Abdoulaye Diabate u përball me malarinë kërcënuese për jetën kur ishte vetëm pesë vjeç. Diabate mezi i mbijetoi sëmundjes së shkaktuar nga mushkonjat, por kushërinjtë e tij tre dhe katër vjeç nuk ishin aq me fat.
Diabate, i cili tani drejton entomologjinë dhe parazitologjinë mjekësore në Institutin e Kërkimeve të Shkencave Shëndetësore në Burkina Faso, po zhvillon një teknikë inovative që mund të shkatërrojë potencialisht speciet që transmetojnë malarinë duke ndryshuar gjenet e mushkonjave, shkruan CNN.
Shkencëtari dhe profesori i lindur në Burkina Faso fitoi Çmimin Falling Walls 2023 për Menaxhimin e Shkencës dhe Inovacionit për kërkimin e tij, për të cilin organizatorët thanë se “ofron shpresë për kontrollin e malaries”.
Mundesh me e lexu edhe…
Në shtator, Diabate ishte i vetmi afrikan midis 10 fituesve globalë të çmimit prestigjioz të këtij viti dhe u njoh gjithashtu nga Fondacioni Falling Walls për “disa nga punët më të avancuara në botë mbi zgjidhjet gjenetike të malaries”. Fondacioni Falling Walls është një organizatë jofitimprurëse e dedikuar për të nxitur të menduarit inovativ.
Malaria është shkaku kryesor i vdekjeve në vendin e Diabate, ku pothuajse të gjithë 22 milionë banorët, veçanërisht fëmijët, janë të rrezikuar nga kjo sëmundje, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH).
Sëmundja është gjithashtu një nga shkaqet kryesore të vdekjeve në rajonin më të gjerë të Afrikës, i cili mban barrën më të madhe të malaries në botë. Për shumë vite, ndërhyrjet për kontrollin e malaries, duke përfshirë përdorimin e rrjetave të shtratit të trajtuara me insekticide, kanë ndihmuar në reduktimin e transmetimit dhe vdekjes në vendet e prekura.
Diabate i tha CNN se mjetet inovative të kontrollit të malaries janë e vetmja mënyrë për të mposhtur sëmundjen: “Megjithëse rrjetat po bëjnë një punë fantastike, ne kemi rezistencë të gjerë ndaj insekticideve në lloje të ndryshme mushkonjash, veçanërisht ato që transmetojnë malarinë. Kjo është arsyeja pse është e vështirë ta mposhtim malarinë me këto me mjete konvencionale. Është jashtëzakonisht e rëndësishme të jesh inovativ dhe të krijosh mjete të reja që mund të plotësojnë ato ekzistuese. Përndryshe, nuk ka mundësi ta mposhtim malarinë.”
Diabate tha se mjeti i tij i kontrollit të vektorit të malaries – i përshkruar si “teknologji e nxitjes së gjeneve” – mund të jetë vendimtar kur të prezantohet.
Malaria transmetohet nga pickimi i mushkonjave femra Anopheles që janë të infektuara me sëmundjen parazitare. Mushkonjat meshkuj nuk kafshojnë, kështu që nuk mund të transmetojnë malarinë. Me ndërhyrjen gjenetike, femrat e atyre llojeve të mushkonjave që transmetojnë sëmundjen parandalohen të krijojnë pasardhës të rinj femra duke lëshuar në mjedis meshkuj të modifikuar gjenetikisht që janë sterilë.
Diabate tha se popullata e mushkonjave femra do të varfërohet dhe transmetimi i malaries do të ndalet: “Pasi mushkonjat e krijuara gjenetikisht të lëshohen në fushë, ato do të përhapen në të gjithë popullatën e mushkonjave dhe do të ndalojnë menjëherë transmetimin e malaries”. Kjo metodë është një ndërhyrje më e qëndrueshme dhe buxhetore për kontrollin e malaries.
Mushkonjat e modifikuara gjenetikisht do të bëjnë punën për ne, ndryshe nga ndërhyrjet e tjera ku njerëzit vrapojnë nga një vend në tjetrin. Nëse kjo teknologji funksionon siç pritet, ajo do të jetë jo vetëm me kosto efektive, por edhe e qëndrueshme dhe mund të aplikohet në zona të largëta në Afrikë”, tha ai.
Megjithatë, mund të kalojnë disa vite përpara se teknologjia e nxitjes së gjeneve të depërtojë në Afrikë, thekson Diabate. Në vitin 2019, aleanca e kërkimit për kontrollin e vektorit të Diabate, Target Malaria, kreu fazën e parë të projektit duke lëshuar grupin e parë të mushkonjave të modifikuara gjenetikisht në Afrikë në Bana, një fshat në Burkina Fason perëndimore.
Më shumë se 14,000 mushkonja mashkullore sterile u lëshuan në të njëjtën ditë, sipas Target Malaria, dhe 527 nga mushkonjat e lëshuara u rikapën pas 20 ditësh.
“Megjithëse lëshimi nuk synonte ndalimin e transmetimitimit të malaries, ishte një hap përpara në mbledhjen e informacionit, zhvillimin e njohurive dhe zhvillimin e aftësive lokale,” njoftoi aleanca kërkimore në blogun e saj, duke shtuar se “kjo analizë dhe të dhënat e mbledhura ofrojnë njohuri të paçmueshme që do të përdoren në fazat e ardhshme të kërkimit.” /Katror.info
Përgatiti:
