Mbërritja e parë e dokumentuar e afrikanëve të skllavëruar në kolonitë angleze, që më vonë do të bëheshin Shtetet e Bashkuara, ndodhi në fund të gushtit 1619. Rreth 30 afrikanë të skllavëruar u sollën në Hampton, Virxhinia, në bordin e anijes angleze White Lion. Këta afrikanë u shkëmbyen me kolonistët anglezë në këmbim të furnizimeve.
Ky moment shënon fillimin e një historie të gjatë dhe brutale të skllavërisë në kolonitë angleze dhe rrjedhimisht në Shtetet e Bashkuara. Ngjarja shpesh përmendet si një pikë themelore në historinë e afrikano-amerikanëve dhe përfaqëson një nga pjesët më të turpshme të historisë së shtetit që më vonë do të bëhej lideri i botës së lirë.
Por askush nga kolonistët e atëhershëm, që i shihnin këta njerëz si kafshë dhe i kishin blerë lirë në treg – dhe që, sipas ligjeve të kohës, ishin konsideruar pronë e patundshme e pronarëve – nuk mund të parashikonte se pasardhësit e këtyre 30 afrikanëve, dhe mijëra skllevër të mëvonshëm nga Afrika, tre shekuj më vonë do të bëheshin katalizatorët kryesorë të muzikës moderne të shekullit 20.
Mundesh me e lexu edhe…
Edhe pse Proklamata e Emancipimit e lëshuar nga presidenti Abraham Lincoln më 1863 liroi skllevërit në territorin e Konfederatës, ajo nuk zbatohej në shtetet jugore që i mbetën besnike Unionit. Amendamenti i 13-të i Kushtetutës së SHBA-së hoqi zyrtarisht skllavërinë në të gjithë vendin, duke përfshirë edhe shtetet jugore. Zyrtarisht, skllevërit e fundit u liruan në qershor të vitit 1866.
Skllavëria – që në termat e asaj kohe nënkuptonte se skllavi në Amerikë konsiderohej me ligj pjesë e pasurisë së patundshme të pronarit – i jepte pronarëve të drejta ligjore mbi skllevërit, përfshirë mundësinë për t’i blerë, shitur dhe tregtuar ata. Përveç kësaj, pronarët kishin autoritet ligjor për t’i disiplinuar skllevërit përmes ndëshkimeve fizike dhe nuk mbaheshin përgjegjës për dhunën ndaj tyre. Për më tepër, pronarët mbroheshin nga ligje si Klauzola e Skllevërve të Arratisur, e cila urdhëronte kthimin e skllevërve të arratisur te pronarët e tyre, të cilët nuk ndëshkoheshin, madje as nëse i vrisnin.
Skllavëria, në forma të ndryshme, vazhdoi edhe për shumë dekada dhe më pas u zëvendësua nga segregacioni, i cili zgjati deri në vitin 1968. Pavarësisht trajtimit çnjerëzor ndaj tyre, ndoshta më i tmerrshmi që njeriu mund t’i bëjë një njeriu tjetër, afrikano-amerikanët arritën gjatë 300 viteve skllavërie, ta ruanin në qenien e tyre ritmin, melodinë, tingullin dhe zërin e tyre, të cilët ishin të lidhur ngushtë me natyrën. Ata nuk guxonin ta artikulonin këtë trashëgimi që e kishin sjellë me vete nga Afrika në Amerikë, por më vonë do t’ia dhuronin po asaj Amerike dhe, rrjedhimisht, tërë botës si muzikë moderne.
Në atë muzikë ishte e përmbledhur e gjithë qenia e ekzistencës së tyre: dhimbja, vuajtja, malli për prejardhjen, dashuria e ndaluar, por edhe gëzimi dhe lumturia për lirinë e fituar. Në plantacionet e pambukut, në fshatrat e varfra dhe në getot e qyteteve, kënga shërbente për qëllime të rëndësishme, si këngët e punës duke përfshirë rekreacionin, lutjen dhe adhurimin, vajin dhe gëzimin si dhe komunikimin.
Përtej aspekteve muzikore, këndimi ofronte komente fetare dhe shoqërore. Ndërsa skllavëria i kufizonte njerëzit me ngjyrë, muzika u ofronte ngushëllim, një mënyrë për të mbijetuar në një shoqëri të mbushur me racizëm. Kjo traditë vazhdoi me muzikën që luante një rol vendimtar në formësimin e identitetit të afro-amerikanëve dhe në avokimin për barazi. Periudha pas përfundimit të skllavërisë në SHBA, e shënuar nga emancipimi dhe lufta pasuese për të drejtat civile, solli lulëzimin e muzikës afro-amerikane si një formë e fuqishme e shprehjes kulturore dhe e rezistencës.
Nga ritmet e daulleve të “Nënës Afrikë”, te këngët me benxho – një instrument me origjinë afrikane që u bë pjesë e muzikës popullore – dhe ritmet e tij që hodhën themelet për muzikën country, e cila do të popullarizohej disa dekada më vonë, deri te këngët e punës dhe ato shpirtërore të krijuara në një tokë të re, rruga më tutje shpie drejt shprehjeve muzikore të blues-it, gospel-it, xhazit, soul-it, rockut, reggae-s dhe hip-hop-it, që sot festohen në mbarë botën.
Blues dhe xhazi dolën si forma të dallueshme muzikore, të rrënjosura thellë në përvojat e afrikano-amerikanëve dhe u bënë zëra të fuqishëm të historive dhe luftërave të tyre për barazi. Nuk ka zhanër, stil apo tingull në muzikën moderne që nuk e ka rrënjën në një nga këto zhanre.
Si filloi e gjitha, “Amerikan Negro Spirituals (Shpirtëroret amerikane të zezakëve) janë këngë të krijuara pas mbërritjes së skllevërve afro-amerikan në Amerikën e Veriut, midis viteve 1619 dhe 1860. Këto këngë këndoheshin nga gratë, burrat dhe fëmijët e skllavëruar dhe përmbanin me dinjitet, vendosmëri dhe ndonjëherë gëzim historitë e tyre për jetën, vdekjen, besimin, shpresën, dhe mbijetesën. Ndikimet fillestare të afrikano-amerikanëve në muzikën amerikane filloi në shekullin e 19-të me shfaqjen e minstrelëve me fytyrë të lyer me ngjyrë të zezë (blackface minstrelsy).
E menduar si argëtim komik, muzikantët udhëtues me fytyrë të zezë interpretoheshin nga një grup menestrelësh të bardhë por me fytyre të lyera me të zezë, materiali i të cilëve karikaturonte këngët dhe vallëzimet e skllevërve. Kjo formë arriti kulmin e popullaritetit të saj midis viteve 1850 dhe 1870, duke tërhequr një audiencë të konsiderueshme si në Shtetet e Bashkuara, ashtu edhe në Britani.
Por më herët, në vitet 1830 ndodhi i ashtuquajturi ”Zgjimi i Dytë i Madh” (Second Great Awakening) që solli një rritje të ringjalljeve fetare, veçanërisht midis afrikano-amerikanëve. Duke u mbështetur në këngët tradicionale të punës, afrikano-amerikanët e skllavëruar krijuan dhe interpretuan një shumëllojshmëri të gjerë këngësh spirituale dhe muzike fetare. Disa nga këto këngë përmbanin mesazhe të fshehura kundër pronarëve të skllevërve, ose sinjale për arratisje.
Për shembull, Harriet Tubman këndonte mesazhe të koduara për nënën e saj dhe skllevërit e tjerë në fushë, për t’i njoftuar se do të arratisej nëpërmjet “Underground Railroad” (Rrugës së Nëndheshme), një kolazh i tërë mos të themi zhanër i këngëve të koduara për ikjen nga skllavëria. Tubman këndonte:
“Më vjen keq që po ju lë, lamtumirë, oh lamtumirë;
Por do të takohemi në mëngjes, unë jam nisur drejt tokës së premtuar,
Në anën tjetër të Jordanit, nisur drejt Tokës së Premtuar.”
Kënga “Wade in the Water” (Zhyty në ujë) u këndua gjatë epokës së skllavërisë në Shtetet e Bashkuara, por nuk u interpretua lirisht deri në vitin 1901. Teksti i saj përmban udhëzime të koduara për skllavët e arratisur, duke u treguar si të shmangnin kapjen. Ajo sugjeron ecjen – më saktë, ecjen në ujë – për të penguar nuhatjen e qenëve ndjekës të pronarëve të skllevërve. Kjo këngë zakonisht lidhet me Harriet Tubman (1822–1913), ajo u arratis nga skllavëria dhe më pas ndihmoi edhe familjen e saj të fitojë lirinë.
“Down By The Riverside” (Poshtë pranë lumit) ka ekzistuar që para Luftës Civile Amerikane (1861- 1865). Megjithatë, u botua për herë të parë në vitin 1918, u inçizua për herë të parë nga Kuarteti Fisk Jubilee Singers në vitin 1920 dhe u publikua në vitin 1922.
“Swing Low, Sweet Chariot” (Lëkundu ulët, karrocë e ëmbël) është këngë spirituale që shpreh shpresë dhe ngushëllim, veçanërisht përballë vështirësive dhe vuajtjeve, dhe parashikon një të ardhme me lavdi të përjetshme dhe ribashkim me të dashurit në parajsë. “Qerrja” në këngë interpretohet shpesh si simbol i shpëtimit hyjnor dhe si një mjet metaforik për arratisjen drejt lirisë dhe një vendi më të mirë. Nga gjithë këto këngë është inspiruar edhe njëri ndër kompozitorët e parë amerikan Stephen Foster.
Mrekullia e këtyre këngëve shpirtërore në plantacione nuk janë zbehur kur, në shekullin 21 këto këngë ende këndohen dhe shpesh bëhen hite. Gjatë periudhës pas Luftës Civile, dhe “fundit” formal të skllavërisë, përhapja e muzikës afrikano-amerikane vazhdoi. Në vitet në vijim, u formuan trupat “jubilee” që bënë turne. Trupa e parë muzikore-komedi me ngjyrë, Hyers Sisters Comic Opera Co., u organizua në vitin 1876. Në gjysmën e dytë të shekullit të 19-të, berberhanet shpesh shërbenin si qendra komunitare, ku mblidheshin burrat. Kuartetet e berberhaneve filluan me burra afrikano-amerikanë që shoqëroheshin në berberhane; ata, pa edukim formal për këndim, harmonizonin vokalet ndërsa prisnin radhën, duke kënduar këngë spirituale.
Kjo gjeneroi një stil të ri këndimi me katër zëra, me harmoni të ngushtë. Më vonë, këngëtarët e bardhë vodhën stilin, dhe në ditët e para të industrisë së regjistrimit, performancat e tyre u regjistruan dhe u shitën. Këto berberhane ishin fillimi i një morie zhanresh gjatë 100 viteve në vijim. Nga grupet vokale të viteve 1950, si The Platters, The Drifters, Four Tops, The Jackson Five, Bee Gees dhe grupet e viteve 1980 dhe 1990, si Backstreet Boys, Boyz II Men, Take That, dhe shumë të tjerë i kanë rrënjët në këto berberhane.
Viti 1898 shënoi debutimin e muzikës së parë të krijuar nga afrikano-amerikanët në Broadway, falë Bob Cole dhe Billy Johnson. Amerika pati një tjetër moment historik në vitin 1890 me regjistrimin e parë nga muzikantët me ngjyrë — Bert Williams dhe George Walker — të cilët nxorën në pah muzikën nga prodhimet e Broadway-t. Por njeriu që i dha drejtim gjithë kësaj kulture ishte Scott Joplin më 1911, kur opera pioniere e ragtime-folk-ut, (Ragtime ishte stilë pararendës i Xhazit) “Treemonisha”, zuri vendin qendror, duke shtuar një kapitull unik dhe të gjallë në historinë e kontributeve afrikano-amerikane në fushën muzikore.
Muzika afrikano-amerikane në këtë kohë klasifikohej si “muzikë racore”. Në atë kohë, “raca” ishte një term i përdorur zakonisht nga shtypi afrikano-amerikan për të folur për komunitetin në tërësi me një këndvështrim fuqizues, pasi një person i “racës” ishte ai që përfshihej në luftën për të drejta të barabarta. Interpretuesit e ragtime të Scott Joplin u bënë të njohur dhe disa u shoqëruan me “Rilindjen e Harlemit” dhe aktivistët e hershëm të të drejtave civile. Interpretuesit e bardhë dhe latino të muzikës afrikano-amerikane ishin gjithashtu të dukshëm.
Muzika afrikano-amerikane nga ta shpesh ndryshohej dhe hollohej për të qenë më e pranueshme për audiencën e bardhë, e cila nuk do t’i kishte pranuar interpretuesit me ngjyrë, duke çuar në zhanre si muzika Swing.
Fillimi i shekullit të 20-të shënoi një rritje të popullaritetit të bluesit dhe xhazit. Ragtime, i karakterizuar nga ritmet e tij të sinkopuara dhe i popullarizuar nga Scott Joplin, evoluoi në jazz, ndërsa muzika blues erdhi nga jugu i thellë, me pionierë si W.C. Handy, Ma Rainey dhe Bessie Smith dhe më vonë në vitet 1950 do të evoluoj në rock. Vitet 1920, të njohura si Epoka e Xhazit, bashkë me nen stilin Dixiland Jazz dhe Creole music nga New Oreans dëshmuan shpërthimin e xhazit, që kombinonte elementë të blues-it dhe ragtime-it.
Kid Ory’s Original Creole Jazz Band, e përbërë nga muzikantë nga New Orleans, performoi në San Francisko dhe Los Anxheles, ku, në vitin 1922, u bë grupi i parë i xhazit me ngjyrë me origjinë nga New Orleans që realizoi inçizime. Po atë vit, u realizua edhe inçizimi i parë nga Bessie Smith, këngëtarja më e famshme e bluzit të viteve 1920. Muzikantë si Louis Armstrong, Jelly Roll Morton dhe Duke Ellington u bënë ikona kulturore, duke e transformuar xhazin në një forcë artistike dominuese përmes improvizimit dhe swing-ut.
Në këtë pikë fillon pushtimi i botës muzikore nga afro-amerikanët (i cili ndikon edhe te muzika klasike por edhe i asaj të vallëzimit, i cili mbërrin deri te baleti). Që nga ky moment, çdo risi në muzikën e shekullit 20 do të mbart gjurmë të stileve të tyre: ragtime, xhaz, blues dhe swing. Kjo periudhë solli gjithashtu muzikën gospel, (ungjilli) e cila mori formë nën ndikimin e spiritualeve dhe himneve të kënduara në kishat afro-amerikane.
Muzika gospel do të ndikonte në krijimin e muzikës soul, e cila u bë shumë më e pranueshme në përmasat botërore. Rilindja e Harlemit, si lëvizje kulturore dhe artistike e përqendruar në New York, e çoi edhe më tej muzikën afro-amerikane në rrjedhën kryesore, duke nxjerrë në pah talentet e muzikantëve zezakë duke festuar trashëgiminë afrikano-amerikane.
Simfonia e parë nga një kompozitor afro-amerikan që u interpretua nga një orkestër e madhe ishte Simfonia Afro-Amerikane e William Grant Still, e interpretuar në vitin 1930 nga Filarmonia e Nju Jorkut. Simfonia e Florence Beatrice Price u interpretua në vitin 1933 nga Orkestra Simfonike e Çikagos. Në vitin 1934, Simfonia Folklorike Negro e William Dawson u interpretua nga Orkestra e Filadelfias.
Por, xhazi shkaktoi një modë të vërtetë në shumicën e vendeve të Evropës. Një nga aspektet më të rëndësishme të kësaj mode ishte fakti se ajo tërhoqi edhe muzikantë nga qarqet akademike, si Igor Stravinsky, Darius Milhaud, Maurice Ravel dhe Georges Auric në Francë, të cilët e panë atë si një burim rinovimi për praktikën e tyre. Në vitin 1927, kompozitori austriak Ernst Křenek kompozoi një “operë xhaz”, të titulluar “Jonny Spielt Auf”.
Në Konservatorin Hoch në Frankfurt u krijua klasa e parë e xhazit; kjo rrymë shumë shpejt pushtoi botën e muzikës klasike në qytete si Leipzigu, Parisi, Londra, Praga etj. Megjithatë, kjo prirje filloi të zbehej nga fundi i viteve 1920, duke i lënë vendin “botëve të vërteta të xhazit”. Në Francë, rrjeti i hot-klubeve u krijua në vitin 1932, një nga revistat e para të specializuara për xhazin, Jazz Hot, në vitin 1935, dhe etiketa e parë në botë e përkushtuar tërësisht kësaj muzike, “Swing”, në vitin 1936. Lëvizje të ngjashme ishin të pranishme në shumicën e vendeve të Evropës, ku muzika tashmë e mirëidentifikuar e xhazit u integrua në peizazhin kulturor.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore, xhazi u ndalua në vendet nën sundimin e Gjermanisë Naziste. Aleatët e përdorën atë si një armë lufte, për shembull përmes disqeve “V-discs”, të regjistruara posaçërisht për të mbajtur moralin e ushtarëve amerikanë në front. Situata ndryshoi rrënjësisht pas luftës, pasi ndonëse xhazi nuk ishte i ndaluar formalisht në bllokun sovjetik, praktika e tij kontrollohej rreptësisht. Ai shërbeu si një shenjë kulturore për rininë që revoltohej kundër regjimeve lindore: në radion amerikane të propagandës The Voice of America, emisioni i Willis Connover, Voice of America Jazz Hour, i krijuar në vitin 1955, tërhoqi 30 milionë dëgjues në të gjithë sferën sovjetike.
Jazz-i përqafohet që herët edhe në në Azi, duke filluar nga Kina ku emigrantë si trompisti Buck Clayton sollën muzikën në Shangai. Në vitin 1935, Li Jinhui krijoi bandën e parë kineze të jazz-it. India pati një skenë të gjallë jazz-i në vitet 1920-30, sidomos në qytete si Mumbai dhe Calcutta, me muzikantë afrikano-amerikanë si Teddy Weatherford.
Ndërsa Japonia ka marrëdhënien më të gjatë dhe më të thellë me jazz-in, që nisi në fund të viteve 1920 dhe lulëzoi në vitet 1930 në Tokio dhe Osaka. Pianistja Toshiko Akiyoshi është një nga figurat më të rëndësishme të jazz-it japonez.
Në Turqi, Okay Temiz krijoi “Jazz Anatolian”, një përzierje të jazz-it me elementë vendas. Turqia ka sot një skenë të gjallë me klube, dhe xhaz festivale.
Në Levant (Siria, Libani, Izrael, Palestina, Jordania), jazz-i përzihet me muzikën tradicionale, ku instrumentisti Rabih Abou-Khalil është një pionier i këtij stili.
Në Amerikën e Jugut, Latin Jazz bashkon ritmet kubaneze dhe karaibe me jazz-in amerikan, me figura si Mario Bauzá dhe Machito.
Në Afrikë, jazz-i u zhvillua qysh që në vitet 1920, veçanërisht në Afrikën e Jugut, ku qytete si Queenstown ishin qendra muzikore. Në Kongo, asokohe koloni Belge “Afrikan Jazz ” u bë simbol i pavarësisë dhe identitetit kombëtar.
Sot ekzistojnë mbi 60 rryma të xhazit dhe xhazi konsiderohet si zhanri më i qëndrueshëm i muzikës krahas muzikës klasike”. Personalitete të xhazit si Duke Ellington, Charlie Parker, Nat King Cole, John Coltrane, Miles Davis dhe shumë të tjerë kanë vend të barabartë në piedestalin muzikor me kolegët e tyre nga muzika klasike, si Beethoven, Bach ose Mozart.
Ndërsa zonjat e xhazit, si Billie Holiday, Nina Simone, Etta James, Aretha Franklin dhe shumë të tjera, mbeten primadona të barabarta me koleget e tyre nga muzika klasike – dhe shpeshherë i kanë tejkaluar ato për nga fama.
Nga ana tjetër, bluzi bëhej gjithnjë e më i egër dhe agresiv. Bessie Smith, me bluzin emocional të saj, u hapi rrugën qindra muzikantëve dhe këngëtarëve të bluzit. Robert Johnson, për të cilin legjenda thotë se ia kishte shitur shpirtin djallit në udhëkryq (Crossraoad) vetëm për t’u bërë kitaristi më i mirë i bluzit, e përcakton kitarën si instrumentin kryesor të këtij zhanri dhe shumë zhanreve tjera të muzikës në shekullin 20.
Blind Willie McTell, Big Joe Williams dhe më vonë zonjat e bluzit si Big Mama Thornton dhe Sister Rosetta i japin energji të re kësaj muzike. Pas Luftës së Dytë Botërore, bluzi kalon nga pjesa rurale e vendit në atë urbane; ai elektrifikohet dhe merr energji të re, me një ritëm të pa përjetuar deri atëherë.
Muddy Waters, Howlin’ Wolf, BB King, Johny Lee Hooker dhe më vonë Buddy Guy ishin ndër ata nga të cilët do të lindnin një mori zhanresh në gjysmëshekullin e ardhshëm. Little Richard dhe Chuck Berry ishin arkitektët e rock and roll-it – njëri mjeshtër në piano, tjetri në kitarë – dhe, në njëfarë mënyre, këtu fillon “belaja” e vërtetë që e çmendi botën.
Kjo çmenduri ndodh kur Elvis Presley këndon këngën e Arthur Crudup, “That’s All Right, Mama”. Crudup ishte veteran afro-amerikan i bluzit nga Delta e Misisipit. Ky moment ishte një ri-zbulim i gjithçkaje që afro-amerikanët kishin krijuar deri atëherë në blues, swing, soul, gospel, por edhe në xhaz. Brenda një kohe shumë të shkurtër, bota mësoi ato tre akorde të thjeshta por magjike të bluzit dhe i shndërroi në çdo lloj muzike që veshi mund të dëgjojë.
Në Evropë, The Beatles, inovatorë, u ndikuan nga Chuck Berry. Rolling Stones ishin më të drejtë për drejtë; ata nuk u ndikuan, por u themeluan në themelet e blues-it. Dolën kitaristë të famshëm të blues-it, të cilët e çuan blues-in në një nivel tjetër. Jimmy Hendrix e bëri kitarën armën më të fortë të muzikës moderne për shumë vite, duke vendosur themele nga zhanri psikodelik, e deri te hard rocku.
Edhe në Evropë dolën kitaristë blues-i si Eric Clapton, Jimmy Page, dhe Peter Green. Led Zeppelin ripunonte këngët e vjetra blues, ndërsa edhe grupi më psikodelik dhe progresiv, Pink Floyd, e emërton vetën sipas emrave të dy muzikantëve afro-amerikanë të viteve 1930, Pink Anderson dhe Floyd Council.
Franca, Italia, dhe Gjermania Perëndimore, të gjithë e pranojnë muzikën e re, e cila përhapet aq shpejt në botë sa që gati harrohet burimi i saj. Në Xhamajka si melez i bluesit, xhazit dhe tingullit lokal zhvillohet zhanri “Reggae”. Bob Marley, Piter Tosh dhe shumë muzicient tjerë me reggae ndkojnë Punkun dhe New Vave në britani, ndërsa vet reggae inkorporohet në shumë stile më vonë, edhe në R.n B e edhe në Hip Hop. Xhazi dhe bluzi sjellin edhe një këndvështrim tjetër në muzikë. Ata nxjerrin nga hija e orkestrave muzikantët e veçantë.
Muzikantët nuk ishin më anonimë; ata tani vlerësoheshin si mjeshtër dhe zanatlinj të mirë në instrumentin e tyre: B.B. King në kitarë, Fats Domino në piano, Willie Dixon në bas, Miles Davis në trompetë, John Coltrane në saksofon, e të tjerë. Kjo traditë ende vazhdon në shumë zhanre të muzikës moderne, falë përpjekjeve të muzikantëve afroamerikanë, të cilët befasonin me aftësitë e tyre në instrumente, shpesh edhe pa asnjë edukim formal muzikor.
Por inovacionet prapë nuk ndalen. Sam Cooke, Marvin Gaye, Ray Charles, me soulin e tyre, ndikojnë në popin modern dhe nxisin ndryshime në muzikën afro-amerikane, të cilat, me kombinimin e blues-it, soul-it, gospelit dhe jazz-it nga fundi i viteve 1960 dhe fillimi i viteve 1970, nxjerin zhanrin funk me grupe si The Temptations, Funkadelic, Earth, The Commodores, James Brown, të cilët po ashtu hapën brazdën për disko-n dhe muzikën dance. Donna Summer, Gloria Gaynor, The Jacksons, Chaka Khan u bënë të famshëm në podiumet e klubeve të diskos në tërë botën, duke i shtyrë shumë performues anembanë botës të imitojnë pikë për pikë.
Pas kësaj periudhe, pop-muzika u pasurua me zëra të Whitney Houston, Diana Ross, Prince. Figura që ripërcaktoi të gjitha këto zhanre dhe krijoi muzikë që për herë të parë i tregoi botës se afro-amerikanët janë ata që i shtyjnë gjërat përpara, kur mungon ideja, ishte Michael Jackson. Bashkëpunëtori i tij, producenti Quincy Jones, i dha ngjyrë të gjitha tingujve që dilnin nga zhanret afro-amerikane.
Paralelisht me këtë, afro-amerikanët nuk ndaleshin nga krijimi i trendeve që shpreheshin për situatën e tyre në shoqërinë amerikane, sidomos për paragjykimet, varfërinë në geto dhe diskriminimin racor. Në mesin e viteve 1970, nga getot e metropoleve zhvillohet hip hopi, i cili, nga koha e ekspanzionit të blues-it, bëhet zhanri më i përhapur në botë, duke evoluar në dhjetëra zhanre të tjera. Thuajse bota mezi kishte pritur të dilte diçka aq e thjeshtë, por aq e thellë dhe aq e fuqishme. I lehtë për t’u krijuar dhe interpretuar, me recitale shpesh deklarative, hip hopi gjen shtëpi në të gjitha cepat e botës. Hip hop evoluon në rap, në R&B, dhe çdo zhanër ekzistues e përvetëson, kështu që sot kemi punk hip hop, jazz hip hop, alternativ hip hop dhe qindra nën-zhanre tjera.
Vështirë është të paramendohet se si do të dukej muzika në 100 vitet e fundit po të mos ishte kontributi i afro-amerikanëve, por një gjë është e sigurt: asnjë muzikë e ndonjë komuniteti ose kombi nuk është bërë kaq universale në tërë botën sa muzika që ka dalë nga afro-amerikanët.
Pavarësisht racizmit sistematik dhe mundësive të kufizuara, artistët afro-amerikanë revolucionarizuan industrinë e muzikës. Inovacionet e tyre gjatë kësaj epoke jo vetëm që frymëzuan tingujt e shekullit, por vazhdojnë të jehojnë në muzikën e sotme, duke dëshmuar qëndrueshmërinë dhe kreativitetin e këtij komuniteti./Katror.info
Përgatiti:
