Më 22 shtator filloi ekuinoksi i vjeshtës, dhe në hemisferën veriore kjo do të thotë ditë më të shkurtra dhe net më të gjata për gjashtë muaj. Për këtë arsye, miliona evropianë të veriut që kanë mungesë dielli zakonisht shkojnë në plazhet e Karaibeve ose të Afrikës Veriore për të marrë disa rreze dielli dimërore.
Mjekët e tyre ndoshta do të preferonin që ata të qëndronin në shtëpi. Përveç plakjes së lëkurës, rrezet ultravjollcë (UV) dëmtojnë ADN-në, gjë që shkakton kancer të lëkurës, dhe numri i rasteve po rritet gjithandej botës. Edhe pse pak diell është i nevojshëm për të prodhuar vitaminë D, këtë vitaminë mund ta marrësh edhe nga ushqimi ose suplementet. Për këtë arsye, këshillat e shëndetit publik gjatë dekadave të fundit kanë nxitur shmangien e diellit, duke qëndruar në hije, duke u mbuluar dhe duke përdorur krem dielli, shkruan living.al.
Por ndoshta kjo këshillë ka shkuar pak tej, veçanërisht për njerëzit që jetojnë në vende të largëta dhe me pak diell. Studime të shumta sugjerojnë se dielli sjell përfitime për shëndetin, përtej prodhimit të vitaminës D. Ai mund të ndihmojë kundër sëmundjeve të zemrës, kancerit dhe sëmundjeve autoimune. Një studim i vitit të kaluar me 360,000 britanikë me lëkurë të çelët tregoi se ata që merrnin më shumë diell, qoftë duke jetuar në jug të Britanisë ose duke përdorur krevat dielli – kishin rrezik më të ulët për vdekje, madje edhe duke marrë parasysh rrezikun e kancerit të lëkurës.
Mundesh me e lexu edhe…
Një studim tjetër, i bërë 10 vjet më parë në Suedi me 30,000 gra për 20 vjet, tregoi të njëjtën gjë: njerëzit që merrnin më shumë diell kishin gjysmë rrezik për vdekje krahasuar me ata që merrnin më pak.
“Përfitimet e diellit janë më të mëdha se rreziqet – për sa kohë nuk digjeni nga dielli,” thotë Richard Weller, dermatolog në Universitetin e Edinburghut. Ai dhe disa shkencëtarë të tjerë sugjerojnë që institucionet e shëndetit publik të marrin seriozisht këtë provë të re për efektet pozitive të rrezeve UV.
Evolucioni sugjeron se dielli ka përfitime për njerëzit. Në Afrikën e diellit, njerëzit fillimisht zhvilluan melaninë, pigmenti që mbron lëkurën nga dëmtimi i ADN-së nga dielli. Por kur disa njerëz u zhvendosën në veri, ku dielli është më i dobët, niveli i melaninës u ul, duke lejuar më shumë rreze UV.
Një nga përfitimet më të njohura është se dielli ndihmon trupin të prodhojë vitaminë D, e cila mbron kockat. Por studime të mëdha mbi suplemente me vitaminë D nuk kanë dhënë rezultatet e pritura. Shkencëtarët tani besojnë se shumë nga efektet pozitive të diellit mund të jenë për shkak të mekanizmave të tjerë biologjikë, jo vetëm vitaminës D. Për shembull, dielli ndihmon në prodhimin e oksidit nitrik, i cili relakson enët e gjakut dhe ul presionin e gjakut.
Kjo mund të shpjegojë pse presioni i gjakut zakonisht rritet më shumë sa më larg nga ekuatori. Presioni i lartë i gjakut është një faktor rreziku për sëmundjet e zemrës, të cilat në vendet e veriut janë më të zakonshme gjatë dimrit.
Dielli gjithashtu mund të ndihmojë sistemin imunitar. Për shembull, personat me sëmundjen multiple sklerozë shpesh përfitojnë nga rrezet UV, dhe disa studime sugjerojnë se dielli mund të ndihmojë trupin të luftojë kancerin.
Disa studime tregojnë gjithashtu se dielli mund të ulë rrezikun e diabetit dhe të ndihmojë zhvillimin e syve tek fëmijët.
Për këtë arsye, disa shkencëtarë thonë se këshillat publike për shmangien e diellit duhet të rishikohen dhe të marrin parasysh ngjyrën e lëkurës. “Nuk mund t’i thuash dikujt me origjinë afrikane se ka të njëjtat rreziqe nga dielli si dikush nga Skocia,” thotë Dr. Virós. Në Britani, sëmundjet e zemrës vrasin shumë më shumë njerëz çdo vit se kanceri i lëkurës.
Megjithatë, nuk ka ende prova të plota. Shumica e studimeve janë bërë tek njerëzit me lëkurë të çelët. Mekanizmat biologjikë nuk janë plotësisht të kuptuar. Por disa vende, si Australia, po fillojnë të njohin përfitimet e diellit dhe rëndësinë e ngjyrës së lëkurës.
Ideja është e qartë: dielli sjell përfitime për shëndetin, por duhet të merret me kujdes. Mos u digjuni, por shijoni pak rreze dielli kur mundeni./Katror.info
