Në muzikën moderne është e zakonshme dhe gati e patjetërsueshme të përdoret teknologjia në muzikë, aq më tepër e lehtëson dhe i ul kostot e produksionit edhe pse në shumë raste cilësia artistike mund të jetë e dyshimtë. Muzika elektronike, sintetizuese në fillimet e saj ka qenë kreative, imagjinative dhe inovatore, nuk është përzier në muzikën komerciale.
Edhe në këtë zhanër muzikor ka kompozitorë që shërbejnë si përkufizim i vetë jetës, si një dëshmi e personalitetit të tyre të mrekullueshëm dhe talentit të jashtëzakonshëm. Veprat dhe performancat e tyre dëshmojnë se si teknologjia dhe imagjinata mund të krijojnë muzikë kreative, e cila do t’i mbijetojë kohës dhe do t’i ndihmojë zhanreve tjera të modernizohen.
Jean – Michel Jarre është një kompozitor i tillë, me spektaklet e tij të jashtëzakonshme nën qiell të hapur, performanca me përmasa mitike çfarë njerëzimi nuk ka përjetuar kurrë më parë, secila e përcaktuar nga shfaqjet mahnitëse të dritave, fishekzjarrëve, lazerëve dhe performues të shumtë me koreografi extravagante, orkestra të mëdha dhe kore ndër më të mëdha që mund të vendosen në skenë, me audiencë që numëronin mbi një milion njerëz, Jarre vlen si një nga artistët më me ndikim të kohës sonë.
Mundesh me e lexu edhe…
Guru francez i muzikës elektronike dhe sintetizatorit Jean-Michel Jarre solli muzikën elektronike progresive në rrymën kryesore, duke lëshuar disa albume ndër më të shitur që ndihmuan në hapjen e rrugës për muzikën ambientale, new age, tehno dhe trance.
Kompozitori dhe tastieristi francez është përgjegjës për disa nga albumet elektronike më të rëndësishme dhe inovative të realizuara ndonjëherë, duke përfshirë “Oxygene”, “Equinoxe”, “Les Chants Magnetiques”, “Zoolook”, “Rendez-Vous”, “Metamorphoses” etj. Këto albume tanimë klasike, eksploruan teknologjinë më të fundit të sintetizuesve dhe instrumenteve të tjera elektronike të viteve ’70 dhe ’80.
Pjesa më e madhe e punës së tij të hershme u përqendrua në suita të zgjeruara muzikore që kombinonin qasjet ambientale dhe melodike. Secili arriti një ekuilibër të rrallë midis eksperimentalit dhe asaj të aksesueshme që i solli atij një vlerësim të madh popullor duke rezultuar në më shumë se 80 milionë albume të shitura në mbarë botën.
Në fillim të karrierës së Jean-Michel Jarre, ishin dy artistë të rëndësishëm francezë që patën një ndikim të rëndësishëm në punën e tij. I pari ishte piktori dhe skulptori francez Pierre Soulages me teksturat e tij shumështresore. Një frymëzim i madh u bë edhe kompozitori avangard Pierre Schaeffer, themeluesi i muzikës konkrete, në Akademinë e quajtur “Groupe de Recherches Musicales” (Grupi për kërkime muzikore) ku hulumtoheshin muzikat jokonvenciale dhe eksperimentale, ndikimet e të cilit mund të dëgjohen në shumicën e albumeve të Jarre. Albumi “Oxygene”, më 1976 shitet në 18 milionë kopje dhe bëhet albumi më i shitur i Francës.
Gjëja më befasuese për suksesin e Oxygene ishte fakti se ishte një realizim instrumental, ku rolin kryesor e luanin sintetizuesit, të cilët famën e tyre më të madhe nuk e arritën deri në vitet tetëdhjetë. Jarre mori diçka nga çdo artist dhe zhanër, muzika e veçantë e Pierre Schaeffer e frymëzoi atë të përdorte me bollëk zhurmat e botës reale, nga zhurmat e punëtorive industriale e deri te vokalizimet e kafshëve. Jazz-i e pat bindur se muzika nuk ka nevojë për fjalë.
Jarre është një perfeksionist, duke ndjekur shembullin e Mike Oldfield dhe “Tubular Bells”, ai e rinovoi disa herë albumin tij më të famshëm “Oxygene”, e redaktoi, e plotësoi me vazhdime dhe madje lëshoi një version të ri-regjistruar në 2007.
Më 1981 Ambasada Britanike në Kinë i dha Radio Pekinit kopje të albumeve “Oxygene”, “Equinoxe” dhe “Les Chants Magnetiques”, të cilat u bënë inçizimet e para të muzikës së huaj që u luajtën në radion kineze. Republika e Kinës ftoi Jarre të bëhej muzikanti i parë perëndimor që do të performonte në Kinë. Nga 18 nëntori deri më 5 dhjetor 1981 u relizuan 5 koncerte, dy në Pekin dhe tre në Shangai. Koncerti i parë në Pekin, fillimisht u ndoq kryesisht nga zyrtarë, por para se të fillonte koncerti teknikët e kuptuan se nuk kishte fuqi elektrike të mjaftueshme për të furnizuar skenën dhe auditorin. Zyrtarët kinezë e zgjidhën problemin duke ndërprerë përkohësisht energjinë në distriktet përreth.
Jarre ashtu si Mike Oldfield ishte i frymëzuar nga novelat futuristike të Arthur C. Clarke, por edhe Clarke ishte i inspiruar me muzikën e tij. Ata ishin miq dhe në Novelën “2010 Odyssey Two” Clarke kishte shkruar një mirënjohje për Jean Michelle Jarre.
Turneun e vitit 2022 Jarre ia kushtoi Arthur C. Clarke. Ishte një ide që Jean Michel Jarre po eksploronte në turneun e tij botëror prej 150 datash. Mesazhi i Jarre me këtë turne ishte se veprat historike “Space Odyssey 2001” dhe “Odyssey 2010” titullohen pas viteve që tani janë histori e kaluar. Por, sot njerëzimi e ka reduktuar vizionin për të ardhmen se si të zvogëlohet sasia e mbeturinave që prodhohet se sa të ekspolorohen horizonte, shkencë dhe tekonologji që Arthur Clarke i përshkruante në novelat e tij.
Në vitin 1985, NASA dhe qyteti i Hjustonit i kërkuan atij të bënte një koncert për të festuar 25 vjetorin e NASA-s dhe 150 vjetorin e Teksasit dhe qytetit të Hjustonit.
Në janar 1986 Jean-Michel Jarre i shkroi letër Arthur C Clark dhe diskutoi me të se koncerti i tij i ardhshëm në Hjuston, Teksas, do të kishte Ronald “Ron” McNair, një nga astronautët Challenger, të luante saksofon ndërsa ishte në hapësirë për komponimin e Jarre “Rendez-Vous VI” gjatë performancës në Hjuston dhe sinjali të përcillej përmes satelitit.
Por, në ndërkohë pas fatkeqësisë së Challenger ku e gjejnë vdekjen të 7 astronautët përfshirë edhe Mcnair, Jarre dërgoi një letër tjetër për Clarke duke shpallur se koncerti i tij në Hjuston, i titulluar Rendez-vous Houston, do të bëhej tani një memorial për astronautët Challenger.
Rreth 2000 projektorë shkëlqenin imazhe mbi ndërtesa dhe ekrane gjigante deri në 370 metra të larta, duke i shndërruar rrokaqiejt e qytetit Hjuston në sfonde spektakolare për një shfaqje të hollësishme të fishekzjarreve dhe lazerëve për audiencën e saj prej mbi 1.5 milion, duke mposhtur rekordin e tij të mëparshëm, të vendosur në vitin 1979 me performancën në Paris për përvjetorin e Bastiljes.
Më 14 korrik 1990, Jarre theu rekordin e tij në “Librin e Rekordeve Guinness” përsëri me një koncert në La Defence, Paris, ku 2.5 milionë njerëz panë Jarre duke ndezur zonën e biznesit parizian. Albumi “En Attendant Cousteau” (Duke pritur Kuston) gjithashtu u publikua në po atë vit, dhe iu kushtua eksploruesit të famshëm të oqeaneve, Jacques Cousteau.
Më 6 shtator 1997, Jarre performoi në Moskë për të festuar 850 vjetorin e qytetit. Universiteti Shtetëror i Moskës u përdor si sfond për një shfaqje spektakulare të projeksioneve të imazheve, gjurmuesve të qiellit dhe fishekzjarrëve, me një audiencë prej 3.5 milionë. Ky ishte rekordi i katërt i tij në librin e Guinness për audiencën më të madhe të koncerteve falas ndonjëherë. Koncerti ishte gjithashtu në të njëjtën ditë kur u bë funerali i Dianës, Princeshës së Uellsit. Jarre foli për miqësinë e tij me të dhe kërkoi një moment heshtjeje dhe më pas i kushtoi një këngë në kujtim të saj të quajtur “Souvenirs” (Kujtimet).
Më 31 dhjetor 1999, Jarre mbajti një shfaqje spektakulare në shkretëtirën e Gizës në Egjipt. Shfaqja, e quajtur “12 ëndrrat e diellit”, festoi mijëvjeçarin e ri dhe 5000 vjet të qytetërimit në Egjipt. Performanca e cila karakterizohet si manifestim më i madh në botë nga koha e faraonëve me koreografi dhe kostumografi konceptule e që e shndërdron tërë rajonin e Gizës në skenë koncerti. Jean Michel Jarre me Trupën e Muzikës Folklorike Aswan, Orkestrën Simfonike të Operës së Kajros, Korin e Shtëpisë së Operës së Kajros Trupën e Muzikës Folklorike El Nil, Ansamblin Kombëtar të Egjiptit, me solistet si Lauri Anderson , Natasha Atlas, Amal Maher e shumë të tjerë realizuan një nga festimet më të jashtëzakonshme audio-vizuale dhe skenike me një interpretim unik të këngëve, muzikës dhe koreografisë orientale, perëndimore dhe tradicionale egjiptiane.
Koncerti i cili filloi në prag të Vitit të Ri dhe shkoi deri në agimin e mijëvjeçarit të ri përfshinte afër 1000 performues dhe muzikantë. Koncerti përdori sfondin e piramidave të mëdha për të projektuar imazhe, por mjegulla gjatë koncertit në mbrëmje bëri që projeksionet në fasadat e piramidave të mos shiheshin mirë.
Jarre luajti për rreth dy orë gjatë kalimit në mijëvjeçarin e ri me një numërim mbrapsht në mesnatë me shfaqje të lazerëve dhe fishekzjarreve dhe më pas u kthye në skenë në mëngjes herët për të performuar një slot të dytë për lindjen e parë të diellit të mijëvjeçarit të ri. Jean – Michele Jarre është njëri ndër personalitetet më të vlerësuar në kohën moderne me çmime dhe mirënjohje si nga fusha e muzikës, shoqërore edhe akademike.
Tingujt e dalë nga instrumenetet elektronike janë shfrytëzuar në gjitha zhanret muzikore nga vitet e 60 e këndej, i ka ndihmuar valës së re në vitet e 80-a, Hip Hoput, Pop muzikës e edhe rok bendeve, rokut progresiv dhe muzikës filmike.
Mesi i viteve 1970 shënoi ngritjen e muzikantëve të muzikës së artit elektronik si Jean – Michel Jarre, Vangelis, Alan Parson, japonezi Kitaro, Klaus Schulze, grupi gjerman Kraftwerktë, grupi Tangerin Dream etj, të cilët patën ndikim të rëndësishëm në zhvillimin e muzikës së epokës së re.
Apeli i teknologjisë së lartë të këtyre veprave krijoi për disa vite tendencën e renditjes së pajisjeve elektronike muzikore të përdorura në mostrat e albumeve, si një veçori dalluese. Muzika elektronike filloi të hynte rregullisht në programet radiofonike dhe top-sellerët, dolën zhanre dhe nën zhanre të reja Ambient Rock, New Age Music, Techno, Trans, zhanre që gjeneronin shumë emocione dhe kreativitet, por akoma më shumë imagjinatë./Katror.info
Përgatiti:
