Nën hapësirën e akullt të Arktikut shtrihet një botë e harruar, një mbetje e një kohe kur jeta lulëzoi në pyjet dhe lumenjtë e rrjedhshëm të atij kontinenti tani të ngrirë.
E vendosur në rajonin Wilkes Land të Arktikut Lindor, në kufi me Oqeanin Indian, ajo mbulon një zonë me madhësi të përafërt me Belgjikën. Peisazhi i sapo zbuluar, i gdhendur nga lumenjtë parahistorikë, daton të paktën 14 milion vjet dhe ndoshta më shumë se 34 milion vjet.
Ky peisazh është si një fotografi e së kaluarës, thotë Stuart Jamieson, profesor i glaciologjisë në Universitetin Durham dhe zëvendësdrejtor i kërkimit. Klima e asaj epoke dhe peisazhi dikur varionte nga Patagonia e sotme në diçka të ngjashme me rajonet tropike. Kjo mbështetet më tej nga dëshmitë e palmave të lashta të gjetura jo shumë larg vendit. Pavarësisht nga të dhënat e paplota fosile, Jamieson beson se një grup i larmishëm i kafshëve të egra ka jetuar dikur në këtë mjedis të ngrohtë.
Mbi atë terren të lashtë, një shtresë masive akulli, 2,24 deri në 4,64 kilometra e trashë, mbulon të gjithë skenën. Neil Ross, profesor i shkencave polare në Universitetin e Newcastle dhe bashkë-udhëheqës i studimit, theksoi natyrën enigmatike të peisazhit subglacial, duke e krahasuar atë me misteret e sipërfaqes së Marsit. Çelësi për të zhbllokuar sekretet e tij mund të qëndrojë në shpimin përmes akullit, nxjerrjen e mostrave thelbësore të sedimenteve, një teknikë që ka qenë e suksesshme në zbulimin e provave nga Grenlanda që datojnë dy milionë vjet më parë.
Duke përdorur të dhënat satelitore dhe radarin depërtues të akullit nga një pikë ajrore, një studim i ri zbuloi një peisazh që i ka shpëtuar kërkimeve të mëparshme. Ndërsa kërkimet e mëparshme kanë vënë në dukje veçoritë e lashta nën akull, hulumtimi i ri paraqet një zbulim unik. Studimi është publikuar në revistën Nature Communications.
Peisazhi është modifikuar nga procese të ndryshme nën ndikimin e lumenjve, tektonikës dhe akullnajave gjatë një periudhe shumë të gjatë gjeologjike, shpjegon Ross.
Rreth 34 milionë vjet më parë, Arktiku ishte një pasqyrim i pyjeve të ftohta tropikale që mund të shihen sot në Tasmani, Zelandën e Re dhe Patagoni. Dikur pjesë e superkontinentit Gondwana, i cili përfshinte Afrikën, Amerikën e Jugut, Australinë, nënkontinentin Indian dhe Gadishullin Arabik, Arktiku u nda gradualisht për shkak të pllakave tektonike dhe u bë një masë e izoluar tokësore. Shkencëtarët po rindërtojnë një histori të një klime më të ngrohtë, me lumenj që gjarpërojnë drejt bregut që u formuan kur masat tokësore fqinje u larguan. Me rënien e temperaturave, u formuan akullnajat, duke gdhendur lugina në proces.
Pastaj klima u ftohur ndjeshëm dhe shtresa e akullit u rrit, duke mbuluar të gjithë kontinentin dhe duke përmbytur të gjitha akullnajat që ekzistonin më parë. Kur ndodhi kjo rritje e akullit, kushtet midis bazës së akullit dhe peisazhit ndryshuan dhe u bë shumë i ftohtë. Në këtë mënyrë, ai nuk mund të dëmtonte më peisazhin tonë. Në vend të kësaj, peisazhi u ruajt, ndoshta për 34 milionë vjet, shpjegoi Jamieson. /Katror.info
Përgatiti:
