Gjersa shekulli XXI vazhdon të sjellë ndryshime të mëdha shoqërore dhe teknologjike, nevoja për lëndën gjithëpërfshirëse të edukimit seksual në shkolla s’ka qenë kurrë më urgjente.
Kjo temë, shpesh e anashkaluar ose e patrajtuar në mënyrë e duhur, luan rol kryesor në përgatitjen e të rinjve për sfidat e jetës moderne, nga të kuptuarit e pëlqimit dhe marrëdhënieve të shëndetshme deri tek menaxhimi i rreziqeve digjiitale si dhuna dhe ngacmimet fizike, seksuale, por edhe abuzimeve përmes rrjeteve sociale.
Edukimi seksual i pajis nxënësit me njohuri thelbësore për trupin, emocionet dhe të drejtat e tyre. Përtej biologjisë, lënda nxit ndjeshmëri, respekt dhe mendim kritik, si dhe mbron shëndetin mendor dhe fizik tek nxënësit.
Mundesh me e lexu edhe…
Marrë parasysh shkallën në rritje të shtatzënive mes adoleshenteve, abortet, martesat e hershme, infeksionet seksualisht të transmetueshme (IST) dhe dhunën me bazë gjinore në nivel vendor e global, mungesa e këtij edukimi i bën të rinjtë të cenueshëm ndaj keqinformimit dhe shfrytëzimit.
Së fundmi, në Kosovë u bë temë nëse duhet apo jo që lënda e edukimit seksual të përfshihet në kurrikulën shkollore. Normalisht, si për çdo temë tjetër të ndjeshme dhe polarizuese, shoqëria u nda në dy taborre, pro dhe kundër, pa pasur informatat, statisikat dhe të dhënat e duhura që ndërtojnë një debat të mirëfilltë, të hapur, respektues dhe argumentues, si dhe që sjell rezultate pozitive, fillimisht për mësimnxënien e nxënësve kosovarë, por edhe për gjithë shoqërinë në përgjithësi.
Edukimi seksual në Kosovë nuk ekziston si lëndë e veçantë, në kurrikulën bërthamë është e përfshirë në kuadër të lëndëve Biologjia dhe Njeriu dhe natyra. Në librin shkollor Njeriu dhe natyra për klasat e treta është një kapitull i veçantë “Edukimi seksual”, në të cilin mësohet vetëm për dinamikat e familjes dhe pjesën emocionale mes anëtarëve të familjes. Ndërsa, në librin bazë Biologjia 8, mësohet për funksionin e organeve riprodhuese të njeriut, mjetet dhe metodat e parandalimit të shtatzënisë së padëshiruar, si dhe sëmundjeve seksualisht të transmetueshme.
Ndonëse Kosova ende nuk e ka integruar këtë lëndë në planprogramet shkollore, studimet tregojnë se Edukimi Seksual Gjithëpërfshirës (CSE) ndikon pozitivisht tek nxënësit në mbarë botën. Për shembull, programet CSE kanë dëshmuar se vonojnë fillimin e aktivitetit seksual tek adoleshentët, reduktojnë numrin e partnerëve seksualë dhe nxisin përdorimin e prezervativëve dhe kontracepsionit. Këto programe nuk rrisin aktivitetin seksual, por përkundrazi pajisin të rinjtë me njohuri dhe aftësi për të marrë vendime të informuara, duke reduktuar shtatzënitë e padëshiruara dhe infeksionet seksualisht të transmetueshme (IST) globalisht.
Raportet e UNESCO-s theksojnë se në vendet që kanë pjesë të kurrikulës shkollore lëndën e edukimit seksual, kanë rënie të dukshme të sjelljeve seksuale të rrezikshme dhe përmirësime të rezultateve të shëndetit riprodhues. Për shembull, rajone si Amerika Latine dhe Afrika Sub-Sahariane kanë parë përparime në barazinë gjinore dhe shëndetin për shkak të integrimit të Edukimit Seksuale në kurrikulat kombëtare.
Gjithashtu, trajnimi i mësuesve dhe qasjet përkatëse kulturore janë kyçe për efektivitetin e këtyre programeve, duke siguruar që ato të adresojnë normat shoqërore dhe t’u ofrojnë nxënësve aftësi jetësore për vendimmarrje të përgjegjshme.
Një meta-analizë e vitit 2023 konfirmoi më tej efikasitetin e lëndës së Edukimit Seksuale, duke treguar përmirësime të rëndësishme njohëse dhe të sjelljes te nxënësit e moshës 10-19 vjeç, duke theksuar rëndësinë e fillimit të arsimit të herëshëm dhe vazhdimin e tij gjatë adoleshencës deri në moshën madhore. Këto gjetje theksojnë rolin e Edukimit Seksuale si mjet arsimor kritik për adresimin e sfidave të shekullit të XXI nga shëndeti publik deri te barazia sociale.
Kritikët argumentojnë se tema të tilla mund të bien ndesh me besimet kulturore ose fetare, por përkrahësit theksojnë se programet gjithëpërfshirëse dhe të përshtatshme për moshën mund t’i mbushin këto boshllëqe. Duke përfshirë edukatorët, prindërit dhe politikëbërësit, shkollat mund të krijojnë kurrikula që respektojnë diversitetin duke adresuar shqetësimet universale.
Koha për të vepruar është tani. Përfshirja e edukimit seksual në sistemet shkollore nuk është vetëm një investim në mirëqenien individuale, por një hap drejt ndërtimit të shoqërive të informuar dhe të barabarta./Katror.info
Përgatiti:
