Një studim përgjatë një dekade i qiellit të natës ka zbuluar një lloj të ri misterioz të yjeve që astronomët i referohen si “tymuesi i vjetër (old smoker)”.
Këta yje gjigantë janë të vendosur afër zemrës së galaktikës “Rruga e Qumështit”. Yjet janë joaktive për dekada dhe pastaj zbehen derisa të jenë pothuajse të padukshëm përpara se të nxjerrin re tymi dhe pluhuri, dhe astronomët mendojnë se mund të luajnë një rol në shpërndarjen e elementeve në të gjithë universin.
Katër studime detajojnë vëzhgimet e botuara më 25 janar në Njoftimet Mujore të Shoqërisë Mbretërore Astronomike.
Mundesh me e lexu edhe…
Astronomët vëzhguan yjet “old smoker” për herë të parë gjatë sondazhit që përfshinte monitorimin e afro një miliard yjeve në dritën infra të kuqe, e cila është e padukshme për syrin e njeriut.
Vëzhgimet u kryen me teleskopin e vëzhgimit të dukshëm dhe infra të kuq, i vendosur në një pikë të favorshme lart në Andet e Kilit në Observatorin Cerro Paranal.
Ndërsa astronomët monitoruan qindra miliona yje, ata gjurmuan 222 që përjetuan ndryshime të dukshme në shkëlqim. Ekipi përcaktoi se 32 prej tyre ishin yje të porsalindur që rriten në shkëlqim me të paktën 40 herë, dhe disa deri në 300 herë. Një përqindje e madhe e shpërthimeve janë në vazhdim, kështu që astronomët mund të vazhdojnë të monitorojnë se si yjet evoluojnë me kalimin e kohës.
“Qëllimi ynë kryesor ishte të gjenim yje të porsalindur që shihen rrallë, të quajtur gjithashtu protoyje, ndërkohë që ata po përjetojnë një shpërthim të madh që mund të zgjasë me muaj, vite apo edhe dekada,” tha Dr. Zhen Guo, në Universitetin e Valparaiso në Kili, në një deklaratë për CNN.
Kërkimi i yjeve të porsalindur
Qëllimi fillestar i ekipit ishte kërkimi i yjeve të porsalindur, të cilët janë të vështirë për t’u zbuluar në dritën e dukshme, sepse ato janë të errësuar nga pluhuri dhe gazi në Rrugën e Qumështit. Por drita infra e kuqe mund të depërtojë përmes përqendrimeve të larta të pluhurit të galaktikës për të dalluar objekte të fshehura ose të zbehta.
Philip Lucas, profesor i astrofizikës në Universitetin e Hertfordshire tha se ndërsa dy të tretat e yjeve ishin të lehta për t’u klasifikuar, pjesa tjetër ishte më e vështirë, kështu që ekipi përdori “Teleskopin Shumë të Madh të Observatorit Jugor Evropian” për të studiuar yje individual./Katror.info
Përgatiti:
