katror.infokatror.infokatror.info
Notification
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
    Lajme
    Më shumë
    Top News
    ASK: Pagat mesatare bruto për vitin 2023 në Kosovë ishin 570 Euro
    8 months ago
    Bota në rrugën e suksesshme drejt energjisë të rinovueshme
    8 months ago
    BE-ja pranë finalizimit të mjeteve për Ballkanin Perëndimor
    8 months ago
    Postimet e fundit
    Hapet thirrja për Shkollën Verore 2025 në Universitetin “Ukshin Hoti” në Prizren
    14 hours ago
    Policia e Kosovës me kërkesë për bashkatdhetarët
    17 hours ago
    “Kosova në Tinguj” – Koncert i veçantë nga Opera e Kosovës
    17 hours ago
    Njësia A5 e Termocentralit Kosova A rikthehet në funksion pas sanimeve teknike
    18 hours ago
  • Lajme të mira
    Lajme të mira
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Motrat e gjejnë njëra tjetrën pas 45 viteve të ndara
    3 years ago
    Mos i leni ëndrrat tuaja të mbeten vetëm ëndrra…
    3 years ago
    Të ngrisim një gotë për…
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Distria Krasniqi, xhudistja më e mirë në botë në të gjitha kategoritë
    8 hours ago
    A e keni ditur se edhe anijet prodhohen në Kosovë? Osmani në fabrikën që po sjell inovacion
    10 hours ago
    Komedia “Negotiating Peace”, sukses në skenën e Milanos
    17 hours ago
    Mundësi subgrantesh nga KDI – ftohen OJQ-të dhe mediat
    17 hours ago
  • People
    People
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Jubileu Platinum i Mbretëreshës Elizabeta e Dytë bën bashkë tërë familjen mbretërore  
    3 years ago
    Kompozitori i Dua Lipës tregon si të komponohet një hit për 30 sekonda
    3 years ago
    Rita Ora & Taika Waititi fejohen gjatë një propozimi të ‘përnjëhershëm’
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Fituesit dhe momente kryesore në Kids’ Choice Awards 2025
    2 days ago
    “London Calling”, film i mbushur me humor dhe aksion
    2 days ago
    “Squid Game” rikthehet në Netflix me sezon final
    2 days ago
    “Carmina Burana” historike në Kosovë si univers paqeje e harmonie
    2 days ago
  • Sporti n’Katror
  • Viral
    Viral
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Video e një kafshe që u bë virale
    3 years ago
    Viral Dance e muajit Qershor në TikTok
    3 years ago
    Momentet që shkuan #viral gjatë procesit të gjykimit për shpifje të Depp dhe Heard
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Si u bë ‘Labubu’ një fenomen global?
    4 days ago
    Threads shton opsionin “Spoiler”: Diskuto pa prish surpriza!
    7 days ago
    Apple prezantion iOS 26: Nivel i ri inteligjence dhe produktiviteti
    7 days ago
    Meta po planifikon të investojë 15 miliardë dollarë për të arritur ‘inteligjencën superkompjuterike’
    2 weeks ago
  • Shije
    Shije
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Shije vere – receta gatimi me ushqimet e qëlluara për ditët me vapë
    1 year ago
    Noma fitoi çmimin e parë të World’s Best Restaurant vitin e kaluar
    3 years ago
    Vatikani kryeson listën e vendeve që pinë më së shumti verë
    3 years ago
    Postimet e fundit
    A e mbron kafeja mëlçinë nga prekja e sëmundjeve?
    2 weeks ago
    Vaj ulliri me limon për fuqi gjatë ditës
    2 weeks ago
    Niseshteja në ushqimet tona të përditshme dhe ndikimi i saj në shëndet
    3 weeks ago
    Si të përgatisni në shtëpi lëngjet më të mira për pastrimin e trupit
    3 weeks ago
  • Udhë
    Udhë
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    E para Kosova!
    9 months ago
    15+ artikuj për kamping me t’cilat ndiheni si n’shtëpi edhe nëse jeni në male të thella
    3 years ago
    Sa kohë duhet të qëndroni në Norvegji për ta parë magjinë e “Northern Lights”
    2 years ago
    Postimet e fundit
    10 super destinacione verore ku makina s’ka vend
    2 days ago
    DW: Shqipëria drejt rekordit të 15 milionë turistëve
    2 days ago
    8 gjëra që (ndoshta) nuk i dinit për Times Square
    5 days ago
    Getaway Magazine: Shqipëria, vendi sekret i Mesdheut ku çdo përvojë ka shijen e një zbulimi
    2 weeks ago
  • Katrori YT
  • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
Duke e lexuar: Einstein kishte të drejtë – shkencëtarët afër zgjidhjes së çështjes së antimateries
Shpërndaje
katror.infokatror.info
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
  • Lajme të mira
  • Katrori YT
  • People
  • Sporti n’Katror
  • Viral
  • Fun
  • Udhë
  • Shije
Search...
  • Back To Home
  • Categories
    • Lajme
    • Lajme të mira
    • People
    • Viral
    • Sporti n’Katror
    • Shije
    • Udhë
    • Katrori YT
    • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
  • Bookmarks
    • My Bookmarks
    • Newsletter
  • Contact Us
    • Contact
Follow US
Kuriozitet

Einstein kishte të drejtë – shkencëtarët afër zgjidhjes së çështjes së antimateries

Last updated: 29/09/2023 6:44 AM
101 Shikime
Shpërndaje
Foto: Nature

Studiuesit në Organizatën Evropiane për Kërkime Bërthamore (CERN) në Zvicër kanë konfirmuar, me shkallën më të lartë të sigurisë, se fizikani Albert Einstein kishte të drejtë kur pretendoi në Teorinë e tij të Përgjithshme të Relativitetit më shumë se njëqind vjet më parë se antimateria duhet të sillet si materie dhe të bie teposhtë.

Gjatë Big Bengut, materia dhe antimateria duhet të ishin kombinuar dhe anuluar njëra-tjetrën, duke mos lënë asgjë përveç dritës, dhe pse nuk e bënë këtë është një nga misteret e mëdha të fizikës, dhe zbulimi i dallimeve midis materies dhe antimateries është çelësi për zgjidhjen e misterit. Të dyja u krijuan në sasi të barabarta në Big Bengun që formoi universin tonë.

Mundesh me e lexu edhe…

A e keni ditur se edhe anijet prodhohen në Kosovë? Osmani në fabrikën që po sjell inovacion

Edhe pse materia është kudo, tani është e vështirë të gjesh të kundërtën e saj, megjithatë, studimi i fundit ka zbuluar se materia dhe antimateria reagojnë ndaj gravitetit në të njëjtën mënyrë. Vëzhgimi i këtij fenomeni të thjeshtë u ka shpëtuar fizikantëve për dekada, dhe tani është konfirmuar se, si çdo gjë tjetër që përjeton gravitetin, antimateria bie poshtë, sipas një studimi të botuar në revistën “Nature”.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

“Për shkak se graviteti është shumë më i dobët se forcat e tjera të kudogjendura si tërheqja elektrostatike apo magnetizmi, ndarja e tij nga efektet e tjera në laborator është një çështje delikate”, thotë Geoffrey Hangst, i cili drejton eksperimentin ALPHA-g në CERN. Sipas tij, graviteti është aq i dobët sa “duhet të jesh vërtet i kujdesshëm.” Për të testuar këtë parim, Hangst dhe bashkëpunëtorët e tij krijuan një eksperiment që do të tregonte se çfarë ndodh kur një atom neutral antihidrogjen bie.

“Është pothuajse e pamundur të bësh një eksperiment me një grimcë të ngarkuar, kështu që antihidrogjeni është një kandidat i përsosur,” thotë Hangst. Grimcat e antimateries krijohen në mënyrë rutinore në laboratore, kështu që, për shembull, shumica e grimcave të prodhuara nga përplasjet e grimcave me energji të lartë bëhen çifte – një grimcë materie dhe antigrimca e saj.

Foto: CERN

Por është e vështirë që antigrimcat të kombinohen në antiatom, sepse grimcat e antimateries zakonisht janë jetëshkurtër. Kur një antigrimcë takohet me një grimcë, ato pushojnë së ekzistuari dhe kthehen në energji, në një proces të quajtur asgjësim. Në një botë të përbërë kryesisht nga materia, kjo e bën të vështirë që grimcat e antimateries të gjejnë njëra-tjetrën. CERN është aktualisht i vetmi vend në botë ku mund të prodhohet antihidrogjen. Ai ka një përshpejtues që krijon antiprotone nga përplasjet e protoneve me shpejtësi të lartë dhe një ‘ngadalësues’ që i ngadalëson ato aq sa për të mbajtur veten për manipulime të mëtejshme.

Në eksperimentin ALFA-g, antiprotonet kombinohen me pozitronet e mbledhura nga një burim radioaktiv. Pasi krijuan një gaz të hollë prej mijëra atomesh antihidrogjen, studiuesit e shtynë atë në një bosht vertikal 3 metra të lartë të rrethuar nga mbështjellje elektromagnetike superpërçuese. Ata mund të krijojnë një lloj ‘kallaji’ magnetik për të parandaluar që antimateria të hyjë në kontakt me materien dhe të shkatërrojë vetveten. Më pas studiuesit lanë disa nga antiatomët më të nxehtë të largoheshin, kështu që gazi në kanaçe u bë më i ftohtë, vetëm 0.5°C mbi zero absolute – dhe antiatomet e mbetur lëviznin ngadalë. Hulumtuesit më pas dobësuan gradualisht fushat magnetike në pjesën e sipërme dhe të poshtme dhe zbuluan antiatomet duke përdorur dy sensorë.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
Foto: Keyi “Onyx” Li/U.S. National Science Foundation

Kur hapni ndonjë enë gazi, përmbajtja ka tendencë të përhapet në të gjitha drejtimet, por në këtë rast shpejtësitë e ngadalta të antiatomeve nënkuptonin që graviteti kishte një efekt të dukshëm: shumica e tyre iknin nga hapja e poshtme dhe vetëm një e katërta nga lart. Për t’u siguruar që kjo asimetri është për shkak të gravitetit, studiuesit duhej të kontrollonin fuqinë e fushave magnetike me saktësi të madhe.

Rezultatet ishin në përputhje me antiatomët që ndikoheshin nga e njëjta forcë gravitacionale si atomet e hidrogjenit. Kufijtë e gabimit janë ende mjaft të mëdha, por eksperimenti të paktën mund të përjashtojë përfundimisht mundësinë që antihidrogjeni të lëvizë lart.

Eksperimente të ngjashme do të synojnë të testojnë nëse graviteti vepron me të njëjtën forcë në antimaterie siç vepron mbi lëndën. Edhe mospërputhja më e vogël mund të ndihmojë në zgjidhjen e një prej problemeve më të mëdha në fizikë – se si Universi u përbë pothuajse tërësisht nga materia, edhe pse sasi të barabarta të materies dhe antimateries duhet të kishin rezultuar nga Big Bengu.

“Dallimi në sjelljen gravitacionale të materies dhe antimateries do të kishte implikime të mëdha për fizikën, por vëzhgimi i drejtpërdrejtë ka qenë një ëndërr për dekada,” thotë Clifford Will, një teoricien i specializuar në gravitetin në Universitetin e Floridës në Gainesville. Në botën e antimateries, bërthamat atomike përbëhen nga antiprotone të ngarkuara negativisht, të orbituara nga antielektrone ose pozitrone të ngarkuar pozitivisht.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Megjithatë, sipas modelit standard të fizikës së grimcave, ngarkesat e kundërta duhet të jenë kryesisht i vetmi ndryshim: grimcat dhe antigrimcat duhet të kenë pothuajse të gjitha të njëjtat veti. Në veçanti, eksperimentet kanë konfirmuar se pozitronet dhe antiprotonet kanë të njëjtat masa si homologët e tyre të lëndës, brenda gabimeve të vogla eksperimentale.

Sipas teorisë së përgjithshme të relativitetit të Ajnshtajnit, të gjitha objektet me të njëjtën masë duhet të kenë të njëjtën peshë, domethënë duhet të kenë saktësisht të njëjtin nxitim gravitacional. Në vitin 2010, ekipi i Hangst ishte i pari që kap antihidrogjenin për një kohë të gjatë, dhe duke filluar nga viti 2016, ata ishin në gjendje të masin se si antiatomët thithin dritën.

“Por eksperimenti i gravitetit kërkonte një nivel të ri sofistikimi. Kjo është gjëja më e vështirë që kemi bërë,” thotë ai. Ruggero Caravita, një fizikan nga Instituti Kombëtar i Fizikës Bërthamore të Italisë në Trento, thekson se askush nuk do të priste që antimateria të dalë jashtë sepse antiprotonet përbëhen nga antikuarkë, të cilët përbëjnë më pak se 1 përqind të masës së antiprotonit, ndërsa pjesa tjetër është energji që i mban të bashkuar.

“Ne prisnim që çdo devijim, nëse ka, nuk mund të ishte më shumë se 1 përqind. Kalimi përtej kësaj do të prishte jo vetëm teorinë e gravitetit, por edhe modelin standard të fizikës së grimcave. Megjithatë, rezultati ALPHA-g ishte një pikë kthese, Karavita është duke udhëhequr eksperimentin e tretë të CERN-it, të quajtur AEgIS, i cili do të përpiqet të masë forcën gravitacionale në një rreze atomesh antihidrogjen në mungesë të ndonjë fushe magnetike.

Vetë ALPHA-g synon saktësinë 1 për qind, duke i lënë atomet e antihidrogjenit të kërcejnë lart e poshtë dhe të formojnë një mbivendosje kuantike me vetveten. Por vetëm për shkak se antimateria nuk bie, kjo nuk do të thotë se ajo bie saktësisht me të njëjtën shpejtësi si materia. Për hapat e ardhshëm në kërkim, ekipi po përmirëson eksperimentin e tyre për ta bërë atë më të ndjeshëm, për të parë nëse ka një ndryshim të vogël në shkallën e rënies së antimateries, thuhet në studim./Katror.info

Përgatiti:

Arsim Buxhovi
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Distria Krasniqi, xhudistja më e mirë në botë në të gjitha kategoritë
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    A e keni ditur se edhe anijet prodhohen në Kosovë? Osmani në fabrikën që po sjell inovacion
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Dita finale kaloi në shenjë të lojtarëve ndërkombëtarë, Lenë Osmani nga Kosova doli e treta
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Nga një aksion i Microsoft në moshën 16-vjeçare te menaxhimi i milionave – Rrëfimi i Endrit Çelës
TAGGED:antimateriekuriozitetmistershkencëtarëttop2Tophomezgjidhje

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Shpërndaje
Facebook Whatsapp Whatsapp Email Copy Link Print
Artikulli i mëparshëm ‘Tre Vllaznit’ rikthehet me sezonin e dytë
Artikulli i ardhshëm ‘Taylor Swift – The Eras Tour’ vjen në Cineplexx në tetor

Mos e le me t’ikë asgjë - Follow US!

FacebookLike
XFollow
InstagramFollow
YoutubeSubscribe

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Mundesh me e lexu edhe...

Kuriozitet

Ëndrrat e pazakonta: Si na ndihmojnë të kuptojmë veten?

10 Shikime
Kuriozitet

Zbulohet harta tredimensionale 20 mijë vjet e vjetër

23 Shikime
Kuriozitet

Kur do të ndodhë eklipsi diellor më i gjatë i mijëvjeçarit?

12 Shikime
Katror.info

Veç lajme të mira :)

katror.info është pjesë e Katror Media and Publicity.

Katror Media është platforma e parë në Kosovë e fokusuar në lajme të mira dhe gazetari konstruktive.

Ekipi ynë i përbërë prej gazetarëve, video-produksionit e profesionistëve në web e rrjete sociale punojnë për t'ju sjellë çdo ditë histori që inspirojnë dhe promovojnë sukseset e shoqërisë sonë.

Projekti i Katror Media "Utilizing AI and other tech tools/opportunities to expand online presence and revenues" është mbështetur nga #SustainMedia Programme, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria Gjermane, ndësa implementohet nga GIZ, DW Akademie dhe Internews.
Përmbajtja e publikuar në katror.info është në përgjegjësi të Katror Media dhe nuk pasqyron pikëpamjet e BE-së apo të Qeverisë Gjermane.

Secured by  

Anëtar në

Katror.info anëtar në Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës KMSHK - Katror.info member of Press Council of Kosovo PCK
 [email protected]
 +38346500508
 Rruga Ahmet Krasniqi, 40 Prishtinë

Për Marketing:

+38346500508
[email protected]
© 2022 - 2024 katror.info
Welcome Back
Username or Email Address
Password

Lost your password?