Nëse ndryshimet shoqërore dhe progresi bashkojnë e thyejnë barrierat, ato e bëjnë këtë edhe me tepri.
Diversiteti gjuhësor është arsyeja kryesore pas proceseve që filluan në fund të shekullit të XX.
Zhdukja e formave të komunikimit të folur dhe të shkruar prek të gjithë botën dhe paraqet sfida për Bashkimin Evropian.
Mundesh me e lexu edhe…
Thuajse shtatë mijë gjuhë të ndryshme fliten aktualisht në mbarë planetin, por një zhduket çdo dy javë.
Një proces që zhvillohet me një ritëm të tillë që të parashikojë zhdukjen e të paktën gjysmës së këtyre gjuhëve deri në fund të shekullit, por me një shkallë që mund të arrijë në 90 për qind.
Gjuhë të tilla si Livonian (tipike për Gjirin e Finlandës dhe pjesë të Estonisë), Olmec (e përhapur në Meksikën jug-qendrore), Yurok (gjuha e amerikanëve vendas) nga tani deri në vitin 2100 nuk do të ekzistojnë më.
Po ashtu të tjera do t’i jenë shtuar listës deri në atë kohë.
Procesi i humbjes së identitetit gjuhësor nuk është i ri dhe evropianët kanë luajtur një rol të rëndësishëm.
Mendohet se deri në vitin 1920, gjysma e gjuhëve të botës kishin humbur për shkak të shekujve të kolonizimit evropian. Sot, zëvendësimi gjuhësor ndjek logjika të ndryshme, por të ngjashme.
Nga njëra anë, ka një transformim të ekonomisë, shumë më të ndërlidhur. Prandaj nevoja për anglishten ka marrë një rol mbizotërues sot.
Por në të ardhmen pesha e Kinës dhe Indisë mund të imponojë gjuhën e tyre ndaj formave të reja të ndërveprimit midis shteteve dhe popujve.
Nga ana tjetër qëndron televizioni.
Ai nisi të përçonte gjithnjë e më shumë gjuhën angleze përmes industrisë së filmit amerikan. Një model kulturor që ka hyrë me forcë dhe që është në rritje.
Pastaj internetit.
Referuar një studimi të kryer nga shërbimi i Parlamentit Evropian, diversiteti gjuhësor “kërcënohet jo nga dominimi i një gjuhe të vetme, por nga dominimi i përkthimit automatik në pesë gjuhët më të folura të BE-së, përkatësisht anglisht, frëngjisht, gjermanisht, spanjisht dhe italisht”.
Por kjo është në dëm të 19 gjuhëve të mbetura zyrtare dhe 60 gjuhëve rajonale dhe të pakicave të përdorura në territorin e BE-së.
Çdo vit, BE-ja investon një miliard euro vetëm në shërbimet e përkthimit, përfshirë gjuhët e shenjave.
Për të inkurajuar ruajtjen e shprehjeve kulturore në rrezik zhdukjeje, janë nisur projekte për pajisje të afta që funksionojnë si përkthyes universal.
Qëllimi është që deri në vitin 2030 të ndërtohen sisteme automatike të përkthimit, teknologji të të folurit, analizë teksti dhe kuptim të gjuhës origjinale.
Por sfida është shumë kombëtare. Nevojiten politika për të mbrojtur dhe ruajtur gjuhën për të parandaluar zhdukjen e saj.
BE-ja mund të kontribuojë me fonde për të mbrojtur gjuhët gjysmë zyrtare, pakicat, dialektet, por më pas gjithçka duhet bërë në vend.
I njëjti studim i kushton një pasazh çështjes italiane, një dëshmi e dobishme për të kuptuar më mirë dinamikën që kontribuon në transformimin e modeleve kulturore.
“Gjuhët mund të humbasin edhe për shkak të presionit socio-ekonomik, siç ndodhi në Itali, me lëvizjen masive të punëtorëve nga jugu në qytetet e industrializuara të veriut. Nëse Evropa me të vërtetë dëshiron të mbetet e bashkuar në diversitet, do të duhet të jetë e zënë”.
Marrë nga “Corriere della Sera”, përshtatur për “Albanian Post”./Katror.info
Përgatiti:
