Kur flitet për rreziqet që teknologjia u sjell adoleshentëve, shpesh në qendër të debatit janë telefonat e mençur. Tashmë dihet gjerësisht lidhja mes pajisjeve dhe krizës alarmante të shëndetit mendor tek fëmijët dhe të rinjtë. Studimet tregojnë se truri i brishtë i adoleshentëve është pre i lehtë e goditjeve të dopaminës që prodhojnë aplikacionet dhe algoritmet.
Mediat sociale e ekranet shpesh krahasohen me “duhanin” e brezit të ri për nga rreziqet shëndetësore – diçka që në të ardhmen do ta kujtojmë me habi: si i lejuam fëmijët të kishin qasje pa kufi, 24 orë në ditë, në ekuivalentin mendor të një pakete cigare në ditë?
Pak është folur për rrezikun që sjellin lojërat elektronike. Por kërkimet e reja sugjerojnë se po ecim drejt një krize tjetër.
Mundesh me e lexu edhe…
Një sondazh i ri me mbi 1,000 prindër, i kryer nga organizata e varësisë nga bixhozi Ygam dhe publikuar nga Mumsnet, tregon se djemtë 15–17 vjeç kalojnë mesatarisht 34 orë në javë duke luajtur lojëra – pothuaj pesë orë çdo ditë. Krahasuar me 32.5 orë mësim në javë në shkollë, loja ka marrë përparësi. Dhe këto janë vetëm vlerësime të prindërve.
96% e prindërve pranuan se lojërat kanë disa përfitime: ulin stresin dhe ndihmojnë në relaksim. Por koha e shpenzuar para ekranit po rritet me shpejtësi alarmante. Mesatarja e fëmijëve u rrit nga 16.8 orë në javë në vitin 2024 në 20.4 orë në 2025.
Më shumë se gjysma e prindërve thonë se fëmijët e tyre luajnë çdo ditë, ndërsa një e treta luan disa herë në ditë. Dy të tretat shprehin frikë për varësi, dhe jo pa arsye: varësia nga lojërat elektronike u njoh zyrtarisht nga Organizata Botërore e Shëndetësisë në vitin 2019.
Varësia përkufizohet si humbje kontrolli mbi lojën, përparësi që i jepet asaj mbi aktivitetet e tjera dhe vazhdimi i lojës edhe kur pasojat negative janë të dukshme.
Shumë adoleshentë nuk janë të varur, por pasoja të tjera janë të dukshme: shpenzimet brenda lojërave, mekanizmat që imitojnë bixhozin dhe orët e gjata të kaluara vetëm në shtëpi. Edhe pse 38% e djemve 16–34 vjeç thonë se loja është mënyra kryesore për të bërë miq, bisedat përmes kufjes për të vendosur “cilin armik të qëllojnë” nuk krijojnë miqësi të thella si ato që lindin nga kontaktet reale.
Që nga vitet 1970, koha që adoleshentët kalojnë me miqtë është ulur në mënyrë drastike, veçanërisht pas vitit 2010, paralelisht me rritjen e përdorimit të telefonave. Në SHBA, adoleshentët në vitin 2021 raportonin vetëm 6 orë në javë me miqtë, krahasuar me 24 orë në vitin 2003. Në Britani, koha e kaluar vetëm është rritur ndjeshëm tek të rinjtë, ndërsa për të rriturit ka rënë.
Ndoshta ka ardhur koha të shtypim butonin “game over” për dëmet e fshehta që sjell koha e pakufizuar para ekranit./AP/Katror.info
