katror.infokatror.infokatror.info
Notification
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
    Lajme
    Më shumë
    Top News
    ASK: Pagat mesatare bruto për vitin 2023 në Kosovë ishin 570 Euro
    9 months ago
    Bota në rrugën e suksesshme drejt energjisë të rinovueshme
    9 months ago
    BE-ja pranë finalizimit të mjeteve për Ballkanin Perëndimor
    9 months ago
    Postimet e fundit
    Moti për fundjavë: Temperaturat të larta
    1 hour ago
    BMW shënon një tjetër rekord
    18 hours ago
    Seminari me fokus në shqipen e rrjeteve sociale dhe postmodernizmin në letërsi
    19 hours ago
    Osmani: Kushtetuesja nuk e përjashtoi votimin e fshehtë, por kërkoi konsensus
    20 hours ago
  • Lajme të mira
    Lajme të mira
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Motrat e gjejnë njëra tjetrën pas 45 viteve të ndara
    3 years ago
    Mos i leni ëndrrat tuaja të mbeten vetëm ëndrra…
    3 years ago
    Të ngrisim një gotë për…
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Distria Krasniqi në pullat postare të Kosovës
    19 hours ago
    Caritas-i zviceran hap garën e parë për Agro-Gazetari në Kosovë
    20 hours ago
    Festivali i Vallëzimit “Newborn Kosova” kthehet me edicionin e katërt
    20 hours ago
    “Fryma e lirisë”: 75 vjet Radio Evropa e Lirë
    20 hours ago
  • People
    People
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Jubileu Platinum i Mbretëreshës Elizabeta e Dytë bën bashkë tërë familjen mbretërore  
    3 years ago
    Kompozitori i Dua Lipës tregon si të komponohet një hit për 30 sekonda
    3 years ago
    Rita Ora & Taika Waititi fejohen gjatë një propozimi të ‘përnjëhershëm’
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Festivali i Vallëzimit “Newborn Kosova” kthehet me edicionin e katërt
    1 hour ago
    Shitet vila e ikonës së modës, Karl Lagerfel dhe blerësi pagoi…
    18 hours ago
    Jennifer Aniston në serialin e ri “I’m Glad My Mom Died” nga Apple TV+?
    18 hours ago
    35 emra të rinj do të nderohen me yll në “Hollywood Walk of Fame” në vitin 2026
    20 hours ago
  • Sporti n’Katror
  • Viral
    Viral
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Video e një kafshe që u bë virale
    3 years ago
    Viral Dance e muajit Qershor në TikTok
    3 years ago
    Momentet që shkuan #viral gjatë procesit të gjykimit për shpifje të Depp dhe Heard
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Si u bë ‘Labubu’ një fenomen global?
    2 weeks ago
    Threads shton opsionin “Spoiler”: Diskuto pa prish surpriza!
    3 weeks ago
    Apple prezantion iOS 26: Nivel i ri inteligjence dhe produktiviteti
    3 weeks ago
    Meta po planifikon të investojë 15 miliardë dollarë për të arritur ‘inteligjencën superkompjuterike’
    3 weeks ago
  • Shije
    Shije
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Shije vere – receta gatimi me ushqimet e qëlluara për ditët me vapë
    1 year ago
    Noma fitoi çmimin e parë të World’s Best Restaurant vitin e kaluar
    3 years ago
    Vatikani kryeson listën e vendeve që pinë më së shumti verë
    3 years ago
    Postimet e fundit
    E pasur me lëndë ushqyese, dardha ndihmon në shëndetin e lëkurës dhe shëron plagët!
    5 days ago
    A e mbron kafeja mëlçinë nga prekja e sëmundjeve?
    3 weeks ago
    Vaj ulliri me limon për fuqi gjatë ditës
    3 weeks ago
    Niseshteja në ushqimet tona të përditshme dhe ndikimi i saj në shëndet
    4 weeks ago
  • Udhë
    Udhë
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    E para Kosova!
    9 months ago
    15+ artikuj për kamping me t’cilat ndiheni si n’shtëpi edhe nëse jeni në male të thella
    3 years ago
    Sa kohë duhet të qëndroni në Norvegji për ta parë magjinë e “Northern Lights”
    2 years ago
    Postimet e fundit
    TTW: Shqipëria drejt destinacionit ultra-luksoz për turistët e elitës
    6 days ago
    40 mijë vizitorë gjatë 5 muajve në Parkun Arkeologjik të Apolonisë
    1 week ago
    Nju Jorku, qyteti i 700 gjuhëve
    1 week ago
    Gjipe dhe Grama mes plazheve më të bukura të Evropës për 2025
    1 week ago
  • Katrori YT
  • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
Duke e lexuar: Edukata bilinguale: Si rriten fëmijët mes dy ose më shumë gjuhëve?
Shpërndaje
katror.infokatror.info
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
  • Lajme të mira
  • Katrori YT
  • People
  • Sporti n’Katror
  • Viral
  • Fun
  • Udhë
  • Shije
Search...
  • Back To Home
  • Categories
    • Lajme
    • Lajme të mira
    • People
    • Viral
    • Sporti n’Katror
    • Shije
    • Udhë
    • Katrori YT
    • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
  • Bookmarks
    • My Bookmarks
    • Newsletter
  • Contact Us
    • Contact
Follow US
Life Style

Edukata bilinguale: Si rriten fëmijët mes dy ose më shumë gjuhëve?

Last updated: 14/03/2023 8:02 AM
97 Shikime
Shpërndaje
Foto: Westend61/Imago

Gjithnjë e më shumë fëmijë mësojnë dy ose më shumë gjuhë njëkohësisht. Si funksionon edukimi shumëgjuhësh, pse ai nuk varet nga strategjia perfekte dhe madje edhe përzierja e gjuhëve është e lejuar.

Enrique dy vjeç e gjysmë është ulur në dyshemenë e dhomës së ndenjes, hunda e tij e vogël del mbi një libër me figura me trekëndësha, rrathë dhe katrorë shumëngjyrësh. “Où est le treangle rouge?” pyet nëna e tij Chloé në frëngjisht, “Ku është trekëndëshi i kuq?” “Ici!” përgjigjet Enrique, ndërsa prek trekëndëshin e kuq me gisht dhe i dhuron nje buzeqeshje nënës së tij. “¿Dónde está el círculo amarillo?” pyet babai i tij Juan në spanjisht, “Ku është rrethi i verdhë?” “Aquí!” thërret Enrique, shkruan Deutsche Welle.

Ashtu si Enrique, gjithnjë e më shumë fëmijë në mbarë botën rriten duke folur dy ose më shumë gjuhë në të njëjtën kohë. Francezja Chloé Koers-Bourrat dhe spanjolli Juan Koers jetojnë me djalin dhe vajzën tetë muajshe Alice në afërsi të Madridit. Ashtu si shumë çifte multikulturore, prindërit duan, që fëmijët e tyre të mësojnë të dyja gjuhët.

Mundesh me e lexu edhe…

Moti për fundjavë: Temperaturat të larta

Çështje e strategjisë së duhur?

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Që të ketë sukses, Chloé flet pothuajse vetëm frëngjisht me dy fëmijët, ndërsa Juan flet thuajse gjithmonë spanjisht. Ata flasin spanjisht mes tyre – gjuhën e tyre të përbashkët familjare. Ekspertët e quajnë këtë qasje “One person, one language”, e përkthyer “Një person, një gjuhë”. Kjo është një nga disa metodat, të cilat janë afirmuar  në edukimin multilingual.

Te familja e Yeliz Gëcmez nga Frankfurti gjërat janë pak më ndryshe. Të dy Yeliz dhe burri i saj kanë lindur në Turqi. Në shtëpi ata flasin turqisht, gjuhën e tyre amtare, me dy vajzat e tyre, Melissa (7) dhe Mila (4). “Jashtë”, pra në çerdhe, në shkollë dhe në kohën e lirë, fëmijët flasin gjermanisht”, thotë nëna Yeliz. Ekspertët shpesh këtë qasje e quajnë “shtëpia brenda kundrejt ambjentit jashtë”.

Ekziston edhe metoda e bazuar në aktivitet, për shembull: kur hanë anëtarët e familjes flasin arabisht për shembull, dhe frëngjisht ndërsa luajnë. Ose metoda e kufizuar në kohë: Kur vishemi dhe hamë mëngjes flasim gjuhën kineze, gjermanisht në mbrëmje.

Chloé Koers-Bourrat dhe spanjolli Juan Koers me dy fëmijët alice 8 muajshe dhe Enrique 2 vjeç | Foto: DW

Nxiteni fëmijën të flasë sa më shumë

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Shumë prindër pyesin veten, se cila metodë është më e mira dhe si mund ta zbatojnë të gjithën sa më me rigorozitet. Megjithatë hulumtimet tregojnë se kur bëhet fjalë për arsimin shumëgjuhësh, nuk varet e gjitha nga strategjia e përsosur. “Por ka të bëjë me stimulimin e gjuhës së fëmijës sa më shpesh dhe sa më shumë të jetë e mundur,” thotë Wiebke Scharff Rethfeldt, profesore e terapisë së të folurit në Universitetin e Shkencave të Aplikuara në Bremen. Kjo do të thotë, të bisedoni me fëmijët sa më shumë që të jetë e mundur, për shumë tema të ndryshme.

Prindërit nuk duhet të vendosin një rregull të rreptë, se cila gjuhë përdoret. Por duhet të zgjedhin gjuhën ose gjuhët, në të cilat ndihen më rehat dhe në të cilat mund të flasin më së shumti. “Mund të jetë gjuha amtare, por jo patjetër”, thotë Scharff Rethfeldt.

Kështu edhe familjet Koers-Bourrat dhe Gëcmez kanë zgjedhur gjuhët e tyre: “Frëngjishtja dhe spanjishtja janë gjuhë, që ne thjesht i ndjejmë më të natyrshme dhe në të cilat ne automatikisht flasim me fëmijët,” thotë Juan. “Turqishtja është gjuha në të cilën ne mund të shprehim më së miri ndjenjat tona”, thotë Yeliz.

Shprehja e ndjenjave, ngushëllimi dhe përcjellja e afërsisë janë elementare, thotë Scharff Rethfeldt: “Sepse nuk është fjala për të vepruar si mësues i gjuhës, por si prind që ndërton një lidhje emocionale me fëmijën”, thotë logopedja.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
Mesim dygjuhesh ne ALASE | Foto: DW

Jini fleksibël dhe bëni përjashtime

Prindërit nuk duhet të qëndrojnë gjatë gjithë kohës në gjuhën ku ndjehen mirë. “Ndarja e vazhdueshme e gjuhëve korrespondon me një mendësi njëgjuhësore, monokulturore. Kjo nuk i përshtatet më botës së sotme”, shpjegon Scharff Rethfeldt. Në vend të kësaj, familjet duhet të jenë fleksibël dhe të ndryshojnë gjuhën, kur lind nevoja. Kjo i lehtëson prindërit dhe fëmijët e ruajnë kënaqësinë e mësimit të gjuhës.

Edhe familja Koers-Bourrat devijojnë nga rregullat e tyre herë pas here kur e kërkon situata. “Për shembull kur nëna e Chloé vjen për vizitë nga Franca, flas edhe unë frëngjisht”, thotë Juan. “Ose kur takohemi me miqtë në Madrid, edhe unë flas atëherë spanjisht me Enriquen, në mënyrë që të gjithë të kuptojnë dhe të marrin pjesë në bisedë”, shton Chloé.

Juan dhe Chloé i flasin të dyja gjuhët pothuajse perfekt dhe rrallë bëjnë gabime në gjuhët e tyre të dyta respektive. “Por edhe gabimet nuk janë dramatike”, shpjegon logopedja Scharff Rethfeldt. “Fëmijët janë nxënës shumë të aftë të gjuhës. Ata janë në gjendje të mësojnë rregullat e duhura gramatikore, edhe nëse herë pas here dëgjojnë fjali të pasakta.”

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Një situatë e përafërt është edhe te familja Gëcmez. Gjatë telefonatës me DW njëra nga vajzat për shembull pyet në sfond diçka në turqisht. Mirëpo nëna e saj Yeliz i përgjigjet gjermanisht, sepse gjithsesi duke dhënë intervistën është në rrjedhën e gjuhës gjermane.

“Në shtëpi ne i marrim fëmijët vazhdimisht me vete në ishuj gjuhësorë,” thotë Yeliz. “Atëherë ne u lexojmë vajzave tona një libër në gjermanisht, për shembull, ose dëgjojmë këngë për fëmijë në gjermanisht, megjithëse flasim turqisht pjesën tjetër të ditës.”

Përzierja e gjuhëve lejohet

Ndodh gjithashtu që një fjalë gjermane të shfaqet në një fjali në gjuhën turke. “Në jetën e përditshme nuk mund të ndash 100 për qind”, thotë Yeliz. Logopedët tani pajtohen, se përzierja e gjuhëve është krejtësisht e lejueshme. Sepse fëmijët e dinë, se cila fjalë i përket cilës gjuhë. Ata mësojnë që në barkun e nënës të dallojnë gjuhët sipas tingujve të tyre.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

“Kjo është shumëgjuhësi. Përzierjet gjuhësore janë pjesë e saj, dhe kjo nuk është aspak e keqe”, thotë Scharff Rethfeldt. “Me këtë ne i tregojmë fëmijës: Shiko, unë jam gjithashtu shumëgjuhësh, mund të xhongloj me gjuhët dhe të kaloj nga njëra te tjetra. Kjo është diçka pozitive, një aftësi që më karakterizon mua, dhe ty po ashtu.”

A ka edhe disavantazhe një edukim shumëgjuhësh?

Vazhdon të rezistojë miti, që fëmijët fillojnë të flasin më vonë, apo madje u krijohen edhe probleme me zhvillimin e gjuhës. Por kjo është hedhur poshtë prej kohësh: “Çrregullimet e zhvillimit të gjuhës janë të lindura dhe nuk shkaktohen nga shumëgjuhësia”, thotë logopedi Scharff Rethfeldt. Rreth tetë për qind e fëmijëve kanë një çrregullim të tillë – kjo vlen si për fëmijët njëgjuhësh dhe për ato shumëgjuhësh. Problemi është se tek këta të fundit i jepet faji shumëgjuhësisë.

Megjithatë mund të duhet pak më shumë kohë, që një fëmijë t`i flasë të dyja gjuhët në të njëjtin nivel me një fëmijë njëlingual të së njëjtës moshë. Kjo nuk është për shkak se zhvillimi i gjuhës është ngadalësuar, por sepse i duhet më shumë kohë një fëmije dygjuhësh për të marrë të njëjtin input në një gjuhë.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Qasje në dy kultura

Një edukim shumëgjuhësh vend të disavantazheve ka shumë avantazhe për të gjithë familjen. Për shembull, vajzat e Yeliz, Melissa dhe Mila mund të komunikojnë pa problem me gjyshen dhe gjyshin, kur familja shkon në Turqi për pushime. “Gjuha turke është si një urë drejt gjyshërve”, thotë Yeliz. “Ai që është në gjendje të komunikojë në më shumë se një gjuhë, fiton akses në një kulturë dhe mënyrë jetese tjetër”, thotë logopedja Scharff Rethfeldt.  “Kjo ju bën më të prirur, që të reflektoni mbi perspektivat tuaja.”

Një avantazh tjetër: Nëse fëmijët tashmë flasin dy gjuhë, është shumë më e thjeshtë për ta që të mësojnë një gjuhë të tretë apo edhe më tej. “Fëmijët që rriten me dy gjuhë e dinë, se shprehjet në një gjuhë tjetër nuk mund të përkthehen një për një,” thotë Scharff Rethfeldt. Kështu që mund të përshtaten më lehtë me një gjuhë të re.

Këtë e ka vënë re edhe Yeliz Gëcmez. “Kohët e fundit kemi pasur një au pair në shtëpi, e cila flet anglisht me fëmijët,” thotë ajo. Vajza e vogël Mila e ka përthithur gjuhën e re si një sfungjer. “Ajo flet madje me fjali të plota, për shembull me ‘because’ apo ‘but’. Kjo ishte një surprizë shumë e bukur për ne.”/Katror.info

Përgatiti:

Arsim Buxhovi
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Ju del gjumi pa rënë ende alarmi?! Psikologët shpjegojnë pse ndodh kjo dhe si duhet të veprojmë…
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    BMW shënon një tjetër rekord
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Shitet vila e ikonës së modës, Karl Lagerfel dhe blerësi pagoi…
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Danimarka merr presidencën e Bashkimit Evropian
TAGGED:dygjuhesiFemijetLifestyle

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Shpërndaje
Facebook Whatsapp Whatsapp Email Copy Link Print
Artikulli i mëparshëm Si tenton Amazon të josh ata që kërkojnë blerjen e gjësendeve të shtrenjta?
Artikulli i ardhshëm Gjest i bukur nga Lady Gaga – nxitoi për të ndihmuar fotografin që u rrëzua në tapetin e “Oscars”
Leave a Comment Leave a Comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Mos e le me t’ikë asgjë - Follow US!

FacebookLike
XFollow
InstagramFollow
YoutubeSubscribe

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Mundesh me e lexu edhe...

Life Style

Ju del gjumi pa rënë ende alarmi?! Psikologët shpjegojnë pse ndodh kjo dhe si duhet të veprojmë…

3 Shikime
Life StylePeople

Shitet vila e ikonës së modës, Karl Lagerfel dhe blerësi pagoi…

22 Shikime
Life Style

Apple po ndërton një kamerë që e sheh botën si syri i njeriut?

12 Shikime
Katror.info

Veç lajme të mira :)

katror.info është pjesë e Katror Media and Publicity.

Katror Media është platforma e parë në Kosovë e fokusuar në lajme të mira dhe gazetari konstruktive.

Ekipi ynë i përbërë prej gazetarëve, video-produksionit e profesionistëve në web e rrjete sociale punojnë për t'ju sjellë çdo ditë histori që inspirojnë dhe promovojnë sukseset e shoqërisë sonë.

Projekti i Katror Media "Utilizing AI and other tech tools/opportunities to expand online presence and revenues" është mbështetur nga #SustainMedia Programme, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria Gjermane, ndësa implementohet nga GIZ, DW Akademie dhe Internews.
Përmbajtja e publikuar në katror.info është në përgjegjësi të Katror Media dhe nuk pasqyron pikëpamjet e BE-së apo të Qeverisë Gjermane.

Secured by  

Anëtar në

Katror.info anëtar në Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës KMSHK - Katror.info member of Press Council of Kosovo PCK
 [email protected]
 +38346500508
 Rruga Ahmet Krasniqi, 40 Prishtinë

Për Marketing:

+38346500508
[email protected]
© 2022 - 2024 katror.info
Welcome Back
Username or Email Address
Password

Lost your password?