Shtarori i këtij viti më i ngrohti në histori, shkencëtarët mbesin ‘gojëhapur’

“Mahnitëse dhe krejtësisht e çmendur.”

Kështu e komentoi një shkencëtar zbulimin se temperaturat globale arritën një rekord të ri në shtator, shkruan The Guardian.

Shtatori më i nxehtë në histori erdhi pas korrikut dhe gushtit më të nxehtë. Temperaturat e larta të regjistruara gjatë atyre muajve rezultuan në goditje të nxehtësisë dhe zjarre që goditën disa pjesë të botës.

Temperaturat në shtator 2023 ishin 0.5 Celsius mbi temperaturat më të larta të mëparshme të shtatorit, që është kërcimi më i madh i parë deri më tani. Shtatori i këtij viti ishte 1.8 gradë Celsius më i ngrohtë se nivelet para-industriale. Të dhënat e mbledhura nga shkencëtarët evropianë dhe japonezë konfirmuan kërcimin e lartpërmendur.

Nxehtësia u shkaktua nga gazrat serrë që njeriu vazhdon të lëshojë në atmosferë dhe nga El Ninjo, një fenomen natyror i lidhur me ndryshimet klimatike në tropikët që sjell mot të lagësht dhe me shi në zonat e thata të Amerikës së Jugut dhe një periudhë të thatë në Indonezi. Hulumtimet e fundit kanë treguar se ky fenomen manifestohet në intervale të parregullta prej tre deri në pesë vjet si anomali në temperaturën e ujit të oqeanit (dy deri në tetë gradë Celsius më e ngrohtë) dhe në rrymat e erës në pjesën e Oqeanit Paqësor në perëndim të brigjeve të Kilit dhe Perusë, shkruan Katror.info.

Shkencëtarët raportojnë se La Ninja, një gjendje anormale klimatike e kundërt me El Ninjo, ka qenë në Oqeanin Paqësor për tre vitet e fundit. Gjatë La Ninja erërat  fryjnë me forcë të madhe në të gjithë Oqeanin Paqësor. Duke vepruar kështu, ato shtyjnë shtresën sipërfaqësore të oqeanit në drejtim të erës dhe shkaktojnë një rrymë në rritje në det dhe temperaturë më të ulët të sipërfaqes në pjesën qendrore dhe lindore të Paqësorit.

The Guardian thekson se viti 2023 është pothuajse i sigurt se do të jetë viti më i nxehtë i regjistruar dhe se 2024 mund ta kapërcejë atë sepse efekti i El Ninjo është zakonisht më i fortë në vitin e dytë të aktivitetit të tij.

“Shtatori ishte, për mendimin tim profesional, mahnitës dhe krejtësisht i çmendur,” tha klimatologu Zeke Hausfather i organizatës jofitimprurëse shkencore të pavarur Berkeley Earth.

Mika Rantanen, një studiues i klimës së Tokës në Institutin Meteorologjik Finlandez, tha se nuk mund ta kuptojë se si një vit, pra viti 2023, mund të jetë shumë më i ngrohtë se ai i mëparshmi.

“Të dhënat mujore të ERA5 shtator 2023 janë publikuar. Unë jam ende duke u munduar për të kuptuar se si një vit i vetëm mund të kërcejë kaq shumë në krahasim me vitet e mëparshme”, tha Rantanen.

Samantha Burgess e agjencisë së ndryshimeve klimatike të Bashkimit Evropian, Copernicus, tha se temperaturat e matura në shtator ishin jotipike të larta për atë muaj. “Ky vit do të jetë më i nxehti i regjistruar, 1.4 gradë Celsius më i ngrohtë se temperaturat mesatare para-industriale. Jemi dy muaj larg konferencës së klimës COP28 të organizuar nga Kombet e Bashkuara dhe mendoj se përgjigjet ambicioze ndaj ndryshimeve klimatike duhet të fillojnë urgjentisht”,shtoi Burgess.

Franca, Gjermania dhe Polonia shënuan nxehtësi rekord këtë vit. Temperaturat e regjistruara në Britaninë e Madhe këtë shtator barazuan rekordet më të larta të regjistruara në vitin 2006. Britania ka matur temperaturat që nga viti 1884.

Klimatologia dhe shkrimtarja Joelle Gergis tha se disa pjesë të Australisë regjistruan temperatura të larta rekord në shtator, në disa pjesë që ishin tre deri në pesë herë më të larta se mesatarja. Ajo shtoi se edhe rajone të caktuara do të përjetojnë thatësira. “Vera do të jetë brutale”, tha Gergis.

Klimatologu Zeke Hausfather tha se ngrohja globale dhe El Ninjo janë shkaktarët kryesorë të rritjes së temperaturave, por edhe faktorë të tjerë si shpërthimet vullkanike kanë çuar në rritje më të vogla të temperaturave./Katror.info