Astronomët kanë pikasur një pikë të errët të madhe dhe misterioze në atmosferën e Neptunit, fenomeni i parë i tillë i regjistruar nga një teleskop nga Toka.
Astronomët kanë pikasur një pikë të errët të madhe dhe misterioze në atmosferën e Neptunit që ka një përcjellës të papritur të ndritshëm. Për vëzhgimin u përdor Teleskopi Shumë i Madh (VLT) i Observatorit Jugor Evropian në Kili. Stuhitë e vorbullave, të cilat duken si pika të errëta, në atmosferën e planetit të kaltër tashmë janë vëzhguar nga hapësira, duke përfshirë teleskopin Hubble. Tani, për herë të parë, ky fenomen është regjistruar nga një teleskop nga Toka, shkruan Katror.info.
“Që nga zbulimi i parë i pikës së errët, gjithmonë kam pyetur veten se cilat janë këto tipare të errëta jetëshkurtra dhe të pakapshme”, tha autori kryesor i studimit të botuar në Nature Astronomy Patrick Irwin, profesor i fizikës planetare në Universitetin e Oksfordit.
Mundesh me e lexu edhe…
Planetët gjigantë të gazit në sistemin tonë diellor, duke përfshirë Neptunin, janë të njohur për pikat e errëta që shfaqen në atmosferat e tyre. Po kështu është njolla e kuqe e madhe e Jupiterit, një stuhi shekullore.
Disa stuhi janë vërejtur në Neptun me Hubble gjatë viteve. Të gjitha stuhitë duket se ndjekin një model të shfaqjes dhe zhdukjes gjatë një periudhe prej dy vjetësh, duke i bërë ato të vështira për t’u studiuar. Voyager 2, një sondë e NASA-s e nisur në vitet 1970, zbuloi dy stuhi të errëta në Neptun gjatë një fluturimi pranë planetit në vitin 1989, por ato u zhdukën shumë kohë përpara se Hubble t’i kapte ato kur bëri imazhe të Neptunit në 1994. Pika e Madhe e Errët në Neptun, e quajtur stuhia më e madhe e dëshmuar nga Voyager 2, ishte aq e madhe sa mund të kishte përpirë Tokën.
Stuhitë e Neptunit janë të ndryshme nga uraganet në Tokë. Pikat e errëta të Neptunit janë sisteme me presion të lartë që fillimisht janë të qëndrueshme dhe rrotullohen në drejtim të akrepave të orës, ndërsa uraganet në hemisferën veriore të Tokës janë sisteme me presion të ulët që rrotullohen në drejtim të kundërt. Ajo që Irwin dhe ekipi i tij donin të zbulonin ishte se si formohen në radhë të parë këto stuhi masive në Neptun.
Neptuni, i cili duket i kaltër për shkak të metanit në atmosferë, është i ngrirë, i quajtur edhe një gjigant akulli.
Temperatura mesatare atje është minus 235 gradë Celsius. Erërat fryjnë nëpër të, duke dërguar re të ngrira metani në të gjithë planetin me afro 2000 kilometra në orë. Është planeti më i largët në sistemin tonë diellor, rreth 30 herë më larg nga Dielli se Toka. Për shkak të kësaj largësie, mesdita në Neptun duket si muzgu në Tokë.
Kur Hubble zbuloi njolla të reja të errëta në Neptun në vitin 2018, ekipi i Irwin-it shfrytëzoi mundësinë për të kryer vëzhgime nga Toka duke përdorur Teleskopin e madh dhe instrumentin e tij Eksplorues spektroskopik me shumë njësi (MUSE). Instrumenti u lejon astronomëve të vëzhgojnë të gjithë objektin në të njëjtën kohë në gjatësi vale të ndryshme të dritës.
Atmosfera e Tokës tenton të shtrembërojë imazhin e teleskopëve me bazë tokësore, por MUSE kap imazhe të mprehta duke përdorur optikën adaptive. Pasqyrat e teleskopit, të cilat kontrollohen nga kompjuterët, mund të rregullohen gjatë fluturimit për të korrigjuar çdo shtrembërim të shkaktuar nga atmosfera e Tokës dhe për të ruajtur detajet e imëta të trupave qiellorë.
Të dhënat e kapura nga Teleskopi i madh i ndihmuan astronomët të përcaktojnë se njollat e errëta nuk janë rezultat i zbrazëtirave ose pastrimit në re. Vëzhgimet tregojnë se njollat shfaqen kur grimcat më të errëta të ajrit mblidhen poshtë shtresës së dukshme të Neptunit, ku përzihen mjegulla dhe akulli.
Instrumenti MUSE kapi një spektër drite 3D të Neptunit dhe pikave të tij të errëta. Kjo i lejoi astronomët të studionin stuhinë në detaje dhe të bënin një zbulim befasues.
“Ne kemi zbuluar një lloj të rrallë reje të thellë të ndritshme që nuk është identifikuar kurrë më parë, madje as nga hapësira,” tha bashkëautori i studimit Michael Wong, një shkencëtar planetar në Universitetin e Kalifornisë, Berkeley.
Gjatë vëzhgimit, reja e pazakontë u shfaq si një pikë e vogël e ndritshme pranë një njolle të errët më të madhe, të dyja në të njëjtin nivel të atmosferës. Astronomët thonë se tipari i sapo zbuluar është shumë interesant. Ata shpresojnë të fitojnë njohuri të reja përmes vëzhgimeve të ardhshme që mund të bëhen nga Toka.
“Është një rritje mahnitëse në aftësinë e njerëzimit për të vëzhguar hapësirën,” tha Wong.
“Në fillim ne mund t’i zbulonim këto pika vetëm duke dërguar atje një anije kozmike si Voyager. Më pas patëm mundësinë t’i dallonim ato në distancë me Hubble. Më në fund, teknologjia ka avancuar mjaftueshëm për të na lejuar ti shohim ato nga Toka.”/Katror.info
Përgatiti:
