Krahasimi i fjalëve, formimi i fjalive, respektimi i gramatikës: Gjuha është një performancë njohëse e nivelit të lartë të trurit tonë.
Bëhet edhe më komplekse kur përveç gjuhës amtare mësojmë edhe gjuhë të tjera. Kjo është veçanërisht e lehtë gjatë fëmijërisë, sepse truri është edhe më i zhdërvjellët. Por edhe në moshën madhore, shumëgjuhësia jo vetëm që bën të mundur komunikimin më të mirë, por edhe rritjen e performancës së trurit.
Një grup kërkimor nga Universiteti Northwestern në SHBA sapo ka zbuluar se shumëgjuhësia mund të përmirësojë gjithashtu kapacitetin e kujtesës vizuale. Ideja është kjo: kur flasim disa gjuhë, ne e drejtojmë vëmendjen tonë në një mënyrë më të synuar dhe kështu mund të mësojmë përmendësh më mirë atë që shohim.
Mundesh me e lexu edhe…
Një lojë me figura teston aftësinë e kujtesës
Në studimin e tyre, studiuesit ekzaminuan aftësinë e kujtesës së gjithsej 126 njerëzve. Një e treta e tyre flisnin vetëm anglisht. Pjesëmarrësit e tjerë gjithashtu flisnin rrjedhshëm spanjisht në nivele të ndryshme. Gjatë eksperimentit, subjektet dëgjuan fillimisht një fjalë në anglisht. Më pas atyre iu prezantuan katër fotografi nga të cilat duhej të zgjidhnin objektin që sapo kishin dëgjuar.
E veçanta: ajo që përfaqësohej në imazhet e tjera kishte një tingull të ngjashëm në anglisht ose spanjisht me fjalën e dëgjuar më parë. Për shembull, nëse subjektet kishin dëgjuar “candle” (qiri në anglisht), imazhet e tjera tregonin “candys” (karamele në anglisht) ose një “candido” (bravë perdesh në spanjisht).
Këto ngjashmëri u reflektuan më pas në kujtesë: në pjesën e dytë të eksperimentit, subjektet u përballën përsëri me imazhe. Ata më pas duhej të tregonin se cilat prej tyre kishin parë gjatë serisë së parë. Anglishtfolësit, për shembull, mbanin mend ëmbëlsirat, por në përgjithësi jo drynin. Në të kundërt, ata që flisnin edhe spanjisht, në shumicën e rasteve e mbanin mend drynin.
Përpunimi i gjuhës në tru
Nëse pjesëmarrësit ishin në gjendje të mbanin mend fjalë të caktuara, kjo ishte falë mënyrës se si ne përpunojmë gjuhën. Kur dëgjojmë një fjalë, truri ynë lëviz nga shkronja në shkronjë dhe aktivizon të gjitha fjalët e ngjashme të ruajtura në tru – pavarësisht nga gjuha. Për shembull, nëse dëgjoni “qiri” dhe flet anglisht dhe spanjisht, fjala “candido” i shtohet fjalës “karamele”.
Rezultatet e studimit tregojnë: Shumëgjuhësia mund të ndikojë në mënyrën se si ne perceptojmë mjedisin tonë. Së pari, ndikon në atë që i kushtojmë vëmendje. Nëse dikush njeh “candle” si dhe “candys” dhe “candido”, fjalët përkatëse aktivizohen. Është një parakusht për memorizimin e tyre – dhe përmirëson kapacitetin për memorizimin vizual.
Shumëgjuhësia stërvit trurin
Hulumtimet e mëparshme kanë treguar gjithashtu se përmirësimi i kujtesës në rast të shumëgjuhësisë mund të jetë edhe për shkak të faktit se truri trajnohet vazhdimisht. Ai është vazhdimisht i zënë duke zgjedhur fjalët e duhura dhe duke hequr njohuritë e panevojshme gjuhësore. Në jetën e përditshme, kjo rezulton në një aftësi më të mirë për të kaluar nga një detyrë në tjetrën, por edhe në një aftësi më të mirë për t’u përqendruar dhe për të përvetësuar dijen.
Një studim kanadez madje tregoi se fëmijët shumëgjuhësh ia dalin më mirë në testet e inteligjencës sesa fëmijët që rriten duke folur vetëm një gjuhë. Por shumëgjuhësia ka gjithashtu shumë përfitime për të moshuarit dhe madje mund të zvogëlojë rrezikun e demencës – dhe kjo pavarësisht nga mosha në të cilën dikush mëson një gjuhë.
Mësimi i gjuhëve shpërblehet
Rezultatet e studimit mund të shpjegojnë nga ana tjetër pse njerëz të ndryshëm kujtojnë të njëjtën ngjarje ndryshe. Prandaj, gjetjet e hulumtimit ndihmojnë në promovimin e mirëkuptimit të ndërsjellë, veçanërisht në komunitete të ndryshme gjuhësore. Si për mirëkuptim më të mirë apo edhe për një kujtesë më të mirë, mësimi i gjuhëve është një gjë e mirë. /DW /Katror.info
Përgatiti:
