Filmi “Mua besoj më shpëtoi portreti” i Alban Mujës më në fund është shfaqur premierë kombëtare pas rrugëtimit të suksesshëm në skenën ndërkombëtare. Premiera në “Berlinale” i pati hapur rrugë për ta çuar rrëfimin edhe në festivale të tjera. Rrëfimi i një piktori ku profesioni bëhet sebep që forcat serbe ta lironin, është një copëz e historisë së luftës së fundit në Kosovë. E përtej këtij filmi te kategoria kombëtare në “Doku Fest” janë shfaqur rrëfime për ekzistencën, temat sociale. Krejt këto në platenë e “DokuKinos”
Filma të shkurtër dokumentarë e artistikë nga Kosova kanë vend të veçantë në programin e festivalit ndërkombëtar të filmit dokumentar dhe të shkurtër “DokuFest”. Në fakt kategoria ku rreshtohen këto prodhime kinematografike është kryesorja dhe ajo përcakton fituesin e Festivalit, tash për të dytin vit rresht. Rrëfime për ekzistencën, temat sociale, për luftën dhe jo vetëm, janë shpalosur të martën mbrëma në platenë e “DokuKinos”.
Janë pesë filma të shkurtër që janë shfaqur aty. Secili ka temë unike e të qartë. Festivali “DokuFest” është adresa për premierën e tyre kombëtare.
Mundesh me e lexu edhe…
“SOS” nga Anita Morina e ka hapur serinë e filmave vendorë për sesionin e së martës mbrëma. Krejt rrëfimet janë shpalosur në peizazhin e bukur të qytetit të Prizrenit.
Filmi me regji nga Morina sjell historinë e Drinit, një i ri nga Kosova me rutinën e tij të përditshme duke regjistruar kohën e vajtje-ardhjeve të trenit të vetëm që kalon veç çdo dy ditë në këtë stacion. Ai në bashkëbisedë me të atin, rol që e luan Shkumbin Istrefi, flet për gjendjen e shtetit si reflektim i stacionit të trenit që dikur mbushej me udhëtarë e kishte disa linja. E sot kalon andej vetëm një herë në dy ditë. Konsiderohet si punë e kotë.
E madje personazhe si Samiri, kolegu i Drinit, nuk e konsiderojnë punë të vërtetë atë që e bëjnë. Ai është në kërkim të një pune “të vërtetë”, siç i referohet. Konsiderohet si punë e mbledhjes së kënaçeve dhe përherë janë në pritje të ndonjë mundësie jashtë vendit.
Me largimin nga puna si rrjedhojë e zëvendësimit të tij me një radar, Drini zhytet në një krizë ekzistenciale.
Regjisorja Anita Morina ka thënë se filmi ka lindur kur ka takuar një të ri që ka punuar në stacionin ku janë bërë xhirimet.
“U ndala ta pyesja të ma tregonte rrugën dhe ai ishte i lumtur që u ndala dhe që po flet me dikë. E pyeta se çfarë bën dhe më tha se punon me trena. Qeshi, hyri brenda. Ne jemi shpeshherë patetikë në jetë pasi kërkojmë më shumë se ta shikojmë trenin, të dashurohemi, të flasim me familjen dhe me këtë gjë kam dashur që disa pjesë të vogla të jetës t’i bëj bashkë dhe ta sjell një jetë më glamuroze sesa duam të jetë ajo. Jam munduar të rrezatoj brenda atij lokacioni ku edhe ka ndodhur krejt ngjarja. Kështu që ‘SOS’ është pak a shumë e bazuar në një person, por komplet fiksion”, ka thënë Morina.
“Ditëlindja e Benit” nga Robert Deçani flet për një nëntëvjeçar, dita e veçantë e të cilit e nxjerr atë me babanë e tij për në supermarket. I pafajshëm e naiv, papritmas vëren se një i panjohur e sulmon babanë e tij pasi si i përhumbur përplas karrocën shumë herë tek të tjerët. E njëri prej tyre sillet keq sa me mllef e pyet se nga cili vend ka shkuar të jetojë në vendin e tij. E ai nuk flet. Të paktën jo para të birit, të cilin synon ta mbajë larg këtyre paragjykimeve e stereotipave.
“No Parking” nga Zana Radogoshi ka për temë qendrore sensacionin në media. Etika shkelet çdo ditë. Nuk ka empati. Ndikimi i rrjeteve sociale dhe i teknologjisë në përgjithësi në këtë epokë është tema. Lola, një gazetare, që luhet nga aktorja Albulena Kryeziu-Bokshi, është simboli i gruas që s’ndalet së punuari ndërsa bashkëshorti i saj, që e luan Bujari, është krejt e kundërta – dembel dhe që gjen arsyetime secilën herë për të mos gjetur një punë.
Në një përleshje të bashkëshortit të saj për shkak të parkimit jo të duhur, gazetarja Lola Kuqi vritet gabimisht dhe ajo tani bëhet viktimë e raportimeve sansacionale që keqpërdoren për klikime, në vendin e saj të punës. E shpërthyesi i gomave gjendet në fund.
“Ka ardhur si inspirim i përditshmërisë sonë që na përcjellë çdo ditë. Sot kemi krijuar varshmëri nga rrjetet sociale dhe jemi munduar ta sjellim gjithë këtë zhurmën e heshtur që na është bërë pjesë e jetës sonë. Këta filma që i patë nuk do të thotë se do të ndryshojnë, se do të bëjnë revolucion në shoqëri, por është një reflektim dhe reagim artistik i vogël dhe besoj se do vetëdijesohemi dhe do të reflektojmë për dëmet që jemi duke i bërë vetes dhe gjeneratave të reja”, ka thënë autorja e filmit, Zana Radogoshi.
“The rabbit is dead” nga maqedonasi Hanis Bagashov ka në qendër një regjisore të re, e cila përpiqet të zhvillojë filmin e saj të parë.
Pas kthimit nga një festë të shfrenuar adoleshentësh, Eva kthehet me taksi për në shtëpi. Rrugës shtypet një lepur dhe ngordh. Ajo është filmbërëse nga Maqedonia që jeton dhe punon në Bullgari. Në një takim virtual prezanton para ekspertëve filmin e saj me titull “The truck’s driver”. Atyre u tregon se flet për një të re siriane të ikur nga lufta e cila jeton në Bullgari dhe martohet pa dashuri me një burrë bullgar. Thotë se protagonistja vozit një kamion, por ajo, Aisha, reagon në rrjete sociale duke thënë se nuk e ka idenë se pse Eva insiston që ajo të mësohet të vozisë një kamion.
Regjisorja kupton se filmbërësja është punë e vetmuar dhe se duhet mësuar me shumë refuzime. Regjisori bën të ditur se aty ka elemente personale.
“Ka elemente personale, është shumë e rëndë ta bësh kështu temën, por ajo është kryesorja”, ka thënë ai.
E filmi “Mua besoj më shpëtoi portreti” i Alban Mujës më në fund është shfaqur premierë kombëtare pas rrugëtimit të suksesshëm në skenën ndërkombëtare. Premiera në “Berlinale” i pati hapur rrugë për ta çuar rrëfimin edhe në festivale të tjera. Dy muaj më parë edhe është bërë kandidat për nominim për Çmimet Evropiane të Filmit. Adresa më e fundit e tij është festivali ndërkombëtar i filmit dokumentar dhe të shkurtër “DokuFest”.
Filmi “Mua besoj më shpëtoi portreti” rrëfen histori mbijetese që vjen nga Skender Muja, babai i autorit Alban Muja. Protagonisti i filmit të metrazhit të shkurtër dhjetëminutësh rrëfen se si arti ia ka shpëtuar jetën – thjesht duke e ushtruar profesionin në një ditë kur piktori bie në duart e një komandanti serb.
Skender Muja tregon sesi rreth tre mijë veta u detyruan të niseshin në drejtim të panjohur në prill të 1999-s. Në hyrje të Skenderajt i pritën dhe i renditën. I vendosën në një shkollë të kthyer në kamp përqendrimi. Aty i mbajtën për 15 ditë dhe i ushqenin shumë pak.
Narracioni i Mujës, ilustruar me pamjet e burrave në një klasë mësimi e derisa vijon vizatimin e portretit me shkumës të bardhë në dërrasë të zezë, vijon me tregimin sesi në njërën prej ditëve, ai dhe të tjerët u përdorën si testues minash. Oficerët serbë do të pyesnin se kush prej tyre dinte të shkruante me alfabetin cirilik. E shqiptarët e zënë peng do të bënin me shenjë kah Skender Muja. Ky i fundit do të kryente detyrën që i ishte kërkuar, e serbët do t’i thoshin se kështu duhej shkruar, se shteti i tij ishte Serbia.
I kishin thënë se nëse ishte piktor, atëherë duhej të dinte të vizatonte edhe portrete. E Muja natyrisht se dinte, për 30 vjet ishte arsimtar i artit.
Tregon se do t’i merrnin në kamion dhe të gjithë ishin të sigurt se do të ekzekutoheshin. Komandanti, të cilit Muja ia kishte punuar portretin, i kishte thënë se do t’i dërgonin në një vend të sigurt. “Portreti si duket po të shpëton”, transmeton Skender Muja në dokumentar fjalët që komandanti ia kishte thënë.
Regjisori e skenaristi i filmit “Mua besoj më shpëtoi portreti”, Alban Muja, ka thënë se rrëfimi do të sillej me patjetër. E si artist vizual, u përcaktua që kjo do të ndodhte nëpërmjet filmit.
“Fokusi ka qenë që babai dhe të burgosurit e tjerë të sillen në shkollën ku u mbajtën në paraburgim. Është një storie e vjetër, por që është realizuar vitin e kaluar. Ka qenë një storie për një kohë të gjatë e gatshme, por që nuk kam ditur se si do ta realizoj. Unë vij nga skena e artit, ndryshe prej kolegëve që vijnë nga skena e filmit”, ka thënë Muja.
Është shprehur i lumtur me premierën vendore.
“Dikush i thotë dokumentar, por për neve ka qenë një projekt për të cilin kemi menduar se duhet të ndahet me publikun dhe si të tillë e kemi realizuar vitin e kaluar. Kemi pasur fatin ta kemi premierën në “Berlinale” dhe tash jemi të kënaqur që po e sjellim këtu, tek taksapaguesit tanë”, ka thënë Muja më tej para publikut në platenë e “DokuKinos” në Prizen.
Këta filma janë veç një fragment i “DokuFestit” për prodhimet vendore kinematografike. Garojnë në kategorinë kryesore të festivalit – atë të filmave kombëtarë./Koha.net/Katror.info
