Në një kohë kur historia e sportit shpesh mbetet jashtë vëmendjes së kujtesës kolektive, dokumentari “4 Çerekët” vjen si një rikthim emocionues tek rrënjët e basketbollit kosovar.
– Nën drejtimin kreativ të autorit dhe producentit Leart Hoxha, prodhim i Katror Media dhe me kontributin e ish-basketbollistit dhe gazetarit sportiv Blerim Vuniqi, ky projekt që është mbeshtetur nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit, përpiqet jo vetëm të tregojë por edhe të ruajë për brezat e ardhshëm një rrëfim të dokumentuar për sportin e basketbollit në Kosovë – për sportistët, ngjarjet dhe momentet që e kanë formësuar atë.
Për autorin Leart Hoxha, ideja ka qenë e hershme, por realizimi ka marrë kohë.
“Pasi jam tërhequr nga funksionet në FBK, nuk e kam pasur ndërmend të shkëputem nga basketbolli plotësisht,” thotë ai.
Kjo është një ide e moçme, për të cilën më herët ose nuk kam pasur kohë, ose nuk kam pasur njerëz, ose nuk ka pasur përkrahje”, thekson ai.
Kur ideja e Katror Media u përkrah nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporti dhe Katror e mori përsipër produksionin, Hoxha e pa momentin ideal për të filluar punën. Një nga vendimet kyçe ishte përzgjedhja e gazetarit dhe ish-basketbollistit Blerim Vuniqi si intervistues.
Mundesh me e lexu edhe…
“Blerimi për brezin e tanishëm njihet si gazetar, por ka qenë lojtar i përmasave historike tek ne dhe kontribues i madh edhe pas karrierës aktive. Ai ka pranuar pa asnjë hezitim ose dilemë dhe ka qenë profesional në qasje”, tregon ai.
- Struktura me “4 çerekë”
Dokumentari është strukturuar në katër episode – një ndarje simbolike që ndjek formatin e një ndeshjeje basketbolli.
“Ideja themelore e vijës dramaturgjike është që historiku i basketbollit në Kosovë të tregohet në 4 episode – simbolikisht e ndarë në ‘Katër Çerekë’,” shpjegon Hoxha.
Çereku i parë përfshin fillesat e sportit, merret me fillimet e basketbollit, që nga vitet e 40-ta deri tek ngritja e Buduqnostit të Pejës në vitet e ’60-ta.
Çereku i dytë fokusohet në dy klube kyçe Elektrokosova te meshkujt dhe Universiteti te femrat – që kanë përcaktuar drejtimin e zhvillimit sportiv në Kosovë.
Çereku i tretë përfshin periudhën më dinamike: pjesëmarrjen në ligat e ish-Jugosllavisë, mëvetësimin e sportit dhe sfidat gjatë okupimit e pasluftës.
Çereku i fundit tregon përpjekjet për ndërkombëtarizim, nga përfshirja në ligën Trocal dhe BIBL deri te anëtarësimi i FBK-së në FIBA në vitin 2015.
- Sfidat dhe arkivi i munguar
Puna në këtë dokumentar nuk ka qenë pa sfida. Hoxha tregon se ka pasur dy pengesa kryesore.
Problemi i parë është ‘kompresimi’ i tregimeve të rreth 20 akterëve të ndryshëm, meqë secili nga ta ka karrierë më mbresëlënëse se tjetri. Problemi tjetër është mungesa e arkivit për periudhën para vitit 1999”, tha ai.
Për këtë, ekipi është detyruar të jetë kreativ.
“Këtu jemi ‘arnuar’ , qysh kemi ditur e mundur, kurse për periudhën pas vitit 1999, kemi pasur mirëkuptim të madh nga RTV 21 dhe nga Besfort Hasani – Chibisi,” shton ai.
- Një trashëgimi e re për sportin kosovar
“4 Çerekët” nuk është vetëm një rrëfim dokumentar. Është një përpjekje për të ngritur një bazë të re arkivore për të ardhmen.
Ideja themelore është të kemi një projekt të vetëm që përmbledh dëshmitë e akterëve kryesorë të historikut të basketbollit të Kosovës,” thekson Hoxha.
“Ky dokumentar i shërben në të ardhmen edhe FBK-së, edhe hulumtuesve të rinj, nëse duan të hulumtojnë në detaje”, shton ai.
Për vetë autorin, ky projekt ka edhe një dimension personal: “Unë thjesht kam qenë dëshmitar i shumë momenteve të rëndësishme dhe kam pasur njohuri për shumë të tjera. Duke e parë që askush më herët nuk është marrë seriozisht me një projekt të dokumentimit, ka qenë shans i mirë që ta bëjmë.”
- Emocione të veçanta dhe një udhërrëfyes për brezat e rinj
Në dokumentarin “4 Çerekët”, një rol kyç e luan Blerim Vuniqi – gazetar sportiv, ish-basketbollist dhe një ndër figurat që përmes këtij projekti riktheu në dritë kujtimet e një epoke të tërë të sportit në Kosovë.
Pa dyshim që ishte emocionuese që përmes këtij dokumentari të riktheja kujtimet e kohëve kur kam luajtur basketboll, por edhe të kohës kur basketbolli kishte filluar të zhvillohej në Kosovë,” tha Vuniqi.
Ai thekson rëndësinë e këtij dokumentari si një udhërrëfyes për të ardhmen e sportit në Kosovë, i cili nuk mbetet vetëm te e kaluara, por ofron edhe reflektim për rrugën që është ndjekur dhe për të ardhmen që mund të ndërtohet.
Dokumentari “4 Çerekët” kap të gjitha periudhat kohore të zhvillimit të basketbollit – që nga pas Luftës së Dytë Botërore, ku njëri prej të intervistuarve, Mithat Belegu, i takon asaj periudhe. Ky dokumentar më së miri do ta ilustrojë gjithë atë që ka ndodhur gjatë këtyre periudhave. Të katër çerekët (si në një ndeshje basketbolli) në njëfarë mënyre tregojnë dhe shpjegojnë se si ka qenë çdo etapë dhe si është zhvilluar basketbolli deri më tani,” tha ai.
Pas një pauze katërvjeçare si gazetar sportiv, Vuniqi e ndjeu këtë rikthim si një rilidhje me kolegët dhe kujtimet, por edhe si një mundësi për të zbuluar rrëfime të reja nga ata që kontribuuan në zhvillimin e basketbollit, përfshirë edhe ata që tashmë kanë kaluar të 80-at:
Shumë gjëra që i kisha harruar m’i kujtuan të intervistuarit, nga momentet më të rëndësishme sportive, deri te ato më të vështirat të kohës së luftës. Ka qenë e veçantë t’i rikthej këto kujtime, por edhe të mësoj nga ata që kanë dhënë shumë për këtë sport”, theksoi ai.
Ai vlerëson punën e gjithë ekipit që qëndron pas dokumentarit, veçanërisht bashkëpunimin me Katror Media, dhe Leart Hoxhën, i cili sipas tij ka bërë një përgatitje të jashtëzakonshme për të sjellë një historik të saktë e të thelluar të basketbollit në përgjithësi.
Ai gjithashtu ka një mesazh, për brezat e rinj.
“Mesazhi kryesor që ky dokumentar do t’i japë brezave të rinj është që ta njohin historinë e këtij sporti”, tha ai duke shtuar se vetëm përmes arkivimit dhe dokumentimit të këtillë, brezat e rinj mund ta kuptojnë vlerën e trashëgimisë sportive dhe ta çojnë atë përpara.
Muhamet Jashanica, drejtor ekzekutiv i Katror Media dhe një emër me përvojë 25-vjeçare në fushën e medias dhe produksionit televiziv, rrëfen se ky dokumentar është kulmi i shumë bashkëpunimeve, përvojave dhe pasionesh.
“Për realizimin e katër dokumentarëve të titulluar “4 cerekët” me autor dhe producent Leart Hoxhën ka qenë edhe ma e lehtë marrë parasysh bashkëpunimet tona të mëparshme në realizimin e dokumentarëve, njohuritë e shumta që Learti ka për basketbollin, po ashtu edhe raporti që kam edhe me basketbollistin legjendar dhe gazetarin e komentatorin e basketbollit Blerim Vuniqi për kohë të gjatë”, thotë Jashanica.
Ndër sfidat kryesore, Jashanica përmend qasjen te burimet njerëzore më autentike, vetë protagonistët e historisë.
- Premiera e çerekut të parë më 25 prill
Donim të merrnim informatat nga dora e parë, pra dokumentim prej vetë protagonistëve, legjendave të dikurshme të basketbollit, më vonë edhe të ekranit. E kemi parasysh që tash emra të mëdhenj janë në një moshë të shtyer dhe jemi mundu që duke ua bërë sa më të lehtë gjithë procesin e punës, të mbërrijme tek ato kujtimet, momentet epike, momentet që kanë lënë gjurmë në historinë e basketbollit të Kosovës”, shpjegon ai.
Në aspektin teknik, Katror Media ka aplikuar standarde të larta të cilësisë, me pajisje që janë të aprovuara edhe nga Netflix, si dhe ndriçim artistik që reflekton seriozitetin e rrëfimit.
“Dëshirë e imja ka qenë që gjitha intervistat /rrëfimet e protagonistëve të xhirohen, natën pa dritën natyrale, por duke e parë së është e pamundur për arsye logjistike, kemi vendosë që të punojmë me ndriçim më shumë dhe në një harmoni perfekte të dritës natyrale dhe ndriçimit tonë profesional, kemi arritur të nxjerrim maksimumin në lojën me dritën për figurë më artistike ashtu si ky dokumentar duhet të shfaqet, ashtu sikur e meriton historia jonë e basketbollit.”
“Tash jemi në procesin e përfundimit të montazhit dhe post-produksionit ku një punë e madhe po bëhet nga Blerimi, Learti, unë, Driloni, Muhamedi e Korabi pjesë e #katrorteam e ku po synohet që mos të na ikë asnjë detaj që lidhet me historinë por edhe të prezantohet sa ma mirë aspekti vizual. Ne do të jem gati ta shfaqim për komunitetin e basketbollit, sportistëve por edhe audiencës tonë premieren zyrtare të episodit të parë më 25 prill,” u shpreh ai.
Një pjesë thelbësore e suksesit të projektit ka qenë mbështetja e Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sportit, e cila sipas Jashanicës e trajtoi projektin me seriozitet dhe profesionalizëm që në aplikimin fillestar.
Tash historia jonë e basketbollit vjen dhe do të shfaqet online, por edhe në televizion e i gjithë materiali bruto pra dokumentimi nga dora e parë nga vetë protaginistët e historisë do t’i mbetet në arkivë edhe të Ministrisë por edhe Federatës së Basketbollit, pra institucioneve shtetërore. E kjo punë kolosale mandej lehtë do të ju hyjë në punë gjeneratave që përveç se njoftohen me të arriturat, sakrificat, rrugëtimin e sportit kosovar deri këtu ku jemi, lehtë mundet me iu shërby për punimet akademike por edhe ato promovuese të një sporti teper ikonik,” tha Jashanica.
Sipas Jashanicës, ky dokumentar nuk është vetëm një produkt televiziv, por një akt dokumentues i një segmenti të rëndësishëm të identitetit tonë kolektiv.
“MKRS duke e mbështetur këtë projekt financiarisht kanë bërë të mundur dokumentimin e historisë, një cope të vlerave tona të përbashkëta që në dukje është vetëm një segment shoqëror, por ama për 20 legjendat e basketbollit, që janë në dokumentar është një jetë e tërë pune e angazhimi në shumë drejtime: sikur në atë profesional e sportiv po ashtu edhe në atë patriotik e drejt mvetësimit dhe njohjes së sportit e sportistëve kosovarë në arenën ndërkombëtare. Dua nga këtu të shpreh mirënjohjen dhe konsideratën për gjithë kabinetin e MKRS dhe Departamentin e Sportit në veçanti për profesionalizmin, mbështetjen dhe fleksibilitetin e treguar, por mos të harroj të falenderoj të gjithë komunitetin e basketbollit që e ndanë me ne përvojën e tyre si dhe një falenderim për përkrahjen e pa-kursyer nga i gjithë stafi i Federatës së Basketbollit të Kosovës,” u shpreh Jashanica.
Episodi i parë i dokumentarit “4 Çerekët” do të ketë premierën zyrtare më 25 prill, përballë komunitetit të basketbollit, sportistëve dhe publikut të gjerë. /Katror.info
Përgatiti:
