Robotë për trajnimin e kujdestarëve, sensorë që mbikëqyrin njerëzit përderisa flenë dhe një aplikacion që mund të vë re nëse dikush ka dhimbje – a mund të jetë kjo e ardhmja e përkujdesjes?
Sektori i kujdesit shëndetësor gjithnjë e më shumë po përdor inteligjencën artificiale për t’u kujdesur për popullsinë e moshuar të Mbretërisë së Bashkuar, që po rritet vazhdimisht, raporton BBC, përcjell Kallxo.com.
Megjithatë, ekspertët kanë këshilluar njerëzit që të konsiderojnë rreziqet e mundshme të mbështetjes së tepruar të industrisë në inteligjencën artificiale.
Mundesh me e lexu edhe…
“Inteligjenca artificiale mund të jetë vetëm një pjesë e zgjidhjes, por jo e tërë zgjidhja” – thotë doktoresha Caroline Green nga Universiteti i Oksfordit.
Green, drejtoreshë e hulumtimeve në Institutin për Etikën në Inteligjencën Artificiale, foli në një Samit të Inteligjencës Artificiale në kujdesin social në universitet në mars.
Ajo theksoi se si sistemet e IA-së mund të ndikohen lehtë nga anshmëritë, gjë që përforcon diskriminimin, paragjykimin dhe stereotipet si dhe ka identifikuar shqetësimet që kanë njerëzit rreth shpërndarjes së të dhënave personale me teknologjinë.
“Për momentin nuk ka ndonjë plan të caktuar nga qeveria në udhëzimin e përdorimit të IA-së në kujdesin social” – shtoi Green.
Ajo tha: “Nëse do të jetë mirë për njerëzit që kanë nevojë për mbështetje apo jo, varet se si politika do ta përcaktojë, varet në zgjedhjet që njerëzit do të vazhdojnë t’i bëjnë në të ardhmen, ose nëse ata për shembull mund të mos e preferojnë IA-në në kujdesin e tyre, do të varet nëse do të ketë ndonjë mënyrë që teknologjia e IA-së mund të marrë nën kontroll sigurimin e kujdesit dhe ndërveprimin njerëzor”.
“Ne duhet të jemi shumë të kujdesshëm në zgjedhjet që njerëzit do të bëjnë në të ardhmen dhe se si do të duket e ardhmja e kujdesit social me IA”.
Parandalimi i rënieve
Thomas Tredinnick është shefi i Ally Cares, që përdor sensorë për të monitoruar dhomat e banorëve të shtëpive të kujdesit gjatë natës, duke dëgjuar nëse ka diçka jashtë normales.
Ai u dërgon një incizim me zë kujdestarëve të ndërrimit për çfarëdo incidenti dhe ata vendosin se çfarë duhet të bëjnë.
Duke folur nga shtëpia për të moshuar Oaklands në Southampton që përdorë teknologjinë, Tredinnick tha se e kursen stafin nga bërja e kontrolleve të rregullta gjatë natës, kështu që banorët mund të flenë më mirë.
“Stafi i kujdestarëve po i siguron kujdes banorëve që kanë nevojë”- tha ai.
Ai thotë se u ka ndihmuar të zvogëlojnë problemet shëndetësore të parandalueshme që çojnë tek pranimet në spital, pasi që vërejnë gjëra si rrëzimi dhe infeksionet e gjoksit para se ato të eskalojnë.
Christine Herbert tha se nëna e saj 99-të vjeçare, Betty, është një prej banorëve që po monitorohen nga teknologjia.
Ajo pranoi se ishte e pasigurtë për përdorimin e IA-së në fillim, duke e krahasuar teknologjinë me një “monitor për foshnje”.
“Kur nëna erdhi këtu në netët e para, unë kërkova kontrolle të përditshme sepse isha e shqetësuar” – tha ajo.
Zonja Herbert tha se ajo e pranoi teknologjinë pasi shtëpia e prezantoi atë me të dhëna të cilat treguan se si nëna e saj u monitorua dhe nuk u shqetësua gjatë natës.
Aplikacioni për dhimbje
Në shtëpinë e kujdesit Elmbrook Court në Wantage, Oxfordshire, po përdorin IA-në për të zbuluar nëse banorët kanë dhimbje.
Aislinn Mullee, zëvendës-menaxhere në shtëpi, tha: “Mund të jetë mjaft e vështirë të identifikohet dhimbja tek një pacient i cili nuk flet.
Me anë të përdorimit të një aplikacioni të quajtur Paincheck (kontrolli i dhimbjeve), kujdestarët skanojnë fytyrën e një banori për tregues të dhimbjes, u përgjigjen pyetjeve për banorin dhe pastaj pranojnë një përqindje të menjëhershme të rezultatit që tregon nivelin e dhimbjes që personi po ndjen. Zonja Mullee tha se kjo ka bërë një “ndryshim të madh” dhe se ata e kanë përdorur informacionin në bashkëpunim me mjekët familjarë të zonës për të vlerësuar se cili ilaç i nevojitet banorit.
Ajo shtoi se është përdorur edhe për të siguruar anëtarët e familjes se një person i dashur i tyre që po merr kujdesin paliativ, nuk ka dhimbje. Zonja Mullee u sigurua që të dhënat e mbledhura të jenë të mbrojtura me fjalëkalim dhe të dukshme vetëm për stafin në shtëpi.
Trajnimi i robotëve
Në Institutin e Robotikës në Universitetin e Oksfordit shpresojnë që inteligjenca artificiale mund të përdoret edhe për të trajnuar kujdestarët.
Doktori Marco Pontin, një asistent kërkimor post-doktoral, është pjesë e një ekipi që ka krijuar një robot që reagon ndaj prekjes njerëzore.
Ai mund të programohet për të ndjerë dhimbje në pjesë të ndryshme të trupit dhe do të reagojë fizikisht nëse një kujdestar prek një zonë të dhimbshme me shumë forcë.
Do të testohet me studentë që studiojnë për terapistë profesionalë në Universitetin Oxford Brookes.
Pontin tha se ekipi shpresonte ta përdorte robotin si një “binjak digjital” të pacientëve të vërtetë.
Ai do të programohet me të njëjtat kushte si një pacient i vërtetë, në mënyrë që kujdestarët “të mund të kopjojnë gjithçka që kanë parë në botën reale, por me një robot”.
Ai tha: “Me një popullsi gjithnjë e më në moshë, është më e vështirë të jesh aty për të gjithë, prandaj ofrimi i një binjaku digjital të një pacienti mund të mundësojë që terapistët profesionalë të dinë çfarë po ndodh me pacientët e tyre të ndryshëm pa qenë domosdoshmërisht gjithmonë aty.”
Sfidat në kujdesin shëndetësor
Njerëzit po jetojnë më gjatë dhe është llogaritur se në Mbretërinë e Bashkuar ka rreth 12 milionë persona të moshës 67 vjeç e lart, ndërsa ky numër pritet të rritet në 13.7 milionë deri në vitin 2032.
Një raport i publikuar nga “House of Commons library” në mars tregoi se në vitin 2023/24, autoritetet lokale në Angli shpenzuan 23.3 miliardë paund për kujdesin social për të rriturit, që ishte fusha e dytë më e madhe e shpenzimeve pas arsimit.
Një tjetër çështje e rëndësishme është varësia e sektorit nga punëtorët jashtë vendit.
Statistikat e Ministrisë së Brendshme treguan se 27,000 viza u janë lëshuar personave që kanë ardhur në Mbretërinë e Bashkuar për të punuar në sektorin e shëndetësisë dhe kujdesit social, në 12 muaj deri në dhjetor të 2024.
Kjo ishte një rënie prej 81% krahasuar me 12 muajt e mëparshëm. Numri i të ardhurve për të punuar në sektor ishte rritur ndjeshëm pas ndryshimeve të përkohshme në rregullat e vizës së shëndetit dhe kujdesit.
“Për momentin jemi të varur nga punëtorët migrantë për të mbajtur sektorin e kujdesit social në funksion” – thotë Lee-Ann Fenge, profesoreshë e kujdesit social në Universitetin e Bournemouth-it.
Ajo theksoi se nuk beson që teknologjia e re duhet të përdoret si zëvendësim për të mbushur zbrazëtitë në këtë sektor.
“Duhet parë si një mjet që përmirëson punën që tashmë po ndodh” – tha ajo.
Ajo shtoi se duhet të shpenzohet kohë për të menduar për disa nga sfidat etike që mund të sjellë monitorimi i njerëzve.
“Duhet t’i përgatisim njerëzit më mirë për të mbrojtur veten, kështu që nuk bëhet fjalë thjesht për të thënë se IA është e mrekullueshme dhe le ta përdorim. Duhet të shohim si potencialin, ashtu edhe rreziqet që mund të sjellë” – tha ajo.
Në shkurt, qeveritë e Mbretërisë së Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara refuzuan të nënshkruanin një deklaratë ndërkombëtare për inteligjencën artificiale në Paris, e cila premtoi një qasje “të hapur”, “përfshirëse” dhe “etike” në zhvillimin e teknologjisë.
Kjo ndodh ndërkohë që qeveria njoftoi në mars se do të marrë një qasje “testo dhe mëso” për financimin e IA-së në sektorin publik, me qëllim të “nxitjes së inovacionit”.
Në një bisedë të mëtejshme me doktoreshën Caroline Green, ajo vazhdon të promovojë një qasje të kujdesshme ndaj IA-së.
“Ajo mund të ndihmojë me disa nga punët administrative, me disa nga operacionet e kujdesit, por nuk mund të zëvendësojë atë prekjen njerëzore” – tha ajo.
“Ekziston një rrezik potencial që IA do të shihet si një zgjidhje magjike e disa prej atyre problemeve shumë të mëdha që po shohim në ofrimin e kujdesit social, saktësisht që kemi mjaft staf dhe që po rritet kërkesa nga një popullsi në plakje.”
“Mendoj se këtu duhet të sigurohemi që të mos investojmë vetëm në IA për të marrë përsipër kujdesin, por të vazhdojmë të investojmë në njerëz, në profesionistë që do të jenë në gjendje të ofrojnë atë kujdes.”
Një përfaqësues i Departamentit të Shëndetësisë dhe Kujdesit Social (DHSC) tha:
“Ne do të përdorim teknologjinë më të avancuar për të transformuar kujdesin social dhe tashmë po shohim zhvillime premtuese në gjithë sektorin – nga sistemet me IA që detektojnë rrëzimet dhe ofrojnë ndërhyrje më të hershme, deri te mjetet që automatizojnë dokumentacionin për të liruar stafin që të fokusohet në kujdesin ndaj njerëzve.”
“Përdorimi më i mirë i IA-së në kujdesin social është pikërisht lloji i transformimit që ne po promovojmë në planin tonë 10-vjeçar për shëndetin – duke kaluar nga trajtimi i sëmundjeve te parandalimi i tyre, nga kujdesi në spital te kujdesi në komunitet, dhe nga zgjidhjet analoge tek ato digjitale.”/Katror.info
