Pemët janë një nga organizmat e shumtë që kanë një metabolizëm që drejtohet prej dinamikës ciklike.
Si kafshët që rrijnë në gjendje të qetë gjatë dimrit dhe rifillojnë aktivitetin në pranverë, pemët gjithashtu kanë mekanizma që i lejojnë atyre të mbijetojnë temperaturat e ashpra të dimrit dhe ta fillojnë ciklin përsëri në pranverë.
Por si e dallojnë pemët ardhjen e dimrit dhe, më e rëndësishmja, si e dinë që duhet të zgjohen sapo të ketë ardhur pranvera?
Mundesh me e lexu edhe…
Gazetari i The Atlantic, Robinson Meyner, ka qenë kurreshtar qe një kohë për ta zbulu këtë kuriozitet, dhe si rrjedhojë ka vizitu National Aboretum, në Washington D.C, për me kuptu ma shumë procesin.
“Mund ta mendosh pranëverën si periudha e adoleshencës tek njeriu. Për ne, adoleshenca jo çdo herë ka kohëra të mira, dhe e njejta funksionon edhe për pemët, është ndryshim i madh. Ta zëmë, kur e sheh një pemë shkurre, dhe si duket gjatë dimrit, pastaj kur e sheh se siç duket kur është duke lulëzu, këto janë dy pamje krejt të ndryshme”, thotë Scott Aker, udhëheqës i hortikulturës dhe arsimit në National Aboretum, Washington D.C.
“Këtu kemi një mision shkencor për të kryer fillimisht, mirëpo funksionojmë edhe si park publik”, vazhdon Scott Aker.
“Më shumë ka të bëjë me kohëzgjatjen e natës, sesa me temperaturën. Shumica e njerëzve mendojnë se kur fillon e nxehet moti, dhe sythat e luleve fillojnë të shfaqen nëpër pemë dhe pastaj lulëzojnë. S’është aq e thjeshtë, në fakt. Pemët e kanë një molekulë të vogël e quajtur ‘phytochrome’ e cila funksionon si orë e rërës. Kjo orë apo kjo molekulë, rrotullohet kur bie nata dhe pastaj mendoje kohën që i duhet për ta mbushur atë orë të rërës. Nëse ka mjaftueshëm kohë që e gjithë ora e rërës të zbrazet gjatë natës atëherë, nuk ka ardhur ende koha për të lulëzuar. Netët janë ende të gjata”, shpjegon profesor Aker.
“Pastaj photochromy, një natë e merr mesazhin që netët janë shkurtuar, dhe sythat e kuptojnë që ka ardhur koha për të lulëzuar, sidomos edhe me rritjen e temperaturave”, tregoi tutje profesor Aker.
Për shumë njerëz, pranvera është stinë gëzimi: shenjë se ditët po zgjaten dhe se vera së shpejti do të jetë në prag.
Për pemët, ardhja e pranverës sinjalizon fillimin e sezonit të rritjes. Ndërsa fotoperioda zgjatet dhe temperaturat rriten, pemët marrin sinjalin për t’u zgjuar nga gjumi. Është koha që mekanizmat mbrojtës të pushojnë dhe të fillojë këputja e sythave.
Kjo periudhë është gjithashtu kur rrjedha e lëngjeve të pemëve riaktivizohet dhe kur sythat heqin luspat e tyre mbrojtëse në mënyrë që meristemet apikale të mund të prodhojnë gjethe dhe lule të reja për pemën, ndërkaq rritja e trupit të pemëve është më e theksuar gjatë pranverës.
Në përgjithësi, stina e pranëverës cilësohet si stina e shpresës.
“Pranvera! Është stina jonë e shpresës, që ngërthen premtimin se ndryshimi po vjen, gjëra të mira po vijnë. Lumi “do të rrjedhë përsëri pasi të jetë ngrirë”, shkruante Ernest Hemingway në “A Moveable Feast.” /Katror.info
Përgatiti:
