Akullnajat në Himalaje po shkrihen me shpejtësi, por një raport i ri tregoi se një fenomen mahnitës në vargun malor më të lartë në botë mund të ndihmojë në ngadalësimin e efekteve të krizës globale klimatike, shkruan CNN.
Sipas studimit të botuar më 4 dhjetor në revistën Nature Geoscience, kur temperaturat e larta godasin disa masa akulli në lartësi të mëdha, ajo shkakton një reagim befasues që fryn erëra të forta të ftohta poshtë shpateve, transmeton Telegrafi.
“Ngrohja e klimës krijon një hendek më të madh të temperaturës midis ajrit përreth mbi akullnajat e Himalajeve dhe ajrit më të ftohtë në kontakt direkt me sipërfaqen e masave të akullit”, shpjegoi Francesca Pellicciotti, profesoreshë e akullnajave në Institutin e Shkencës dhe Teknologjisë në Austri dhe autorja kryesore e studimit.
Mundesh me e lexu edhe…
“Kjo çon në një rritje të shkëmbimit të nxehtësisë së trazuar në sipërfaqen e akullnajës dhe ftohje më të fortë të masës ajrore sipërfaqësore”, tha ajo në një njoftim për shtyp.
Ndërsa ajri i ftohtë dhe i thatë i sipërfaqes bëhet më i freskët dhe më i dendur, ai fundoset. Masa ajrore rrjedh poshtë shpateve në lugina, duke shkaktuar një efekt ftohës në zonat e poshtme të akullnajave dhe në ekosistemet fqinje.
Me akull dhe borë nga vargmalet malore që ushqehen në 12 lumenj që ofrojnë ujë të freskët për gati 2 miliardë njerëz në 16 vende, është e rëndësishme të zbulohet nëse akullnajat e Himalajeve mund të vazhdojnë këtë efekt ftohës vetë-ruajtës pasi rajoni përballet me një rritje të mundshme në temperatura.
Shkrihet akullnaja
Një raport i qershorit i mbuluar më parë nga CNN, tregoi se akullnajat në Himalaje u shkrinë 65 për qind më shpejt në vitin 2010 krahasuar me dekadën e mëparshme, gjë që sugjeron se rritja e temperaturave tashmë ka një ndikim në zonë.
“Ndikimi kryesor i rritjes së temperaturës në akullnajat është një rritje e humbjeve të akullit, për shkak të rritjes së shkrirjes”, tha Fanny Brun, shkencëtare kërkimore në Institutin des Géosciences de l’Environnement në Grenoble, Francë.
Ajo nuk ishte e përfshirë në studim.
“Mekanizmat parësorë janë zgjatja dhe intensifikimi i sezonit të shkrirjes. Ato bëjnë që akullnajat të hollohen dhe të tërhiqen, duke çuar në peizazhe që priren të rrisin më tej temperaturën e ajrit për shkak të absorbimit më të madh të energjisë nga sipërfaqja”, tha Brun.
Thithja e energjisë në sipërfaqe përcaktohet nga diçka që quhet efekti albedo. Sipërfaqet e lehta ose “të bardha” si bora dhe akulli i pastër do të reflektojnë më shumë dritë dielli (albedo e lartë) krahasuar me sipërfaqet “e errëta” si toka që ekspozohet kur akullnajat tërhiqen nga toka dhe oqeanet (albedo e ulët).
Në përgjithësi, Brun tha se ky fenomen interpretohet si një lak reagimi pozitiv, ose një proces që rrit një ndryshim, por në përgjithësi është i studiuar dobët dhe i vështirë për t’u llogaritur.
Në bazën e malit Everest, megjithatë, matjet e mesatareve të përgjithshme të temperaturës dukeshin çuditërisht të qëndrueshme në vend që të rriteshin. Një analizë e ngushtë e të dhënave zbuloi se çfarë po ndodhte në të vërtetë.
“Ndërsa temperaturat minimale kanë qenë vazhdimisht në rritje, maksimumi i temperaturës së sipërfaqes gjatë verës po bie vazhdimisht”, tha Franco Salerno, bashkautor i raportit dhe studiues për Këshillin Kombëtar të Kërkimeve të Italisë, ose CNR.
Megjithatë, edhe prania e këtyre erërave ftohëse nuk është e mjaftueshme për të kundërshtuar plotësisht temperaturat në rritje dhe shkrirjen e akullnajave për shkak të ndryshimeve klimatike.
Thomas Shaw, i cili është pjesë e grupit kërkimor ISTA me Pellicciotti, tha se arsyeja pse këto akullnaja megjithatë po shkrihen me shpejtësi është komplekse.
“Ftohja është lokale, por ndoshta ende jo e mjaftueshme për të kapërcyer ndikimin më të madh të ngrohjes klimatike dhe për të ruajtur plotësisht akullnajat”, tha Shaw.
Pellicciotti shpjegoi se mungesa e përgjithshme e të dhënave në zonat me lartësi të lartë në të gjithë globin, është ajo që çoi në fokusin e ekipit të studimit për të përdorur të dhënat unike të vëzhgimit të tokës në një stacion në Himalaje.
“Procesi që ne theksuam në dokument është potencialisht i një rëndësie globale dhe mund të ndodhë në çdo akullnajë në mbarë botën ku plotësohen kushtet”, tha ajo.
“Studimi i ri ofron një motivim bindës për të mbledhur më shumë të dhëna të larta dhe afatgjata që nevojiten fort për të vërtetuar gjetjet e reja dhe ndikimet e tyre më të gjera”, tha Pellicciotti.
Thesar i të dhënave
I vendosur në një lartësi të akullnajave prej 5,050 metrash, stacioni klimatik i Laboratorit Ndërkombëtar të Piramidës/Observatorit ndodhet përgjatë shpateve jugore të malit Everest. Observatori ka regjistruar të dhëna të detajuara meteorologjike për gati 30 vjet.
Janë ato vëzhgime të grimcuara meteorologjike që Pellicciotti, Salerno dhe një ekip studiuesish përdorën për të arritur në përfundimin se temperaturat e ngrohta po shkaktojnë ato që quhen erëra katabatike.
Erërat e ftohta, të krijuara nga ajri që rrjedh tatëpjetë, zakonisht ndodhin në rajonet malore, duke përfshirë Himalajet.
“Erërat katabatike janë një tipar i zakonshëm i akullnajave të Himalajeve dhe luginave të tyre dhe ka të ngjarë të kenë ndodhur gjithmonë”, tha Pellicciotti.
“Ajo që ne vërejmë megjithatë është një rritje e konsiderueshme në intensitetin dhe kohëzgjatjen e erërave katabatike, dhe kjo për faktin se temperaturat e ajrit përreth janë rritur në një botë që ngrohet”, shtoi Pellicciotti.
“Një tjetër gjë që ekipi vëzhgoi ishte përqendrimi më i lartë i ozonit në nivelin e tokës, në lidhje me temperaturat më të ulëta. Kjo dëshmi tregon se erërat katabatike funksionojnë si një pompë që është në gjendje të transportojë ajrin e ftohtë nga lartësia më e lartë dhe shtresat atmosferike deri në luginë”, shpjegoi ndër tjera.
“Sipas gjendjes aktuale të njohurive, akullnajat e Himalajeve po ecin pak më mirë se akullnajat mesatare për sa i përket humbjeve masive”, tha Brun./Katror.info
Përgatiti:
