Gështenja e ëmbël (Castanea sativa) ka një histori të pasur në Evropë, e cila lidhet ngushtë me ndikimin e Perandorisë Romake. Studiuesit nga Instituti Federal Zviceran për Kërkime mbi Pyjet, Borën dhe Peizazhin (WSL) kanë analizuar të dhënat e polenit dhe mbetjeve arkeologjike për të ndjekur përhapjen e kësaj peme në Evropë.
Para ardhjes së romakëve, gështenja ishte e rrallë në pjesë të Evropës si Zvicra, Franca dhe Gjermania. Megjithatë, me zgjerimin e Perandorisë Romake, kultivimi i gështenjës u përhap ndjeshëm, veçanërisht në zonat malore në jug të Alpeve dhe në Francë.
Romakët e vlerësonin këtë pemë jo vetëm për frutat e saj, por edhe për drurin e qëndrueshëm dhe aftësinë për të rigjeneruar shpejt pas prerjes, duke e bërë atë të përshtatshme për ndërtimin e fortifikatave dhe strukturave të tjera.
Mundesh me e lexu edhe…
Pas rënies së Perandorisë Romake, shumë prej plantacioneve të gështenjës u braktisën, por pema vazhdoi të mbetet e rëndësishme në disa rajone.
Në Mesjetë, gështenja u bë një burim ushqimi i rëndësishëm, veçanërisht në zonat malore ku kultivimi i kulturave të tjera ishte i vështirë. Frutat e saj mund të thaheshin dhe të bluheshin në miell, duke ofruar një alternativë ushqimore të qëndrueshme.
Sot, trashëgimia e romakëve në përhapjen e gështenjës është ende e dukshme në peizazhet evropiane, me mbi 2.5 milionë hektarë të mbuluar nga kjo pemë. Ajo mbetet një pjesë e rëndësishme e biodiversitetit dhe kulturës në shumë vende të kontinentit.
