Kaltrina Ajeti, gazetare e njohur kosovare është në mesin e të paktave vajza dhe gra që trashëgojnë pasurinë familjare. Korniza ligjore e Kosovës u jep të drejta pronësore të barabarta burrave dhe grave, por sipas Agjencisë për Barazi Gjinore, vetëm 19 për qind e pronave janë në pronësi të grave.
Për Kaltrinën pasuria që trashëgoi pati vlerë shpirtërore shumë më të madhe sesa ajo materiale. Ajo nuk u konsiderua si vajza, por si fëmija që trashëgoi, duke mos iu bërë as diskriminim gjinor. Kaltrina rithekson fjalët e të atit për ndarjen e pasurisë.
“Unë nuk i kam nda çikës, pra, unë i kam nda fëmijëve, për mu janë fëmijë. I kam dy, po t’i kisha pas tre, katër pesë, krejt çika ose krejt djem, për mua është krejt e njëjtë, këta janë dy fëmijët e mi dhe gjithmonë njëjtë kanë me i pasë gjërat e barabarta. Besoj që ky ka qenë mesazhi më i fortë prej një burri, prej një babe për krejt ata baballarët edhe burrat që mendohen dy herë a duhet me i lanë çikave trashëgimi apo jo. Ta heqim pjesën ku i takon me ligj, ta bëjmë atë në mënyrë njerëzore, sepse po e rithem prona kur ndahet më së pakti ka vlerë monetare. Ti i tregon çikës që e ka vendin në shtëpitë tona, i tregon çikës që ai mbiemër që e ka mbajtur për shumë vjet, në fakt është shtëpia e vet, kudo që e çon jeta”, shprehet Kaltrina.
Mundesh me e lexu edhe…
Qendra Kosovare për Studime Gjinore ka kryer kohë më parë një studim për ndarjen e trashëgimisë për vajzat. Drejtoresha e kësaj qendre, Luljeta Demolli, shpjegon se që nga studimi i bërë e deri më tash gjendja nuk është përmirësuar shumë.
“Nëse e shohim sa kanë gratë, sa marrin trashëgimi nga familjet e tyre, është numri tejet i vogël, jo më shumë se gjashtë për qind. Ky numër i ka shoqëru diku në 10 vite, nuk ndryshon. Nëse e shohim sa kanë toka të trashëguara ose sa janë gratë pronare të tokave në Kosovë është numri ende më i vogël, diku tre për qind e grave kanë tokat në mbiemrin e tyre. Po nëse e shohin sa kanë gratë, sa janë në bashkëpronësi ose sa janë pronarët të shtëpive e banesave apo gjësendeve tjera, sidomos të këtyre kapitaleve, diku 16 ka qenë viteve të fundit, por tani është rritur 21%, “ shprehet Demolli.
Ndërsa, sipas statistikave, kontribuesi më i madh i këtij raporti të thellë diskriminues del të jetë familja apo prindërit e vajzave.
“Në Kosovë më keq qëndrojmë në trashëgiminë që marrim nga familjet, përpos normës së lartë që e thashë që është në preferencë për djem, ne e kemi edhe një varfëri të madhe në Kosovë, dhe shpesh herë prindërit nuk kanë edhe ku të shkojnë vetë, ose nuk kanë asgjë të ndajnë, dhe atë pjesë që vendosin ta ndajnë, vendosim t’ia ndajnë djalit edhe për shkak të interesit që e kanë, sepse djali jeton me ta. Kjo e ka vështirësu shume (gjendjen), edhe institucionet pak kanë punuar në këtë drejtim, domethënë trashëgimia që marrim nga familjet tona shihet e ultë edhe ndoshta mund të jetë zakonisht tek prindërit që lëjnë në trashëgimi atëherë kur e kanë vetëm një vajzë ose kur kanë mjaftueshëm pasuri,” tha ajo.
Nisur nga rasti i saj, Kaltrina ka vazhduar avokimin për ndarjen e barabartë të pasurisë familjare.
“Në fakt, mënyra se qysh jemi rritë prej kur kemi qenë fëmijë ka qenë në mënyrë shumë të barabartë, madje shpeshherë unë jam trajtu si me më pozitivitet, për shkak se, po e citoj babin tim, i cili gjithmonë ka thënë që vajzat në shtëpi duhet me u trajtu me shumë kujdes, sepse ambienti jashtë është shumë brutal ndaj tyre. Kështu që duhet t’i jepet shumë vetëbesim, duhet me i dhënë shumë fuqi, edhe shumë mbështetje brenda shtëpisë, që ato me qenë të gatshme me përballu gjithë ato probleme dhe sfida që kanë me i pasë në të ardhmen si vajza, si gra, si profesioniste si çkado”, shtoi Kaltrina.
Luljeta Demolli thotë se sot një ndryshim pozitiv po e sjell evoluimi i familjeve kosovare në planifikimin familjar.
“Tash familja kosovare ka pësu ndryshim, tash kryesisht është duke shku në një familje të vogël edhe në Kosovë si në vendet tjera në Evropë ka filluar të bjerë nataliteti dhe të ketë më pak fëmijë dhe mendohet edhe për vajzën, por kjo ndodh kryesisht në qytete e jo në fshatra”, shtoi Demolli.
Qendra Kosovare për Studime Gjinore, ka luajtur rol të rëndësishëm në trajtimin e kësaj dukurie, duke qenë e para organizatë të adresojë këto tema përmes hulumtimeve e fushatave. Demolli thotë se mënyra më e mirë e funksionimit e avancimit të të drejtave të vajzave e grave është zbatimi i kornizës ligjore.
“Shteti duhet të kujdeset se si i sheh gratë, si e sheh pozitën e tyre dhe ta avancojë pozitën e tyre në shoqëri, të sjellë modele, të përkrahin iniciativat e grave me kritere të reja, sepse edhe shteti nuk është se nuk diskriminon. Për shembull gratë fermere (shteti) i paragjykon, (paragjykon) ato investime, paratë ku i ndan. Shteti (duhet) t’i ndryshojë kriteret kur është fjala për subvencionime, kur është fjala për përkrahje si e ndan paranë publike. Për të gjitha këto duhet të jetë shteti model për familjen, sepse nëse shteti bëhet model me politikat e veta publike, për mënyrën se si endan paranë atëherë familjes s’i mbetet asgjë tjetër veç të marrë atë model dhe të jetë edhe familja në atë mënyrë’’, tha ajo.
Gratë dhe vajzat në Kosovë kanë qenë cak diskriminimi për shumë vjet, e kjo ka bërë që jo vetëm në aspektin ekonomik, por edhe shkollor të qëndrojnë në nivelin më të ultë në Evropë. Andaj, përhapja dhe mbështetja e kauzës për trashëgiminë pronësore, nuk do të ndihmonte vetëm fuqizimin e gruas në Kosovë, por edhe vetë shtetin në pasqyrën e mbarëvajtjes dhe mirëqenies sociale përballë vendeve evropiane. /Katror.info
Edicionin #36 të plotë e gjeni KËTU 🙂
Përgatiti:
