Mes pemishteve dhe arave mund të gjejmë mbetje të një bazilike të ndërtuar nga perandori Justinian dhe perandoresha Teodora midis viteve 535 dhe 545 të erës sonë. Kjo bazilikë është pjesë e Parkut Arkeologjik Ulpiana, që ndodhet rreth 12 kilometra nga Prishtina, në komunën e Graçanicës.
Ulpiana besohet që ishte një nga qytetet më të rëndësishme romake në Ballkan, që shërbente si qendër administrimi, tregtie dhe kulture në provincën romake të Dardanisë. Ky lokalitet përmban mbetje të ndërtesave romake dhe bizantine, përfshirë tempuj, bazilika, banja dhe mure qyteti, të njohura si “Justiniana Secunda.”
Arkeologët besojnë se Justiniani e rindërtoi Ulpianën pas një tërmeti dhe përmbytjeje shkatërruese në vitin 518. Ata kanë tre vjet që punojnë në gërmimin e një bazilike të periudhës së hershme të krishterë, mbi rrënojat e Ulpianës. Ekipi, i udhëhequr nga profesorët Christophe Goddard dhe Arben Hajdari, zbuloi në gusht të vitit 2023 një mozaik të dyshemesë që përmban një kushtim për perandorin Justinian.
“Data e saktë është midis viteve 535 dhe 545, sepse kushtimi përmend disa detaje që na lejojnë të ngushtojmë kronologjinë,” thotë për REL profesori Goddard.
Kërkimet arkeologjike në këtë zonë kanë filluar në vitet 1950, dhe mozaiku i dyshemesë është i ruajtur mirë, me detaje të jashtëzakonshme. “Pjesa tjetër e mozaikut është e mbushur me zogj dhe shatërvanë, që është vërtet magjepsëse,” shton ai.
Gërmimet janë financuar nga Bashkimi Evropian dhe pas përfundimit të projektit, pajisjet arkeologjike do të transferohen institucioneve të Kosovës për t’u përdorur nga arkeologët vendas. Rezultatet e këtyre hulumtimeve do të prezantohen më 3 tetor në Prishtinë dhe më 14 tetor në një kongres në Sofje të Bullgarisë.
Në projekt janë përfshirë edhe studentë të arkeologjisë nga Kosova, ndër ta Drilona Berisha, një 24-vjeçare nga Gjilani, e cila e konsideron këtë përvojë një mundësi të madhe. “Përdoret teknologji e avancuar dhe profesorët janë të specializuar në fusha të ndryshme të arkeologjisë,” thotë ajo, duke shtuar se planifikon të vazhdojë studimet master jashtë vendit, pasi në Kosovë nuk ka mundësi për studime të tilla./Katror.info
