Yjet e parë të universit lindën në grupe dhe jo individualisht, sipas një studimi nga një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh, të kryer duke përdorur inteligjencën artificiale.
Pas Big Bengut, elementët e vetëm në Univers ishin hidrogjeni, heliumi dhe litiumi. Shumica e elementëve të tjerë që përbëjnë botën rreth nesh u krijuan nga reaksionet bërthamore në yje. Disa elementë formohen nga shkrirja bërthamore në bërthamën e një ylli dhe të tjerët formohen në vdekjen shpërthyese të një ylli.
Brezi i parë i yjeve, i pari që prodhoi elementë më të rëndë se litiumi, është me interes të veçantë, por i vështirë për t’u studiuar, sepse asnjëri nuk është vëzhguar drejtpërdrejt dhe të gjithë mendohet se kanë shpërthyer tashmë si supernova.
Mundesh me e lexu edhe...
Studiuesit përpiqen të nxjerrin përfundime rreth yjeve të gjeneratës së parë duke studiuar “nënshkrimin” kimik të gjeneratës së parë të supernovave që u ngulitën në gjeneratën e ardhshme të yjeve. Bazuar në përbërjen e tyre, yjet jashtëzakonisht të varfër me metal (të rrallë, por mjaftueshëm të shumtë për t’u analizuar si grup) mendohet të jenë yje që u formuan pas raundit të parë të supernovës.
Në hulumtimin e botuar dje në The Astrophysical Journal, një ekip shkencëtarësh nga Universiteti i Tokios, Observatori Kombëtar Astronomik i Japonisë dhe Universiteti i Hertfordshire përdorën një qasje të re duke përdorur inteligjencën artificiale për të interpretuar përbërjen kimike në më shumë se 450 metale jashtëzakonisht.
Ata zbuluan se 68% e këtyre yjeve kanë një nënshkrim kimik në përputhje me pasurimin nga supernova të shumta të mëparshme. Në mënyrë që mbetjet e disa supernovave të mëparshme të jenë përzier në një yll të vetëm, supozohet se supernova duhet të ketë ndodhur në afërsi, dhe kështu në shumë raste yjet e gjeneratës së parë duhet të jenë formuar së bashku në grupime.
Ekipi hulumtues shpreson të zbatojë këtë metodë në të dhënat e reja nga anketat aktuale dhe të planifikuara vëzhguese për të kuptuar më mirë ditët e para të Universit./Katror.info
Përgatiti:
