Komponenti kryesor i atij që do të jetë eksperimenti më i madh në botë i shkrirjes bërthamore është prodhuar në Kinë, duke shënuar një përparim në një projekt ndërkombëtar që është gjithnjë e më afër përfundimit.
Dielli artificial, i njohur si ITER (latinisht për “rrugën”), është në ndërtim e sipër në Francë dhe do të tejkalojë ndjeshëm reaktorët më të mëdhenj eksperimentalë të nxehtësisë që janë aktualisht në funksion – me peshë rreth 23,000 ton, dhe gati 30 metra i gjatë.
Shkencëtarët në mbarë botën po përpiqen të zhvillojnë reaktorë të qëndrueshëm të shkrirjes bërthamore me shpresën për të krijuar një burim energjie të pastër dhe praktikisht të pakufishëm pa karbon, i cili mund të provojë të jetë e ardhmja e energjisë ndërsa kombet përpiqen të heqin dorë nga karburantet fosile.
Për ta bërë këtë, studiuesit po përpiqen të shfrytëzojnë shkrirjen bërthamore – procesi që ndodh në qendër të yjeve. Ky proces përfshin shkrirjen e dy bërthamave atomike më të lehta për të formuar një bërthamë më të rëndë, e cila çliron një sasi të madhe energjie.
Qëllimi kryesor i reaktorëve të shkrirjes – të cilët nganjëherë quhen “diell artificialë ” – si ITER është të demonstrojnë se ata mund të prodhojnë dukshëm më shumë energji sesa energjia e furnizuar për të nisur procesin e reaksionit, duke rezultuar në një fitim në fuqi. Por deri më sot, asnjë dizajn nuk e ka arritur këtë.
Projekti ITER (International Thermonuclear Experimental Reactor), me bazë në Cadarache, Francë jugore, është një bashkëpunim ndërkombëtar i paprecedentë i 35 vendeve duke përfshirë Shtetet e Bashkuara, Kinën, 27 vendet e Bashkimit Evropian , Mbretërinë e Bashkuar, Zvicrën, Indinë, Japoninë, Republikën e Koresë dhe Rusinë, të cilat në total përfaqësojnë rreth gjysmën e popullsisë së botës.
Evropa është përgjegjëse për pjesën më të madhe të kostove të ndërtimit – rreth 45 përqind – ndërsa vendet e mbetura kontribuojnë secila prej rreth 9 përqind.
Të martën, media shtetërore kineze njoftoi se prodhimi i një prototipi me madhësi të plotë të një komponenti të njohur si paneli i murit të parë (FW) me fluks të zgjeruar të nxehtësisë kishte përfunduar ndërsa treguesit kryesorë të tij plotësonin kërkesat e projektimit.
Pasi të përfundojë, ITER do të jetë tokamak më i madh në botë, i aftë të mbajë 10 herë vëllimin e plazmës së objekteve më të mëdha në funksion sot.
Projekti prej 22 miliardë dollarësh parashikohet të fillojë funksionimin në vitin 2025./Katror.info
Përgatiti:
