Kur astronautët të kthehen në sipërfaqen e Hënës, ata ka të ngjarë të ngasin më shumë sesa të ecin dhe për ta bërë makinën të sigurt dhe të shpejtë, atyre do t’u duhen rrugë të shpejta, të sheshta pa pluhurin e imët, gërryes dhe ngjitës të Hënës që bllokoi pajisjet gjatë epokës Apollo.
Gjegjësisht, kur roveri hënor Apollo 17 humbi parakolpin e tij të pasëm, automjeti u mbulua aq shumë nga pluhuri i depozituar sa që kërcënoi të mbinxehej, derisa astronautët improvizuan një riparim, dhe roveri sovjetik Lunohod 2 u prish pikërisht për shkak të mbinxehjes, pasi radiatori ishte i mbuluar me pluhur.
Për këtë arsye, ESA lançoi një projekt të quajtur PAVER, i cili merret me krijimin e sipërfaqeve të përshtatshme për trafik duke shkrirë pluhurin e simuluar të Hënës me një laser të fuqishëm.
Mundesh me e lexu edhe…
Ideja e shkrirjes së rërës për ndërtimin e rrugëve u propozua për herë të parë në vitin 1933 dhe fizibiliteti i asfaltimit të një rruge duke shkrirë regolit në një zonë të madhe u hetua nga Instituti Gjerman për Kërkimin dhe Testimin e Materialeve BAM në bashkëpunim me Universitetin Aalen në Gjermani, kompaninë LIQUIFER Systems Group në Austri dhe Universiteti gjerman i Teknologjisë Clausthal, me mbështetjen e Institutit për Fizikën e Materialeve në Hapësirë të Qendrës Gjermane të Hapësirës DLR.
Konsorciumi PAVER përdori një laser 12 kilovat dioksid karboni për të shkrirë pluhurin e simuluar hënor në një sipërfaqe të ngurtë xhami, si një mënyrë për të ndërtuar sipërfaqe të shtruara në Hënë.
Nëpërmjet shumë provave dhe gabimeve, ata shpikën një strategji duke përdorur një rreze laser me diametër 4,5 cm për të prodhuar forma gjeometrike trekëndore me një qendër të zbrazët rreth 20 cm në diametër. Ato mund të ndërlidhen për të krijuar sipërfaqe të ngurta mbi zona të mëdha të sipërfaqës së Hënës që mund të shërbejnë si rrugë ose platforma uljeje.
Ekipi zbuloi se rinxehja e pistës së ftohur mund të shkaktojë plasaritjen e saj, kështu që ata kaluan në gjeometri që përfshinin kryqëzime minimale. Një shtresë e vetme e shkrirjes është rreth 1.8 cm e thellë. Strukturat e ndërtuara dhe rrugët mund të përbëhen nga disa shtresa, në varësi të forcave të kërkuara të ngarkesës.
Jens Günster, kreu i Departamentit të Procesit të Prodhimit të Materialeve në BAM, shpjegon: “Një thellësi kaq e madhe shkrirjeje për prodhimin e strukturave masive mund të arrihet vetëm me pika të mëdha laseri”.
Ekipi vlerëson se një platformë uljeje prej 100 metrash katrorë me një trashësi prej 2 cm materiali të dendur mund të ndërtohet për 115 ditë, ndërsa ende nuk ka vlerësime për ndërtimin e infrastrukturës rrugore të trafikut në Hënë, pasi kjo ndoshta do të kërkojë përmirësime të mëtejshme në teknologji./Katror.info
Përgatiti:
