katror.infokatror.infokatror.info
Notification
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
    Lajme
    Më shumë
    Top News
    ASK: Pagat mesatare bruto për vitin 2023 në Kosovë ishin 570 Euro
    9 months ago
    Bota në rrugën e suksesshme drejt energjisë të rinovueshme
    9 months ago
    BE-ja pranë finalizimit të mjeteve për Ballkanin Perëndimor
    9 months ago
    Postimet e fundit
    Linda Yaccarino largohet nga drejtimi i X pas dy vitesh në krye të platformës sociale
    9 hours ago
    Osmani takon ndihmëssekretarin e Shtetit: Kosova e gatshme ta avancojë bashkëpunimin me SHBA-në
    10 hours ago
    Bluesky sjell njoftime më inteligjente dhe të personalizuara
    11 hours ago
    PE-ja konfirmon mbështetjen për anëtarësimin e Shqipërisë në BE
    13 hours ago
  • Lajme të mira
    Lajme të mira
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Motrat e gjejnë njëra tjetrën pas 45 viteve të ndara
    3 years ago
    Mos i leni ëndrrat tuaja të mbeten vetëm ëndrra…
    3 years ago
    Të ngrisim një gotë për…
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Kosova e nis me fitore Kampionatin Evropian, mposht Çekinë
    9 hours ago
    “Newborn Kosova” rikthen atmosferën festive në Deçan – 180 artistë, një skenë shumëngjyrëshe
    12 hours ago
    Afati për aplikim në master në UP zgjatet deri më 12 korrik
    15 hours ago
    “Prishtina elektronike” – kryeqyteti shndërrohet në qendër të E-sports për 5 ditët e ardhshme
    15 hours ago
  • People
    People
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Jubileu Platinum i Mbretëreshës Elizabeta e Dytë bën bashkë tërë familjen mbretërore  
    3 years ago
    Kompozitori i Dua Lipës tregon si të komponohet një hit për 30 sekonda
    3 years ago
    Rita Ora & Taika Waititi fejohen gjatë një propozimi të ‘përnjëhershëm’
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Linda Yaccarino largohet nga drejtimi i X pas dy vitesh në krye të platformës sociale
    9 hours ago
    Kosova e nis me fitore Kampionatin Evropian, mposht Çekinë
    9 hours ago
    Pse Juventusi e dëshiron Granit Xhakën?
    10 hours ago
    Testi i fundit për Dembele, sulmuesi francez drejt “Topit të Artë”!
    11 hours ago
  • Sporti n’Katror
  • Viral
    Viral
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Video e një kafshe që u bë virale
    3 years ago
    Viral Dance e muajit Qershor në TikTok
    3 years ago
    Momentet që shkuan #viral gjatë procesit të gjykimit për shpifje të Depp dhe Heard
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Apple përgatit iPhone 17 Pro Max me super bateri
    4 days ago
    Si u bë ‘Labubu’ një fenomen global?
    3 weeks ago
    Threads shton opsionin “Spoiler”: Diskuto pa prish surpriza!
    3 weeks ago
    Apple prezantion iOS 26: Nivel i ri inteligjence dhe produktiviteti
    3 weeks ago
  • Shije
    Shije
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Shije vere – receta gatimi me ushqimet e qëlluara për ditët me vapë
    1 year ago
    Noma fitoi çmimin e parë të World’s Best Restaurant vitin e kaluar
    3 years ago
    Vatikani kryeson listën e vendeve që pinë më së shumti verë
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Djathi më i shtrenjtë në botë shitet për 42,232 dollarë
    14 hours ago
    Përfitimet kryesore shëndetësore të avokados!
    15 hours ago
    Edhe frutat mund të bëhen sallatë, si t’i kombinoni për një pjatë të freskët në verë
    1 day ago
    E vërteta rreth konsumimit të matcha çdo ditë dhe efektet e saj në trupin tuaj!
    1 day ago
  • Udhë
    Udhë
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    E para Kosova!
    9 months ago
    15+ artikuj për kamping me t’cilat ndiheni si n’shtëpi edhe nëse jeni në male të thella
    3 years ago
    Sa kohë duhet të qëndroni në Norvegji për ta parë magjinë e “Northern Lights”
    2 years ago
    Postimet e fundit
    Gjermania shënon rekord banorësh, jo nga lindshmëria por nga emigrantët
    14 hours ago
    Mos i humbisni këto vende nëse shkoni në Budapest…
    15 hours ago
    Pushime aktive: Qytetet europiane përqafojnë aventurën!
    15 hours ago
    Britania bëhet gati për ekspozitën më të madhe të Henry Moore
    1 day ago
  • Katrori YT
  • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
Duke e lexuar: Kështu foli Homo Erectus: kur filluam të flasim?
Shpërndaje
katror.infokatror.info
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
  • Lajme të mira
  • Katrori YT
  • People
  • Sporti n’Katror
  • Viral
  • Fun
  • Udhë
  • Shije
Search...
  • Back To Home
  • Categories
    • Lajme
    • Lajme të mira
    • People
    • Viral
    • Sporti n’Katror
    • Shije
    • Udhë
    • Katrori YT
    • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
  • Bookmarks
    • My Bookmarks
    • Newsletter
  • Contact Us
    • Contact
Follow US
Kuriozitet

Kështu foli Homo Erectus: kur filluam të flasim?

Last updated: 22/05/2024 11:10 PM
87 Shikime
Shpërndaje

Në evolucionin njerëzor lindja e gjuhës konsiderohet një fazë vendimtare. Ndryshe nga komunikimi i thjeshtë, i cili mund të ndodhte me gjeste ose vokalizime në prani të objekteve të cilave u referohej, gjuha lejonte që “të folurit” të përdorej kur këto objekte mungonin, për të aluduar mbi veprime të së shkuarës, ose të së ardhmes. Homininët pastaj mund të ndanin mendimin dhe imagjinatën.

Kur?

Megjithatë, nuk ka asnjë marrëveshje midis studiuesve për kohën e këtij ndryshimi vendimtar. Disa këmbëngulin ta shohin gjuhën si një zotësi të kohëve të fundit, jo më e vjetër se 150 mijë vjet dhe i referohen Homo sapiens-ëve. Të tjerët e shohin si rezultat i një procesi më të ngadaltë që filloi shumë kohë më parë. Tashmë, një ese nga arkeologu anglez Steven Mithen, The Language Puzzle, e vendos fillimin e gjuhës 1.6 milion vjet më parë, pra nga Homo ergaster (ose Homo Erectus).

Mundesh me e lexu edhe…

Kosova e nis me fitore Kampionatin Evropian, mposht Çekinë

Domosdoshmëria

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Në atë kohë ndodhën shumë gjëra që ndikuan në ndryshimin e komunikimit. U shfaqën veglat e gurit, që jo vetëm shprehnin konceptin e simetrisë, por kërkonin komunikim më kompleks për të përcjellë mënyrën se si ishin ndërtuar. Vegla tipike ishte amigdala, një lloj sëpate shumëfunksionale me dy faqe të barabarta dhe në formën e një bajameje të madhe.

Për më tepër, duke qenë pastrues të thjeshtë, d.m.th pastrues që merrnin mishin e kafshëve të mëdha tashmë të ngordhura, homininët ishin bërë grabitqarë të aftë që praktikonin gjuetinë e organizuar. Prandaj, gjuha ishte e domosdoshme për programimin dhe koordinimin e tyre.

Truri

Nëse para 2 milionë vitesh truri i tyre ishte afërsisht aq i madh sa ai i shimpanzeve, nga 2 në 1.5 milionë vjet më parë pati një encefalizim në rritje me zhvillimin e korteksit frontal, kështu që nga 500 cm kub që ishte ai i australopitekëve, ishte mbërritur tek 900 cm kub tek Homo. Një tru i madh sa 75% i trurit tonë sot.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Nga fjalët, tek veprat

Rastësia tjetër e rëndësishme është se rreth 1.6 milionë vjet më parë, homininët e gjinisë Homo u gjendën në Gjeorgji, Kinë dhe Indonezi, dhe për këtë arsye ishin protagonistë të migrimit nga Afrika: vështirë për t’u zbatuar pa përdorimin e një gjuhe të përbashkët, për grupet që u gjendën në mjedise të reja. Hipoteza e librit të Mithen konvergon me atë të gjuhëtarit amerikan Daniel Everett. Për të shkuar në Indonezi, Homo Erectus me siguri do të kishte nevojë për varka. Për t’i ndërtuar ato dhe për të lundruar, gjuha ishte e nevojshme. Por edhe sipas Everett, gjuha ishte një arritje graduale dhe jo një ndriçim i papritur.

E rëndësishme të kuptohemi

Gjuha e Homo Erectus karakterizohej ende nga gjestet që shoqëronin fjalët: këto, në sasi të kufizuar, në krahasim me gjuhët moderne, mund të ndryshonin kuptimin, në varësi të tonit të zërit. Vetë Mithen beson se disa aspekte të atij zhvillimi të hershëm gjuhësor 1.6 milion vjet më parë ende mbijetojnë në gjuhët moderne sot.

Fjalë onomatopeike

Fjalët, të cilat përmes tingujve ose gjatësisë së tyre, përshkruajnë objektet që përfaqësojnë, ishin pothuajse me siguri ndër fjalët e para të folura. Ndonjë shembull? “Boom” dhe “Crack” për të emërtuar rrufe dhe diçka që thyhet, për atë që gërhet, për të thënë se je i mërzitur, riprodhimi me buzë i zhurmës së valëve të detit apo erës për të treguar këto elemente. Në rastin kur janë përdorur fjalë të strukturuara, pra jo vetëm onomatopeike, është përdorur bashkimi i dy termave: rosa e egër, për shembull, mund të quhet “zog uji”. / Focus – Bota.al

Përgatiti:

Arsim Buxhovi
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Linda Yaccarino largohet nga drejtimi i X pas dy vitesh në krye të platformës sociale
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Kosova e nis me fitore Kampionatin Evropian, mposht Çekinë
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Pse Juventusi e dëshiron Granit Xhakën?
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Testi i fundit për Dembele, sulmuesi francez drejt “Topit të Artë”!
TAGGED:gjuhahomo sapienskuriozitetlashtesianjerezittop

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Shpërndaje
Facebook Whatsapp Whatsapp Email Copy Link Print
Artikulli i mëparshëm “Ne bëmë histori” – Malisheva reagon për kualifikimin në Ligën e Konferencës
Artikulli i ardhshëm Doni të jeni prindër të mirë? Ekspertët mendojnë se duhet të plotësoni 4 elementë

Mos e le me t’ikë asgjë - Follow US!

FacebookLike
XFollow
InstagramFollow
YoutubeSubscribe

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Mundesh me e lexu edhe...

KuriozitetShije

Djathi më i shtrenjtë në botë shitet për 42,232 dollarë

17 Shikime
Kuriozitet

Amazon përdor një milion robotë në depot e saj!

26 Shikime
Kuriozitet

NASA zbulon pse stuhitë diellore janë më të fuqishme se pritej

8 Shikime
Katror.info

Veç lajme të mira :)

katror.info është pjesë e Katror Media and Publicity.

Katror Media është platforma e parë në Kosovë e fokusuar në lajme të mira dhe gazetari konstruktive.

Ekipi ynë i përbërë prej gazetarëve, video-produksionit e profesionistëve në web e rrjete sociale punojnë për t'ju sjellë çdo ditë histori që inspirojnë dhe promovojnë sukseset e shoqërisë sonë.

Projekti i Katror Media "Utilizing AI and other tech tools/opportunities to expand online presence and revenues" është mbështetur nga #SustainMedia Programme, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria Gjermane, ndësa implementohet nga GIZ, DW Akademie dhe Internews.
Përmbajtja e publikuar në katror.info është në përgjegjësi të Katror Media dhe nuk pasqyron pikëpamjet e BE-së apo të Qeverisë Gjermane.

Secured by  

Anëtar në

Katror.info anëtar në Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës KMSHK - Katror.info member of Press Council of Kosovo PCK
 [email protected]
 +38346500508
 Rruga Ahmet Krasniqi, 40 Prishtinë

Për Marketing:

+38346500508
[email protected]
© 2022 - 2024 katror.info
Welcome Back
Username or Email Address
Password

Lost your password?