Dolomitet janë një thesar i pafund për udhëtarët dhe tani, me hapjen e një koleksioni të ri mbi alpinizmin nga një prej ngjitësve më të mëdhenj të të gjitha kohërave, Reinhold Messner, historia e këtyre maleve po merr një kuptim të ri.
Të vendosura në veri-lindje të Italisë, pranë kufirit me Austrinë, me majat e thepisura, “katedrale” shkëmbore dhe shkëmbinj vertikalë të egër, ky vargmal është formuar nga rrëshqitje dheu, ortekë dhe përplasje gjeologjike që zgjasin prej mbi 250 milionë vitesh.
Rrugët e vetme që kalojnë janë teleferikët dhe via ferrata — shtigje me shkallë çeliku, ura dhe kabllo të instaluara gjatë Luftës së Parë Botërore si rrugë arratisjeje.
Mundesh me e lexu edhe…
Prandaj, këto male mund të duken si vendi më pak i mundshëm për një koleksion muzeumesh. Por të fshehura në lartësi, ato janë kthyer në vende reflektimi mbi natyrën, alpinizmin modern dhe ndryshimet klimatike. Dhe të gjitha këto kanë një emër të përbashkët: Reinhold Messner.
Messner ka përballuar sfida ekstreme gjatë gjithë jetës së tij. Në vitin 1980, ai u bë personi i parë që ngjiti Mount Everest i vetëm dhe pa oksigjen ndihmës. Deri në vitin 1986, ai kishte ngjitur të 14 malet më të larta të botës – një arritje historike. Më pas, ai kaloi Grenlandën dhe Antarktidën tërësisht vetëm, me slitë.
Por përveçse ngjitës, Messner është edhe një tregimtar i madh. Që kur ngjiti malin e tij të parë në moshën pesëvjeçare, ai ka shkruar mbi 80 libra. Edhe në moshën 81-vjeçare, ky burrë nga Brixen, në Tirolin e Jugut, nuk ka ndër mend të ndalojë.
Projekti i tij më i ri, i quajtur Reinhold Messner Haus, ndodhet në zonën 3 Zinnen në Dolomite. I zhvilluar së bashku me bashkëshorten e tij, Diane, kjo hapësirë është menduar si një vend reflektimi mbi kulturën malore dhe qëndrueshmërinë.
E vendosur në një stacion të vjetër teleferiku në majë të malit Elmo, mbi fshatin Sexten, ndërtesa ishte planifikuar për shembje, por Messnerët vendosën ta restauronin. Brenda, ambientet janë mbushur me objekte personale dhe vegla ngjitjeje nga dekada ekspeditash, përzier me arti tibetian, maska hinduiste dhe piktura frymëzuese.
Në një nga ambientet e brendshme, i ndërtuar si studio e një eksploruesi klasik, ruhen foto, harta dhe letra nga “epoka e artë e alpinizmit”. Messner, që për dekada shkonte nga një ekspeditë në tjetrën, tani më në fund po ballafaqohet me arkivin e tij personal.
Në një tjetër dhomë, varur me piktura nga Himalajat, të ftuarit kalojnë drejt një ballkoni panoramik që ndodhet në buzë të ndërtesës. Në një qoshe të ballkonit, qëndron një skulpturë prej 1.9 metrash që e paraqet Messnerin gjatë një ngjitjeje në Nanga Parbat në vitin 1978 — një vepër e artistit sllovak Stefan Papco.
Reinhold Messner Haus është vetëm një pjesë e trashëgimisë së tij. Midis 1995 dhe 2015, ai themeloi gjashtë muze në Tirolin e Jugut, shumë prej të cilëve janë gjithashtu të vendosur në vende të largëta: kështjella të vjetra dhe majë malesh. Edhe pse tani janë nën drejtimin e vajzës së tij, Magdalena Messner, ato mbajnë peshën e emrit të tij.
Më mahnitësi prej tyre është Messner Mountain Museum Corones, projektuar nga arkitektja e famshme Zaha Hadid. I vendosur në 2,275 metra lartësi në malin Kronplatz, ky muze me forma gjeometrike dhe galeri në formë shpelle është një vepër arti në vetvete, që pasqyron format natyrore të shkëmbinjve dhe akullnajave të Dolomiteve.
Në një tjetër nivel të ndërtesës, stacioni i vjetër i teleferikut është shndërruar në një galeri ekspozimi për sendet më personale: këpucë alpinizmi, helmetë, ditarë, fotografi me gishta të ngrirë dhe dokumente nga ekspeditat e tij, përfshirë edhe rrëfime prekëse për vëllain e tij Gunther, që humbi jetën në një ortek në vitin 1970 gjatë një ekspedite të përbashkët në Nanga Parbat. /AP/Katror.info
