Një kërpudhë e fortë në formë zile që rritet në lëvoren e pemës së kalbur është përdorur si ndezës zjarri për shekuj dhe kërkime të reja ka hedhur dritë mbi strukturën molekulare të këtij organizmi të fuqishëm të pazakontë – dhe ka zbuluar se ai ka disa veti befasuese, të cilat mund të lejojnë që kjo kërpudhë të jetë një alternativë natyrale, e biodegradueshme ndaj plastikës dhe materialeve të tjera në të ardhmen.
Ata që shpesh ecin nëpër pyjet tona mund ta dallojnë nga fotoja e kopertinës – është një pemë ahu. Përdorimi i kërpudhave në vend të plastikës mund të zvogëlojë malet e mbetjeve që krijojnë njerëzit. Plastika e bërë nga lëndët djegëse fosile është në fakt shumë e vështirë për t’u ricikluar dhe zakonisht përfundon në një rrëmujë në deponi, të shpërndara nëpër peisazhe dhe rrugë ujore.
Materialet e bëra nga kërpudhat, nga ana tjetër, do të ishin të biodegradueshme dhe mund të ripërdoreshin në fund të jetës së produktit për të prodhuar më shumë nga e njëjta gjë. Kërpudhat Fomes fomentarius, ose lebra e ahut, është fokusi i hulumtimit të ri të botuar në revistën Science Advances.
Mundesh me e lexu edhe…
Ka një aftësi të jashtëzakonshme për të prodhuar një gamë të gjerë materialesh me veti të ndryshme – nga të buta dhe sfungjerë deri te të forta dhe të drunjta. Duke studiuar arkitekturën e kërpudhave, studiuesit shpresojnë të hapin rrugën që ajo të bëhet një bllok ndërtimi më i qëndrueshëm i jetës sonë.
“Ne u mahnitëm me të vërtetë nga struktura sepse një gjë që vëreni menjëherë nëse jeni biolog është se kur diçka kaq e bukur fillon të formohet, natyra nuk e bën atë vetëm për hir të bukurisë – duhet të ketë një funksion atje. ”, thotë Pezhman Mohammadi, një nga autorët e punimit të ri dhe një shkencëtar i lartë në Qendrën Kërkimore Teknike VTT në Finlandë.
Në natyrë, F. fomentarius mund të duket si thundra e një kali që rritet nga trungu. Njerëzit e kanë përdorur këtë kërpudha për mijëra vjet për të ndezur zjarr. Nën lëvoren e hollë por të fortë gjendet një pjesë kafe që është përdorur si dru zjarri deri në shfaqjen e shkrepseve. Prandaj ajo mori pseudonimin “cresiva gruba”. Dhe aq i dobishëm sa ka qenë në të kaluarën, duket se ka një potencial të madh për të ardhmen, pasi kërkimet e reja tregojnë se lebra e ahut mund të përdoret për të krijuar një klasë të re materialesh ultra të lehta dhe me performancë të lartë.
Ajo që është unike për këtë kërpurdhë është se ajo ka tre shtresa me veti të ndryshme, secila prej të cilave mund të jetë e dobishme në mënyra të ndryshme. Ekziston një lëvore e jashtme shumë e fortë që mund të përdoret për të bërë veshje rezistente ndaj goditjeve për xhamat e përparmë të automjeteve, për shembull. Më pas, sipas Mohammadi-t, ekziston një shtresë e mesme e butë, miqësore me lëkurën, e cila mund të kopjojë veshjet prej lëkure. Shtresa e tretë e brendshme është e ngjashme me drurin. Ekipi hulumtues përdori teknika të avancuara të imazhit dhe teste të forcës mekanike për të studiuar secilën shtresë dhe për të vlerësuar përdorimin e tyre të mundshëm.
Tashmë ka interes për materialet e ndërtimit, ambalazhet dhe tekstilet me bazë kërpurdhat. Mohammadi dhe ekipi i tij kanë krijuar tashmë një prototip të kufjeve duke përdorur micelin – trupin me fije, të degëzuar të shumicës së kërpudhave që gjenden nën tokë. Studimi i pjesëve përbërëse të kërpurdhave, si miceli ose kitina e lartpërmendur, e cila është pjesë përbërëse e mureve qelizore të kërpurdhave, tashmë është duke u zhvilluar.
Miceliumi studiohet për potencialin e tij si material ndërtimi në Tokë, dhe kitina për potencialin e tij si material ndërtimi në Mars.
Sigurisht, ne kemi ende shumë për të mësuar dhe për të bërë, përpara se kërpudhat të zëvendësojnë plastikën. Ne nuk mund t’i korrim ato vetëm në pyje, sepse kjo do të dëmtonte shumë ekosistemin. Miceliumi do të duhej të prodhohej në masë për treg. Përveç kësaj, mund të duhet të përshtatet me gjenomën e kërpurdhave për të theksuar disa tipare.
Dhe nevojiten më shumë kërkime dhe testime për të siguruar që materialet që rezultojnë të arrijnë ekuilibrin e duhur midis biodegradueshmërisë dhe qëndrueshmërisë. Shpresa është që produktet me bazë kërpurdhat do të degradohen pasi të mos jenë më të dobishme, në vend që të zgjasin pafundësisht si ndotja plastike. Si mbetje, produktet e kërpurdhave mund të bëhen edhe ushqim për prodhimin e ri të micelieve, duke krijuar një unazë të mbyllur të procesit të prodhimit. Është një lloj standardi i artë për ta bërë çdo produkt të konsumit të paktën pak më të qëndrueshëm./Katror.info
Përgatiti:
