që ai të ketë një jetëgjatësi të kufizuar në mënyrë që konsumatorët të duhet ta blejnë atë përsëri.
Çfarë po bën BE-ja në këtë drejtim?
Në mars 2020, Komisioni Evropian prezantoi një Plan Veprimi për Ekonominë Rrethore, i cili synon të promovojë dizajn më të qëndrueshëm të produktit, të reduktojë mbetjet dhe të fuqizojë konsumatorët, për shembull duke krijuar të drejtën për riparim. Fokusi është në sektorët me burime intensive si elektronika dhe teknologjitë e komunikimit të informacionit, plastika, tekstilet dhe ndërtimi.
Në shkurt 2021, Parlamenti miratoi një rezolutë mbi një plan veprimi të ri të ekonomisë rrethore që kërkon masa të mëtejshme për të arritur një ekonomi neutrale ndaj karbonit, të qëndrueshme ndaj mjedisit dhe plotësisht rrethore deri në vitin 2050, duke përfshirë rregulla më të rrepta riciklimi dhe objektiva detyruese për përdorimin e materialeve dhe konsumit nga 2030.
Në mars 2022, Komisioni shpalli paketën e parë të masave për të përshpejtuar kalimin në një ekonomi rrethore, si pjesë e planit të veprimit të ekonomisë rrethore. Propozimet përfshijnë forcimin e produkteve të qëndrueshme, fuqizimin e konsumatorëve për një tranzicion të gjelbër, rishikimin e rregulloreve të produkteve të ndërtimit dhe krijimin e një strategjie për tekstile të qëndrueshme.
Në nëntor 2022, Komisioni propozoi rregulla të reja paketimi në të gjithë Bashkimin Evropian. Qëllimi është të reduktohet mbetjet e paketimit dhe të përmirësohet dizajni i tyre, për shembull me etiketim të qartë që promovon ripërdorimin dhe riciklimin; dhe bën thirrje për një kalim në plastikë të biodegradueshme dhe të kompostueshme./Katror.info
Përgatiti:
