Një tekst misterioz është zbuluar në Turqi. Ishte ndër dhjetëra mijëra pllaka argjile të lashta që u shkruan gjatë Perandorisë Hitete gjatë mijëvjeçarit të dytë para Krishtit. Për momentin, ekspertët nuk e dinë saktësisht se çfarë shkruhet në këtë shkrim të pazakontë kuneiform, por duket se është një gjuhë e humbur prej më shumë se 3000 vjetësh.
Studiuesit thonë se idioma misterioze është ndryshe nga çdo gjuhë tjetër e lashtë e shkruar nga Lindja e Afërt, megjithëse duket se ka rrënjë me gjuhët anadollake-indo-evropiane. Shkronjat misterioze fillojnë në fund të një teksti ritual të shkruar në hititisht, gjuha më e vjetër indo-evropiane e njohur, pas hyrjes: “Që tani e tutje lexo në gjuhën e vendit të Kalashma”.
Emri Kalashma i referohet një shoqërie të epokës së bronzit që ndoshta ka jetuar në buzë të Perandorisë shumë më të madhe Hitite, jo shumë larg qytetit antik të Hatusha, ku më vonë u gjet kjo pllakë balte, shkruan Science Alert.
Mundesh me e lexu edhe...
Andreas Schachner, kreu i kërkimeve arkeologjike në vendin Hatusha, thotë se ai menjëherë vuri re se kjo tabletë ishte e ndryshme nga të tjerat. Në veçanti, ajo u ruajt jashtëzakonisht mirë në krahasim me më shumë se 25,000 pllaka të tjera balte të gjetura në Boğazköy, Turqi.
Historianët, arkeologët dhe gjuhëtarët kanë punuar së bashku për më shumë se një shekull për të përkthyer arkivin e jashtëzakonshëm të kontratave mbretërore, korrespondencës politike dhe teksteve ligjore dhe fetare të gjetura në vendin e Hatushës.
Edhe pse shumica e këtyre pllakave janë të shkruara në shkrimin kuneiform hitit, ka edhe të tilla në gjuhë të tjera, të cilat me shumë gjasa vijnë nga grupe të ndryshme etnike që dikur ishin nën hijen e Perandorisë Hitite.
“Hititët ishin shumë të interesuar për regjistrimin e ritualeve në gjuhë të huaja”, shpjegon Schwemer. Ky interes nuk ishte vetëm shkencor. Mijëra perëndi dhe perëndesha adhuroheshin në Perandorinë Hitite. Ndërsa hititët pushtuan gjithnjë e më shumë territor në gadishullin e madh midis Detit të Zi dhe Mesdheut, ata ndoshta adoptuan fe të reja në mënyrë që të përqafonin më mirë subjektet e tyre të sapofituara.
“Pranimi i perëndive të ndryshme pa panteonin e tyre tregon një kulturë tolerance,” shkroi historiani Tülin Cengiz. Ekspertët besojnë se arkivat perandorake ishin një mënyrë për të konsoliduar “kultin e shtetit”. Duket se duke huazuar ide të tilla si sistemi kuneiform, traditat dhe fetë, hititët hasën më pak pengesa gjatë zgjerimit të shtrirjes së perandorisë.
Fotot e pllakës së sapo zbuluar nuk janë publikuar ende sepse shkencëtarët janë ende duke punuar për përkthimin e tyre./Katror.info
Përgatiti:
