Më 8 shtator bota feston Ditën Botërore të Shkrimit dhe Leximit (World Literacy Day), një ditë e rëndësishme për të reflektuar mbi arritjet dhe pengesat në arsim.
Shkrimi dhe leximi nuk janë thjesht aftësi personale, por një themel për zhvillimin ekonomik, social dhe kulturor të çdo vendi. Një shoqëri ku qytetarët dinë të lexojnë dhe të shkruajnë ka potencial më të madh për inovacion, produktivitet dhe mirëqenie.
Sipas të dhënave të Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO), normat globale të arsimimit janë rritur ndjeshëm gjatë dekadave të fundit.
Mundesh me e lexu edhe…
Në vitet 1950, më pak se gjysma e popullsisë së botës ishte e aftë të lexonte dhe të shkruante.
Sot, mbi 86% e popullsisë globale di të shkruajë dhe të lexojë. Megjithatë, pabarazitë mbeten të dukshme: më shumë se 770 milionë njerëz në botë ende nuk zotërojnë këto aftësi bazë.
Shumë prej këtyre boshllëqeve shfaqen në vendet në zhvillim, ku arsimi shpesh përballet me mungesë fondesh, mungesë infrastrukture dhe sfida sociale si varfëria dhe konfliktet.
Pandemia e COVID-19 gjithashtu ndikoi në rënie të nivelit të arsimit bazë në disa rajone, duke mbyllur shkollat dhe duke lënë miliona nxënës pa akses në mësim.
Vendet më të arsimuara në botë
Disa vende dallohen për nivele të larta të arsimit bazë, duke iu afruar nivelit 100%. Ndër më të suksesshmit janë:
Finlanda, e njohur për sistemin e saj arsimor që fokusohet në barazi, kreativitet dhe motivim të nxënësve. Në Finlandë, fëmijët mësojnë të lexojnë në një atmosferë që nxit dashurinë për librin dhe mendimin kritik.
Norvegjia dhe Danimarka, vendosin theks të madh në arsimin fillestar dhe në akses të barabartë për të gjithë fëmijët, duke siguruar që askush të mos mbetet pas.
Japonia, ndërthur teknologjinë me traditën e disiplinës në arsim. Pothuajse e gjithë popullsia e Japonisë di të shkruajë dhe të lexojë, falë një kulture që i jep rëndësi leximit që në moshë të hershme.
Estonia, një rast suksesi në Europën Lindore, ku reformat e hershme në arsim dhe investimet në teknologji e kanë bërë një nga vendet me rezultatet më të larta në testet ndërkombëtare të leximit dhe matematikës.
Nga përvoja e këtyre vendeve, disa faktorë dalin në pah:
- Investimi i qëndrueshëm në arsim: fondet publike për arsimin nuk shihen si shpenzim, por si investim afatgjatë.
- Barazia sociale: sigurimi që çdo fëmijë, pavarësisht prejardhjes apo të ardhurave familjare, të ketë akses të barabartë në shkollim cilësor.
- Mësues të trajnuar mirë: mësuesit konsiderohen profesionistë të nivelit të lartë dhe trajtohen si një shtyllë e shoqërisë.
- Kultura e leximit: nxitja e leximit si pjesë e jetës së përditshme, jo vetëm si detyrë shkollore.
Dita Botërore e Shkrimit dhe Leximit nuk është vetëm një datë simbolike. Ajo na kujton se shkrim-leximi është një e drejtë themelore dhe një mjet për zhvillim të qëndrueshëm.
Nëse vendet e zhvilluara kanë arritur nivele gati të përsosura, sfida e vërtetë mbetet në mbylljen e hendekut mes tyre dhe vendeve në zhvillim.
Vetëm përmes një angazhimi global për arsim cilësor mund të sigurohet që gjeneratat e ardhshme të kenë mundësi të barabarta për një jetë më të mirë. /shqip.al /Katror.info
