Një studim i ri ndërkombëtar po sfidon një nga shtyllat e kozmologjisë moderne: se përshpejtimi i zgjerimit të universit kërkon ekzistencën e “energjisë së errët”. Sipas Earth.com dhe raportimeve të stafit shkencor, studiues nga ZARM – Qendra për Teknologji të Aplikuar Hapësinore dhe Mikrogravitet në Universitetin e Bremenit, së bashku me kolegë nga Universiteti Transilvan i Brașovit (Rumani), kanë ndërtuar një teori që mund të shpjegojë këtë përshpejtim pa pasur nevojë për këtë komponent të padukshëm e të pashpjeguar, raporton Katror.info.
Një qasje e re për gjeometrinë e hapësirë-kohës
Studiuesit kanë adoptuar një alternativë ndaj gjeometrisë tradicionale të Riemann-it – të ashtuquajturën gjeometri Finsler – që lejon që matjet në hapësirë-kohë të varen jo vetëm nga pozicioni, por edhe nga drejtimi dhe shpejtësia.
Kjo qasje ndryshe rishkruan rregullat për matjen e distancës dhe kohës. Duke përdorur këtë gjeometri të re, ata zbulojnë se përshpejtimi i zgjerimit të universit mund të ndodhë edhe pa një komponent energjie shtesë, siç është energjia e errët.
Mundesh me e lexu edhe…
Nga Ekuacionet e Friedmann-it te Ekuacioni Finsler–Friedmann
Në teorinë e zakonshme të relativitetit të Përgjithshëm, për të përputhur zgjerimin e vëzhguar me ekuacionet, kozmologët shtojnë një konstantë kozmologjike – që përfaqëson energjinë e errët. Në këtë model të ri, ekuilibrat gjeometrikë të rinj mundësojnë një përshpejtim të ngjashëm pa këtë shtesë.
Duke zëvendësuar ekuacionet klasike me një version të ri të quajtur ekuacioni Finsler–Friedmann, studiuesit arritën të simulojnë një zgjerim eksponencial të universit – një nga karakteristikat kryesore të fazës aktuale të zgjerimit.
Përshpejtim që buron nga vetë gjeometria
Ky model sugjeron se vetë struktura e hapësirë-kohës, nëse matet ndryshe, mund të shkaktojë përshpejtim të zgjerimit. Nuk ka nevojë për një densitet të pandryshueshëm energjie – përshpejtimi buron nga mënyra se si ne e përkufizojmë dhe matim vetë realitetin.
Sipas autorëve, kjo mund të përputhet me të dhënat aktuale nga supernova, rrezatimi kozmik, lente gravituese dhe studime të grumbullimeve të galaktikave – por testi vendimtar do të jetë në krahasimin e drejtpërdrejtë me vëzhgimet.
Sfida për modelin standard
Modeli standard i kozmologjisë është ndërtuar mbi një përzierje të energjisë së zakonshme, materies së errët dhe energjisë së errët. Deri tani, ai ka kaluar testet më të rëndësishme, përfshirë:
- Matjet e supernovave që tregojnë përshpejtim në zgjerim
- Valët akustike barionike që vendosin shkallën e preferuar të shpërndarjes së galaktikave
- Rrezatimi kozmik mikrovalor që jep informacion për universin e hershëm
Megjithatë, modeli i ri Finsler sugjeron se mund të kemi qenë duke kërkuar zgjidhjen në vendin e gabuar. Në vend që të “shtohet” një komponent i ri, ndoshta duhet të rishikojmë metrikën që përdorim për të kuptuar hapësirën dhe kohën.
Reagimi i shkencëtarëve
“Kjo është një tregues emocionues se mund të shpjegojmë përshpejtimin e zgjerimit të universit pa pasur nevojë për energji të errët, bazuar në një gjeometri të përgjithshme të hapësirë-kohës,” deklaroi Christian Pfeifer, fizikant në ZARM dhe bashkautor i studimit.
Ai shton: “Kjo gjeometri e re hap mundësi krejtësisht të reja për të kuptuar më mirë ligjet e natyrës në kozmos.”
Hapat e ardhshëm
Modeli Finsler duhet tani të kalojë nëpër të njëjtat filtra dhe analiza si çdo teori tjetër: duhet të japë parashikime të sakta për distancat, zhvendosjen drejt të kuqes, modelet e rrezatimit kozmik dhe evolucionin e strukturës së universit.
Vetëm nëse këto rezultate përputhen me të dhënat aktuale, mund të mendohet seriozisht se energjia e errët mund të zëvendësohet me një kuptim më të thellë të vetë hapësirës.
Lexo studimin e plotë të publikuar në Journal of Cosmology and Astroparticle Physics /Katror.info
