Më 4 korrik 2025, Radio Evropa e Lirë (REL) shënon 75-vjetorin e themelimit të saj — një jubile që simbolizon tri çerekshekuj përkushtimi ndaj lirisë së fjalës, gazetarisë së pavarur dhe informimit të besueshëm në vende ku demokracia shpesh është vënë në rrezik.
E themeluar në vitin 1950, në kulmin e Luftës së Ftohtë, REL u krijua fillimisht për të sjellë të vërtetën te qytetarët e shteteve të Evropës Lindore të dominuara nga regjimet komuniste, duke u bërë një dritare informacioni përtej “Perdes së Hekurt”. Që nga ajo kohë, mediumi ka evoluar në një institucion të fuqishëm që vepron sot në më shumë se 20 vende, nga Ballkani në Azinë Qendrore, nga Lindja e Mesme në Rusi – aty ku liria e medias mbetet e kërcënuar.
Një histori rezistence dhe guximi
Mundesh me e lexu edhe…
Radio Evropa e Lirë ka qenë gjithmonë më shumë sesa një stacion radiofonik. Ajo është kthyer në simbol të rezistencës ndaj censurës, në mbështetje të së vërtetës dhe kundër dezinformimit. Gazetarët e saj, të shpesh të përballur me kërcënime dhe sulme nga regjimet autoritare, kanë treguar guxim dhe profesionalizëm, duke e kthyer REL-in në një shembull të gazetarisë që nuk përkulet përballë presioneve politike apo interesave të fuqishme.
Pas rënies së komunizmit në Evropën Lindore në vitet ’90, REL jo vetëm që nuk e përmbylli misionin e saj, por e përshtati atë me sfidat e kohës. Me seli në Pragë, ajo zgjeroi aktivitetin në territore të reja, ku sfidat ndaj demokracisë dhe të drejtave të njeriut vazhdojnë të jenë të theksuara.
Roli i REL në Ballkan dhe hapësirën shqiptare
Në Ballkan, dhe veçanërisht në hapësirën shqiptare, Radio Evropa e Lirë ka pasur një ndikim të veçantë, sidomos gjatë periudhave të krizave politike, konflikteve dhe tranzicioneve demokratike. Përmes raportimeve të paanshme, analizave të thelluara dhe qasjes së balancuar ndaj temave të ndjeshme, ajo ka ndihmuar në ngritjen e vetëdijes qytetare dhe informimin e shoqërisë në mënyrë të pavarur.
Në një kohë kur lajmet e rreme, censura dhe polarizimi mediatik janë sfida të përditshme, Radio Evropa e Lirë mbetet një burim i rëndësishëm dhe i besueshëm informacioni.
Sot, në 75-vjetorin e saj, REL feston jo vetëm historinë e saj, por edhe misionin e pandalshëm për të qenë zëri i atyre që shpesh nuk kanë zë – në shërbim të së vërtetës dhe të drejtës për t’u informuar.
Më poshtë disa pamje ndër vite të punës nëpër vende të botës prej nga ka raportuar REL:
Një prezantuese hungareze në një zyrë të Radios Evropa e Lirë (REL) në Munih, Gjermani, në vitin 1955.
Radioja amerikane kishte filluar transmetimet pesë vjet më parë, më 4 korrik 1950.
Një broshurë që bënte thirrje për donacione për të mbështetur punën e REL-it.
Një pjesë e financimit të REL-it vinte nga donacionet, por pjesa më e madhe e operacioneve financohej fshehurazi nga Agjencia Qendrore amerikane e Inteligjencës (CIA). Kjo fshehtësi ia mundësonte REL-it të ishte “i drejtpërdrejtë dhe goditës”, pa u penguar nga konsideratat e sikletshme diplomatike që përballen zakonisht transmetuesit e financuar haptazi nga shteti.
Një vajzë polake regjistron një mesazh për bashkatdhetarët e saj që jetojnë nën komunizëm.
Përveç raportimit të lajmeve, REL-i dhe RL mbanin audiencën të angazhuar edhe me muzikën më të fundit dhe programe kulturore në gjuhët e publikut të synuar.
Redaktorët në punë në redaksinë e REL-it në Munih, në vitin 1967.
Në vitin 1967, u zbulua se CIA po financonte REL-in, dhe më pas radioja filloi të merrte buxhetin e saj drejtpërdrejt nga Kongresi Amerikan. Radioja shihej si një mjet jetik në luftën e ideve midis regjimeve komuniste dhe demokracive perëndimore.
Redaksia e Shërbimit të Kosovës të Radios Evropa e Lirë në Prishtinë.
Më 2024, REL në gjuhën shqipe shënoi 25-vjetorin e themelimit.
