Në një laborator në Mançester, vullnetarët mbajnë maska mbi fytyrat e tyre për të marrë frymë dhe për të thithur ajrin e ndotur.
Për të ndihmuar shkencëtarët të mësojnë se si ndotja ndikon në tru, ata janë të ekspozuar ndaj llojeve të ndryshme të tymit, nga dizeli deri te produktet e pastrimit.
Shkencëtarët analizojnë mostrat e gjakut dhe rezultatet e testeve të marra para dhe pas ekspozimit ndaj ajrit të ndotur.
Edhe pse dihet mirë se cilësia e ajrit ndikon në mushkëri dhe sistemin kardiovaskular, dëmtimi i trurit nuk është studiuar shumë.
Një nga shkencëtarët kryesorë në studim është Dr. Ian Madway, një toksikolog nga Imperial College London, fusha e ngushtë e të cilit është mbrojtja e mjedisit.
“Në 10 vitet e fundit, ne kemi filluar të shohim statistikisht lidhjen e ndotjes së ajrit me një sërë problemesh të trurit – nga mënyra se si fëmijët mësojnë, mënyra se si ndryshojnë aftësitë e tyre njohëse, tek shëndeti mendor dhe një rrezik i shtuar i demencës.
“Me këtë studim, ne po përpiqemi të bëjmë një eksperiment për të kuptuar pse ekziston një lidhje e tillë dhe për të zbuluar se cilët janë mekanizmat bazë biologjikë që lidhin ndotjen e ajrit me një efekt të dëmshëm në trurin e njeriut.
Eksperimentet kryhen në Universitetin e Mançesterit ku studiuesit krijojnë katër lloje ndotjeje: shkarkimin e motorit me naftë, tymin nga djegia e drurit, tymrat nga produktet e pastrimit dhe tymrat e gatimit.
Nivelet e ndotësve maten dhe kontrollohen me kujdes, më pas futen në një dhomë ajri, e cila në fakt është një qese plastike e madhësisë së dhomës, dhe e çon në një maskë që vullnetarët duhet të thithin.
Pjesëmarrësit e hulumtimit vijnë në laborator disa herë gjatë disa muajve dhe janë të ekspozuar ndaj një lloji të ndryshëm ndotës ose ajrit të pastër për një orë çdo herë.
Ata kurrë nuk e dinë se çfarë po marrin frymë.
Profesor Gordon McFiggans, nga Qendra për Shkenca Atmosferike në Universitetin e Mançesterit, thotë se detyra kryesore është të renditen nivelet e rrezikut që lidhen me çdo ndotës, si brenda ashtu edhe jashtë.
“Ka shumë prova të reja që ndotja e ajrit të brendshëm mund të jetë në fakt më e dëmshme sesa ndotja e ajrit të jashtëm,” shpjegon ai.
“Dhe sigurisht, kur hapni një dritare ose keni ajrosje mekanike, ndotësit e jashtëm mund të hyjnë në dhomë dhe ndotësit e brendshëm mund të dalin jashtë, kështu që të gjithë janë të ekspozuar ndaj llojeve të ndryshme të ndotësve.
“Unë mendoj se ne duhet të krijojmë udhëzime gjithëpërfshirëse për njerëzit në mënyrë që ata të jenë të vetëdijshëm për mundësinë e llojeve të ndryshme të efekteve në shëndetin e tyre.”
Ekipi thotë se skanimet e trurit janë një mënyrë e drejtpërdrejtë për të parë funksionin kognitiv, ndërsa mostrat biologjike mund të zbulojnë se çfarë po ndodh në trup.
“Ajo që duam të bëjmë është të kuptojmë mënyrat se si ndotja ndikon në të vërtetë trurin”, thotë Prof. McFigans.
Profesori thekson se ekipi dëshiron të përcaktojë nëse ndotësit arrijnë drejtpërdrejt në tru apo kanë një efekt indirekt.
Një mundësi është që ndotësit të shkaktojnë inflamacion në pjesë të tjera të trupit, për shembull në mushkëri, dhe që substancat kimike të prodhuara nga ky proces biologjik më vonë të arrijnë në tru.
“Tani për tani, ne thjesht nuk e dimë,” thotë ai.
Sipas të dhënave nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), 99 për qind e popullsisë së botës thith ajër që tejkalon kufirin e lejuar për ndotësit e zakonshëm të vendosur nga Kombet e Bashkuara (OKB) dhe se ndikimi i kombinuar i ndotjes së ajrit të jashtëm dhe të brendshëm kontribuon në vdekjen e parakohshme të shtatë milionë njerëzve çdo vit.
Ekipi thotë se zbulimi se si ndotja ndikon në shëndetin e trurit është thelbësore.
Megjithëse studimi duket i vogël, ku përfshihen 13 persona, ai përfaqëson një nga analizat më të mëdha të këtij lloji deri më sot.
Domethënë, çdo vullnetar është i ekspozuar ndaj efekteve individuale të katër ndotësve (dhe ajrit të pastër), dhe ato rezultate krahasohen me njëri-tjetrin, dhe më pas krahasohen me rezultatet e të gjithë pjesëmarrësve të tjerë të testit për të bërë analizat që do të ketë rëndësi statistikore.
Bryony Ivens është një nga pjesëmarrësit në hulumtim.
Ajo thotë se është e lumtur të thithë ndotës për shkencën dhe të lexojë një libër ndërsa është e mbyllur në një bllokues ajri për orë të tëra.
“Nëse ata do të mbledhin më shumë të dhëna në këtë mënyrë, ia vlen të investoni kohën tuaj dhe t’i ndihmoni ata të bëjnë këtë studim,” thotë ajo.
“Çdo gjë që mund të bëhet për të zbuluar se çfarë po na dëmton, vetëm në jetën tonë të përditshme, dhe që mund të ndryshohet, ia vlen me të vërtetë mundimi.”
Rezultatet e hulumtimit priten në muajt e ardhshëm./Katror.info
Përgatiti:
