Një stuhi e furishme pluhuri është vërejtur për herë të parë në një planet jashtë Sistemit tonë Diellor. Ai u zbulua në ekzoplanetin e njohur si VHS 1256b, i cili është rreth 40 vite dritë nga Toka.
U deshën aftësitë e jashtëzakonshme të teleskopit të ri hapësinor James Webb (JWST) për të bërë zbulimin. Grimcat e pluhurit janë silikate, kokrra të vogla që përmbajnë silikon dhe oksigjen, të cilat formojnë bazën e shumicës së mineraleve shkëmborë.
Por stuhia e zbuluar nga Webb nuk është i njëjti fenomen që do të kishim në një rajon të thatë dhe të shkretë të planetit tonë. Është më shumë një mjegull shkëmbore.
Mundesh me e lexu edhe…
“Është njësoj sikur të kishit marrë kokrra rëre, por shumë më të imta. Po flasim për kokrra silikate me madhësinë e grimcave të tymit,” shpjegoi Prof Beth Biller nga Universiteti i Edinburgut dhe Observatori Mbretëror Edinburgh, MB.
“Kështu do të ishin retë në VHS 1256b, por shumë më të nxehta. Ky planet është një objekt i nxehtë dhe i ri. Temperatura në majë të reve është ndoshta e ngjashme me temperaturën e një flake qiri”, tha ajo për BBC Neës.
VHS 1256b u identifikua për herë të parë nga teleskopi Vista i zhvilluar në Mbretërinë e Bashkuar në Kili në vitin 2015.
Është ai që quhet “super Jupiter” – një planet i ngjashëm me gjigantin e gazit në sistemin tonë diellor, por shumë më i madh, ndoshta 12 deri në 18 herë më i madh se masa. Ai rrethon disa yje në distancë të madhe, rreth katër herë më shumë se distanca e Plutonit nga Dielli ynë.
Vëzhgimet e mëparshme të VHS 1256b kanë treguar se ishte me pamje të kuqe, duke lënë të kuptohet se mund të kishte pluhur në atmosferën e tij. Studimi i Webb-it e konfirmon këtë.
“Është magjepsëse sepse ilustron se si retë në një planet tjetër mund të jenë të ndryshme nga retë e avullit të ujit me të cilat jemi njohur në Tokë”, tha Prof Biller.
“Ne shohim monoksid karboni (CO) dhe metan në atmosferë, gjë që tregon se ajo është e nxehtë dhe e turbullt, me material që nxirret nga thellësia. Ka ndoshta shumë shtresa të kokrrave silikate. Ato që po shohim janë disa nga kokrrat shumë, shumë të imta që janë më lart në atmosferë, por mund të ketë kokrra më të mëdha më thellë në atmosferë.”
Për të bërë zbulimin, Webb përdori instrumentin e tij me infra të kuqe të mesme (Miri), i ndërtuar pjesërisht në MB dhe spektometrin e tij me infra të kuqe afër (NirSpec).
Pamja dinamike e atmosferës së VHS 1256b e ofruar nga ky studim është një shembull kryesor i zbulimeve të mundësuara duke përdorur aftësitë e avancuara të Miri dhe NirSpec së bashku.
Shkencëtarët shpresojnë se mund të jenë në gjendje të tregojnë nëse disa ekzoplanete kanë kushte të përshtatshme për të pritur jetën.
Astronomët po raportojnë vëzhgimet e Uebit për VHS 1256b në The Astrophysical Journal Letters.
JamesW është një projekt bashkëpunues i agjencive hapësinore amerikane, evropiane dhe kanadeze. Ai u lëshua në dhjetor 2021 dhe konsiderohet si pasardhësi i teleskopit hapësinor Hubble./Katror.info
Përgatiti:
