Një studim i tipareve të personalitetit “pesë të mëdhenj” ka zbuluar se njerëzit pozitivë, ekstrovertë dhe të ndërgjegjshëm kanë më pak gjasa të marrin një diagnozë të demencës sesa ata me tipare të personalitetit neurotik ose negativ.
Shkencëtarët nga Universiteti Northwestern dhe Universiteti i Kalifornisë, Davis thanë se ndryshimi nuk ishte për shkak të ndryshimeve patologjike, por më tepër se si tiparet i lejojnë disa njerëz të lundrojnë më mirë në dëmtimet e lidhura me çmendurinë.
Edhe pse ka pasur studime që përpiqen të lidhin personalitetin me demencën, këto kanë qenë të vogla dhe vetëm në popullata specifike.
Mundesh me e lexu edhe…
Duke shfrytëzuar sa më shumë nga kjo literaturë ekzistuese, ekipi analizoi të dhënat nga tetë studime të publikuara që përfshinin më shumë se 44,000 njerëz, nga të cilët 1,703 zhvilluan demencë.
Ata shikuan tiparet e personalitetit “pesë të mëdhenj” të ndërgjegjes, ekstraversionit, hapjes, neurotizmit dhe pajtueshmërisë së bashku me mirëqenien subjektive, ndikimin pozitiv dhe negativ dhe kënaqësinë nga jeta, transmeton Katror.info.
Ata më pas i krahasuan këto tipare me simptomat klinike të demencës, siç janë performanca në testet njohëse dhe patologjia e trurit në autopsi.
“Ne donim të shfrytëzonim teknologjinë e re për të sintetizuar këto studime dhe për të testuar forcën dhe qëndrueshmërinë e këtyre asociacioneve,” thotë autori i parë i studimit Emorie Beck, asistent profesor i psikologjisë në UC Davis.
“Nëse ato lidhje qëndrojnë, atëherë synimi i tipareve të personalitetit për ndryshim në ndërhyrjet e hershme në jetë mund të jetë një mënyrë për të reduktuar rrezikun e demencës në afat të gjatë”, shtoi ai.
Kjo është shkencë e rëndësishme, pasi shkencat në përgjithësi, nga mjekësia te historia, janë në një “krizë riprodhueshmërie” të mirë-dokumentuar ku 50 deri në 90% e të gjitha studimeve shkencore janë të pa riprodhueshme, dhe për rrjedhojë me vlerë të ulët ose të dyshimtë, shkruan Good News Networ.
Përdorimi i metodave të ndryshme për të analizuar literaturën ekzistuese është një mënyrë e mirë për të testuar vërtetësinë e saj.
Duke shkruar në ”Alzheimer’s & Dementia: Journal of the Alzheimer’s Association”, Profesor Beck tha se njerëzit që kanë rezultate të larta për ndërgjegjshmërinë mund të kenë më shumë gjasa të hanë mirë dhe të kujdesen për shëndetin e tyre, gjë që rezulton në shëndet më të mirë në planin afatgjatë.
Ajo dhe ekipi i saj zbuluan se rezultatet e larta në tiparet negative dhe rezultatet e ulëta në tiparet pozitive ishin të lidhura me një rrezik më të lartë të një diagnoze të demencës. Rezultatet e larta për hapjen ndaj përvojës, pranueshmërinë dhe kënaqësinë nga jeta kishin një efekt mbrojtës në një nëngrup më të vogël studimesh.
Megjithatë, nuk u gjet asnjë lidhje midis këtyre tipareve të personalitetit dhe neuropatologjisë aktuale në trurin e njerëzve pas vdekjes.
“Kjo ishte gjetja më befasuese për ne,” tha Beck. “Nëse personaliteti është parashikues i performancës në testet njohëse, por jo patologjia, çfarë mund të ndodhë?”
“Një shpjegim i mundshëm është se disa tipare të personalitetit mund t’i bëjnë njerëzit më elastikë ndaj dëmeve të shkaktuara nga sëmundje të tilla si Alzheimer.”
Njerëzit me nivele të larta të disa tipareve mund të gjejnë mënyra, qoftë edhe në mënyrë të pandërgjegjshme, për t’i përballuar dhe për të punuar rreth dëmtimeve; për shembull, ndërgjegjja lidhet me një etikë të fortë pune, rregull dhe ndjenjë përgjegjësie që teorikisht mund t’i lejojë disa njerëz të punojnë në fazat e hershme të demencës. /Katror.info
Përgatiti:
