Sa është paga që e bën jetën dinjitoze në Kosovë? Jo ajo në letër – por ajo që mjafton realisht për të jetuar. Sipas Agjencisë së Statistikave të Kosovës, paga mesatare bruto në vitin 2024 ishte 639 euro, nga 570 euro një vit më parë – një rritje prej rreth 12 %.
Paga neto arriti në 552 euro, ndërsa në sektorin privat – ku punon shumica – është vetëm 513 euro. Sipas ASK-së pagat më të larta janë ne sektorin e energjisë dhe komunikimit, me rreth 900 deri 970 euro në muaj, por më të ulëtat mbeten në akomodim e shërbime ushqimore – vetëm 331 euro.
Në tetor 2024, Qeveria e Kosovës e rriti pagën minimale në 350 euro bruto, rreth 2 euro për orë pune, duke prekur rreth 150 mijë punëtorë. Por ekspertët thonë se kjo nuk mjafton, sepse inflacioni po e gërryen çdo rritje, dhe fuqia blerëse e qytetarëve vazhdon të bjerë.
Mundesh me e lexu edhe...
Sa duhet të jetë atëherë paga që të quhet “e dinjitetshme”?
Sipas studimit të Institutit për Politika Sociale “Musine Kokalari”, një familje katër anëtarëshe në Kosovë ka nevojë për rreth 1,152 euro në muaj për të përmbushur nevojat bazike – nga ushqimi e banimi, te transporti, rryma dhe kujdesi personal.
Në zonat rurale mjaftojnë rreth 1,090 euro, por në ato urbane duhen gati 1,240 euro.
Një punëtor që jeton vetëm ka nevojë për 720 euro në muaj për të përballuar një jetesë minimale, por të dinjitetshme.
Dhe kjo s’është vetëm çështje ekonomike, sepse siç thonë hulumtuesit “pagë e dinjitetshme do të thotë jo vetëm ushqim e strehim, por edhe siguri ekonomike, pushime vjetore, dhe kohë për kujdes personal e familjar.”
Duke pasur parasysh se popullsia e Kosovës është relativisht e re në krahasim me vendet e tjera evropiane, përveç gjinisë, është e rëndësishme të analizohen pagat e marra nga punëtorët në grupmosha të ndryshme.
Të rinjtë e moshës 15-24 vjeç përbëjnë 15.9% të punëtorëve, por është grupi i dytë paga mesatare e të cilit ka diferencën më të madhe me pagën e jetesës. Paga mesatare e grave të reja do të duhej të rritej për €363 dhe e djemve të rinj për €322 në mënyrë që të barazohet me pagën e jetesës.
Sipas drejtores së Programit në Institutin për Politika Sociale ‘Musine Kokalari’, Drenusha Canolli, në Kosovë kohëve të fundit është folur shumë për pagën minimale, ku kjo ka qenë temë diskutimi edhe në ndryshimin e ligjit, mirëpo shumë pak është përmend edhe një koncept tjetër që është “paga e dinjitetshme”, që do të thotë një analizë ekonomike e pagës që do të duhej të ishte pagë për të jetuar.
“Kur flasim për një “pagë të dinjitetshme”, është një koncept shumë më i gjerë që lidhet me të drejtat, mirëqenien dhe kushtet e punës, elementet që duhet të mbulojë një pagë e dinjitetshme janë mjetet bazë për jetën siç është ushqimi, banimi, rryma, transporti, duhet të përfshijë një siguri ekonomike, gjithshtu një gjë shumë me rëndësi çka duhet të theksohet është se kjo pagë duhet të mbulojë edhe të drejtat themelore të punëtorit që siguron pushime vjetore, ditë pushimi, kohë për kujdes personal ose familjar” – tha ajo.
Në shkurt 2024, paga mediane neto ishte 561-euro në sektorin publik dhe 372-euro në sektorin privat.
Në krahasim me Evropën, Kosova vazhdon të ketë ndër pagat më të ulëta minimale, dhe për shumë punëtorë, rruga drejt një jete me dinjitet duket se mbetet ende e gjatë./Katror.info.
