Astronomët vëzhguan një shpërthim të madh kozmik, të shkaktuar nga bashkimi i dy yjeve, i cili krijoi elementet e nevojshme për jetën. Krijimi i elementeve të rrallë kimikë është zbuluar në shpërthimin e dytë më të shndritshëm të rrezeve gama (GRB), duke hedhur dritë të re mbi mënyrën se si formohen elementët e rënda.
Shkencëtarët vëzhguan GRB 230307A, i cili u krijua nga bashkimi i dy yjeve neutron në një galaktikë spirale një miliard vite dritë larg. Kjo GRB ishte më shumë se një milion herë më e ndritshme se e gjithë galaktika jonë, Rruga e Qumështit. Kjo është hera e parë që teleskopi hapësinor James Webb (JWST) ka vëzhguar bashkimin e dy yjeve, i cili njihet si kilonova.
Me energji të mjaftueshme të pranishme për të nxjerrë materialin, ky proces krijon bërthama të reja atomike në një proces të njohur si nukleosintezë. Kjo krijon disa nga elementët më të rënda në natyrë, si ari, platini dhe uraniumi, shkruan Katror.info.
Mundesh me e lexu edhe…
Një studim i ri, i kryer nga shkencëtarët e Universitetit të Warwick dhe Universitetit të Birminghamit, ka identifikuar ekzistencën e telurit – një nga elementët më të rrallë në Tokë. Elementë të tjerë si jodi dhe toriumi, të nevojshëm për të mbajtur jetën në Tokë, ka të ngjarë të jenë gjithashtu ndër materialet e hedhura në shpërthim.
“Ky është një hap i rëndësishëm në kuptimin tonë të rolit të bashkimeve binare të yjeve neutronike në plotësimin e tabelës periodike,” tha profesor Danny Steeghs nga Departamenti i Fizikës në Universitetin e Warwick.
Shpërthimi u vëzhgua duke përdorur një numër teleskopësh me bazë në tokë dhe në hapësirë, duke përfshirë teleskopin hapësinor të NASA-s James Webb, Teleskopin Hapësinor me rreze Gamma Fermi dhe Observatorin Neil Gehrels Swift. Gjetjet u botuan në revistën Nature. /Katror.info
Përgatiti:
