Shkeljet e të drejtave të njeriut janë sfida që shfaqen çdo ditë. Megjithatë, mundësia për t’u përballur me to dhe për të kërkuar drejtësi nuk duhet të jetë privilegj i vetëm disa personave, apo të atyre që kanë mjete financiare. E në këtë rrugë që çdo qytetar mund të kalojë, Qendra për Ndihmë Juridike Falas del si një aleate e fortë, duke hapur rrugën drejt drejtësisë pa bërë dallime financiare.
Kjo qendër është pjesë e organizatës së pavarur, Institutit të Kosovës për Drejtësi (IKD), dhe kjo ndihmë bëhet në përputhje me legjislacionin në fuqi, krahas ndihmës që ofrohet nga Agjencia qeveritare për Ndihmë Juridike Falas.
Arrita Rezniqi, koordinatore e qendrës për Ndihmë Juridike Falas në intervistë për Katror Media, thotë se për të përfituar ndihmën, ekzistojnë disa kritere të përcaktuara me ligj:
Mundesh me e lexu edhe…
“Kriteri që të jetë shtetas i Kosovës juridik, financiar, dhe kualifikues, pastaj që një palë për të qenë përfitues i ndihmës juridike: person me asistencë sociale, ose preson me të ardhura nën mesataren e të ardhurave në Kosovë”, thotë Arrita.
Ndërsa ekzistojnë edhe kritere të brendshme të IKD-së që lehtësojnë edhe shumë raste të tjera.
“Dhe kategoritë tjera të veçanta të brendshme të IKDS-së: si viktima të dhunës në familje, apo të dhunës me bazë gjinore, si dhe gazetarët kur çështja lidhet me punët e tyre, janë përfituese të dhunës në mënyrë të drejtpërdrejtë, për Ndihmë Juridike Falas, pa marrë parasysh kriteret tjera që përcaktohen, ndërsa shpesh përfitues mund të jenë edhe raste tjera të ndjeshme, pensionistët apo të tjerë të grupeve të cenueshme” shton ajo.
Për të pasur qasje në Ndihmën Juridike Falas, në raste të mos pasjes së mundësive, nuk është me patjetër prezenca fizike në zyrat e KDI-së, pasi informatat dhe hapi i parë drejtë procedurave lehtësohet në disa forma elektronike dhe ekipe mobile.
“Përveç dy zyrave kryesore, atë në Prishtinë dhe në Mitrovicën e Veriut, klientët, mund të aplikojnë për Ndihmë Juridike Falas duke kontaktuar edhe përmes thirrjes telefonike në numrit pa pagesë, (shkruje numri), si dhe në të gjitha platformat e ndryshme kontaktuese (viber, ëhatsapp, etj.), në mënyrë që të jetë qasja më e lehtë, e gjithashtu mund të kontaktojnë edhe përmes platformës online, ku mund të kontaktojnë direkt me juristët dhe mund të marrin këshilla dhe të njoftohen me kriteret, thotë tutje ajo.
E për trajtimin e rastit ka disa mënyra, duke filluar nga procedurat ligjore të Qendrës e deri tek bashkëpunimet me avokatë e organizata tjera.
“Mënyra se si trajtohet rasti tek ne përfshin aspekte gjithëpërfshirëse, duke filluar prej pjesës së ndihmës juridike falas, përmes hartimit të parashtresave të ndryshme, duke filluar prej kërkesave, padive, ankesave, propozimeve të gjitha llojeve, varësisht prej rastit dhe natyrës që e ka, varësisht prej fazës së procedurës, po ashtu këto bëhen në rrugë, gjyqësore, qoftë në rrugë, administrative, pastaj e kemi ofrimin e ndihmës juridike falas, përmes këshillave të cilave i ofrojmë, dhe gjithashtu përfaqësimin të cilin e bëjmë me anë të avokatëve, të cilët janë të licensuar, në odën e avokatëve, të Kosovës, ne kemi një bashkëpunim shumë të mirë me të gjithë avokatët në fillim të çdo viti, hapim një thirrje publike, dhe kërkojmë që kushdo prej tyre, që ka mundësi dhe është i gatshëm të ofrojë ndihmë juridike flas, pra përfaqësim pro bono për qytetarët të lajmërohet përmes këtij bashkëpunimi që e kemi, pastaj, sa herë që kemi nevojë për përfaqësim për palët e qendrës juridike falas, ne i kontaktojmë avokatët, dhe varësisht prej agjendës, prej rajonit ku janë, i caktojmë dhe e bëjmë përfaqësimin e palëve ku kemi, kontakt të vazhdueshëm, pra me juristët e qendrës, me ofrimin e ndihmës që e bëjmë, përfaqësimin pastaj në gjykatë për këto raste”, shprehet Arrita.
Qendra për Ndihmë Juridike Falas, ka filluar të funksionojë në vitin 2019, dhe deri tani numri i rasteve të paraqitura ka qenë në rritje e sipër, ku deri tani janë trajtuar mbi katër mijë raste, prej të cilave 30% janë raste që vijnë nga minoritetet, ndërsa mbi 40% janë gra që janë përfituese të Ndihmës Juridike Falas.
Ndërkaq nga Agjencia për Ndihmë Juridike Falas, e cila është agjenci qeveritare, e krijuar në vitin 2006, vetëm gjatë vitit 2023 kanë përfituar 6081 persona.
Këto statistika tregojnë nevojën për Ndihmë Juridke Falas dhe vetëdijesimin e qytetarëve për mundësitë që i kanë.
“Mendoj që është jashtëzakonisht e rëndësishme ofrimi i Ndihmës Juridke Falas, në veçanti, duke ditë gjendjen ekonomike të një pjese të madhe ose të konsiderueshme në vendin tonë, sepse shpenzimet që mund të lindin për shkak të një konteksti të caktuar, nganjëherë janë mjaftueshëm të larta dhe të papërballueshme për ekonomitë e ndryshme familjare, për këtë arsye, konsideroj që ofrimi i Ndihmës Juridike Fals, është shumë i rëndësishëm për të gjithë qytetarët e vendit, në veçanti grupet të cilat ne veçse i kemi në fokus, dhe kemi pas raste të caktuara, kur thjesht kanë dëgju qoftë prej një përfituesi tjetër që e ka nda përvojën e mirë me ta, qoftë, kanë pa në rrjete sociale, ose në ndonjë medium ose, në një formë tjetër kanë kuptu për ofrimin e Ndihmës Juridike Falas, dhe momenti kur kanë mbërri me realizu të drejtën e tyre, ka qenë normalisht një moment shumë i rëndësishëm për ta, sepse ndoshta kurrë nuk kanë mbërri me paramendu që mund ta dërgojnë një rast në gjykatë ose në rrugë të tjera administrative, e lëre më ta fitojnë sepse kanë konsideru shpenzime të mëdha në këtë aspekt, por që kjo formë i ka shërbyer më së miri, mbrojtjes së të drejtave të qytetarëve në vendin tonë, lehtësimit të qasjes në drejtësi për ta, dhe kjo është ajo që ne mundohemi ta bëjmë çdo ditë, duke i trajtu rastet në mënyrë profesionale, duke i trajtu të gjithë qytetarët në formën që duhet dhe që ju takon, për realizimin e të drejtave të tyre dhe duke u mundu maksimalisht, që përmes hartimit të parashtresave të ndryshme”, thotë ajo.
Sistemet e ndihmës juridike falas ofrohen për çështje të rëndësishme si përcaktimi i statusit ligjor, mbrojtja ndaj akuzave penale, divorci, mbrojtja e të drejtave të fëmijëve, pronësia, dhe shumë çështje të tjera.
Avokati Fitim Gashi, i cili që nga viti 2017 bashkëpunon me Rrjeti e Grave të Kosovës dhe edhe më herët me organizatat që ofrojnë Ndihmë Juridike Falas trajton kryesisht raste të dhunës në familje, ku në baza mujore ai thotë se përfitues të Ndihmës Juridike Falas janë 12-15 persona.
“Në baza mujore ne i kemi disa raporte të cilat ne i dorëzojmë dhe kemi diku 12-15 raste që përfitojnë Ndihmën Juridike Falas, sidomos rastet janë të natyrës dhunë në familje, por përveç kësaj rastet janë dhe të çështjet e zgjidhjes së martesës, besimit të fëmijëve, alimentacion, ndarje e pasurisë së përbashkët, pastaj, përfaqësimi i palëve të dëmtume të dhunës në familje dhe në procedurë penale”, thotë ai.
Këto raste që trajtohen përmes Ndihmës Juridike Falas rezultojnë të jenë shumë të suksesshme.
“Në parim, pothuajse të gjitha rastet janë të suksesshme, për shkak se ne në të gjitha rastet i përfaqësojmë viktimat, dhe viktimat në fund gjithmonë triumfojnë”, thekson Gashi.
E ndërsa, Arrita thërret qytetarët që të shfrytëzojnë mundësitë e mira që i kanë për të fituar të drejtën e tyre.
“Çdo e drejtë është e drejtë që i takon qytetarëve të vendit, gjithçka, që përcaktohet me legjislacion, duhet të ndiqet dhe nuk duhet të lejohet nga askush të shkelet në asnjë lloj forme, pa marrë parasysh, ekzistimin e mundësive financiare, apo jo në ato momente, për këtë çështje ekziston një derë, Qendra Juridike Falas e IKD-së, është një mundësi ku të gjithë qytetarët mund të paraqiten, të paraqesin problemet e tyre, të cilat, do të trajtohen me profesionalizëm të plotë, dhe pastaj gjithçka do të inicohet sipas procedurës së rastit në përputhje me legjislacionin në fuqi, dhe mund të them që edhe puna konkrete, edhe personat të cilët kanë përfituar ndihmë, janë rezultatet më të mira, që e tregojnë angazhimin e gjithë stafit të Qendrës Juridike Flas të IKD-së, por në përgjithësi edhe të angazhimit për realizimin, e të drejtave të qytetarëve, dhe lehtësimin e qasjes në drejtësi në vend, prandaj, të gjithë ata që konsiderojnë që iu është shkelë një e drejtë ose dëshirojnë ta realizojnë një të drejtë të caktuar, të mos hezitojnë, nëse nuk kanë mundësi financiare, që t’i drejtohen, avokatëve, derë ka edhe për këtë çështje dhe mund të kërkojnë Ndihmë Juridike Falas, ashtu siç edhe përcaktohet me legjislacionin vendor dhe do të arrijnë që ta realizojnë të drejtën e tyre në këtë drejtim”, shprehet Arrita.
Edhe avokati, Fitim Gashi u bën thirrje qytetarëve që të raportojnë çdo lloj padrejtësie, pa pasur nevojë të hezitojnë për shkak të kostos.
‘’Çdo rast i manifestimit të dhunës në familje, qoftë, dhunë fizike, qoftë dhunë psikologjike, qoftë dhunë ekonomike, duhet medoemos të raportohet, raportimi fillimisht le të bëhet përmes Policisë së Kosovës, pastaj janë organizatat siç jemi ne, është Agjencia për Ndihmë Juridike Falas, i cili është i themeluar edhe nga Kuvendi i Republikës së Kosovës, i cili i ka avokatë, që asistojnë dhe ndihmojnë këto viktima, këto palë të cilat nuk kanë mundësi me pagu avokatë, pra nuk do të thotë pse ti nuk ke mundësi me pagu një avokat, ti me hesht edhe mos me raportu rastin e dhunës, por raportoni të gjitha rastet, për shkak se ka organizata, ka agjencione të cilat ju ndihmojnë pa pasur nevoj fare që ju t’i paguani ato”, shprehet ai.
Ndihma juridike falas është e rëndësishme për shumë njerëz që nuk kanë qasje ose mundësi financiare për të paguar për shërbime juridike private. Kjo ndihmë siguron që të gjithë, pavarësisht nga statusi ekonomik, të kenë qasje në drejtësi dhe mbrojtje ligjore të barabartë para ligjit.
Edicionin #50 të plotë e gjeni KETU 🙂
Përgatiti:
