Studiuesit zbuluan se kujtimet e brishta mund të ruhen më gjatë nëse lidhen me përvoja emocionale ose ngjarje me rëndësi.
Një studim i ri nga Universiteti i Bostonit sugjeron se kujtimet e zakonshme mund të forcohen nëse lidhen me ngjarje emocionale, duke hapur mundësi të reja për mësimdhënie dhe kujdes ndaj personave me probleme të kujtesës.
Dy vite më parë, studenti i doktoraturës Leo Chenyang Lin po udhëtonte në New Hampshire kur pa disa ketra duke u vrapuar nëpër pemë. Ai e kujtonte atë moment në detaje — dhe po ashtu edhe kafshët e fermës që kishte parë pak më herët atë ditë. Normalisht, thotë Lin, nuk do t’i mbante mend. Përvoja e bëri të pyeste: pse disa momente mbesin në kujtesë, ndërsa të tjera zhduken?
Mundesh me e lexu edhe…
Kjo pyetje qëndron në zemër të një studimi të botuar në revistën Science Advances, i cili mbështetet në dhjetë eksperimente me gati 650 pjesëmarrës. Studiuesit zbuluan se truri ynë forcon kujtimet “të brishta” nëse ato lidhen me ngjarje të rëndësishme ose emocionale — një proces i quajtur përforcim i kujtesës.
“Memoria nuk është vetëm një pajisje pasive regjistrimi: truri ynë vendos çfarë ka rëndësi, dhe ngjarjet emocionale mund të kthehen pas në kohë për të stabilizuar kujtime të brishta”, tha profesori Robert M.G. Reinhart nga BU.
Në eksperimentet e tyre, pjesëmarrësve iu treguan imazhe “neutrale” dhe imazhe të lidhura me shpërblime ose me stimuj më pak të këndshëm, si goditje elektrike të lehta. Më pas iu bë një test i papritur i kujtesës.
Rezultatet treguan se ngjarjet emocionale i bënin njerëzit të mbanin mend më shumë detaje që ndodhnin pak para ose pak pas ngjarjes së fortë, sidomos kur kishin ngjashmëri vizuale me të.
Megjithatë, jo të gjitha kujtimet forcoheshin në mënyrë të barabartë. Truri përdor “rregulla të ndryshme” sipas kohës dhe kontekstit. Për shembull, kujtimet e parëndësishme nuk bëheshin më të forta nëse edhe ato kishin ngarkesë emocionale të vetën.
Shkencëtarët theksojnë se kujtesa është tregues i rëndësishëm i shëndetit kognitiv, por është gjithmonë e ndjeshme ndaj ndryshimeve. Stili i jetesës luan rol të madh: gjumi i mjaftueshëm, aktiviteti fizik, marrëdhëniet shoqërore dhe shmangia e stresit ndihmojnë në ruajtjen e saj.
Ky studim tani ofron një dimension të ri — duke treguar se strategjitë e qëllimshme mund të ndihmojnë njerëzit të ruajnë kujtimet e dobishme dhe të zbehin ato të panevojshme.
Megjithatë, studimi ka kufizime. Eksperimentet ishin të bazuara në imazhe të thjeshta, jo në situata komplekse të jetës së përditshme. Hapi tjetër do të jetë të testohet nëse truri reagon njësoj edhe në skenarë realë./AP/Katror.info
