Artistja e grafitit, Krystel (Krissy) Suire, erdhi për herë të parë në Kosovë pesë vjet më parë, për të marrë pjesë në një festival arti të rrugës.
“Ishte ora 8:30, aeroporti ishte bosh, dhe pyeta veten çfarë po bëja këtu me një kapele me një njëbrirësh në kokë?”, rikujton zvicerania, e cila njihet gjithashtu me pseudonimin Stern apo “Ylli” në shqip.
Ajo priti një vend konservativ mysliman, me plagë dhe të zymtë pas luftës së vitit 1998-99, që ende qëndron si hije në politikat regjionale. Por menjëherë, pasi arriti te dalja në aeroport asaj iu shuan ato paragjykime nga një thirrje e ngrohtë e me zë të lartë: “Oh Stern, je këtu!”
Mundesh me e lexu edhe…
“Organizatori i festivalit hapi krahët e tij dhe bërtiti ‘Mirëserdhe në Kosovë!’”, rikujton ajo me lot gëzimi. “Më përqafoi dhe menjëherë u ndjeva si në shtëpi.”
Njerëz mendjehapur, jetë e gjallërishme nate
Në Festivalin e Artit të Rrugës dhe të Grafiteve, Krystel Suire, e cila preferon të thirret Krissy, u ndie budallaqe, sepse kishte veshur bluzë me mëngë të gjata dhe pantallona në të nxehtin e verës.
“Nuk doja të lëndoja ndjenjat e askujt dhe mendova se në një vend mysliman kjo ishte mënyra e duhur për t’u veshur”, thotë ajo. “Por derisa muzika hip-hop po luhej me zë të lartë nga altoparlantët, unë isha e rrethuar nga shumë vajza në pantallona dhe bluza të shkurtra”.
Në vend të një shoqërie të shtypur dhe konservatore, Krissy gjeti një shoqëri të hapur dhe jetë nate të gjallërishme në Prishtinë.
Ishin disa probleme në jetën e saj në Zvicër, të cilat bënë që ideja e migrimit diku i kishte kaluar nëpër mendje, por në Kosovë?
Për ta përjetuar më mirë Kosovën, ajo u rikthye për të qëndruar për një muaj, pas vizitës së saj në vitin 2018. Në natën e fundit të atij muaji testues, ajo takoi një burrë i cili do të bëhej më vonë shoku me të cilin do ta ndante apartamentin. Pranoi që të ruante një dhomë për të, për tri ditë pas kthimit të saj në Zvicër, derisa të mendonte. Por ende pa mbërritur në vendbanimin e saj Yverdon-les-Bains, ajo mori vendimin. Do të shpërngulej në Kosovë.
“Shpërngulja ime në Kosovë ishte si një lindje për herë të dytë”, thotë Krissy. “U bëra një njeri i ri dhe bëra paqe me veten”. Pikërisht këtu, Stern bëri emër si artiste grafitesh, shkruan Swissinfo.ch.
Sot ajo vazhdon të lulëzojë dhe është pjesë e pandashme e skenës “rave” në Kosovë dhe në Shqipërinë fqinje, përcjell koha.
Arti “Made by Stern”
Arti i grafitit të Krissyt është shumë i njohur. Personazhet e saj ikonike dhe muralet shumëngjyrëshe mund të shihen pothuajse në çdo qytet të Kosovës. Ndër projektet e tjera, asaj iu kërkua të pikturonte Observatorin e Prishtinës, një qendër shkencore dhe arsimore e astronomisë që hapi dyert në verën e vitit 2022.
Swissinfo.ch u takua me Krissyn nga fascinimi me një pikturë murale 12 metra në hapësirën e bashkëpunimit “Lavjerr’S”. Kjo është arsyeja pse artistja e ka mbështjellë dhomën me orë surrealiste. Nuk ka asnjë lidhje me traditën zvicerane të bërjes së orëve. Në fakt, artistja e vlerëson jetën në Kosovë si shumë më pak të planifikuar në krahasim me vendlindjen e saj, Zvicrën.
“Në Zvicër i kam ditur gjithmonë planet e mia gjashtë muaj përpara”, shpjegon Krissy. “Tani bëj plane çdo tri javë”.
Ajo punoi katër ditë për muralin në “Lavjerr’S”. “Rreth gjashtë orë në ditë – por gjashtë orë intensive”, thotë artistja. Gjatë realizimit të veprës nuk hëngri e nuk piu, dhe s’foli me askënd. Ky, sipas saj, është niveli i përqendrimit që i nevojitet për të punuar me sukses.
Por edhe niveli i saj intensiv i përqendrimit nuk mund ta mbante larg mikpritjen kosovare. Klientët e saj vazhdonin të vinin me limonadë, bakllava dhe drekë. “E vlerësoj shumë dhe më bënë të lumtur, por më thyen përqendrimin”, thotë ajo.
Figurat e saj veçuese “Made by Stern” janë përkëdhelëse, me tipare të buta të fytyrës dhe sy të stërmadhuar. “Brenda jam më e shoqërueshme, por arti im është më amësor, i qetë dhe i butë”, thotë ajo. “Kushdo që sheh artin tim duhet të ndiejë paqe të brendshme”.
Artistja e grafitit nuk e ka idenë se ku do të jetojë gjatë gjithë jetës së saj. Por tani për tani ajo thotë se është shumë e lumtur në Kosovë. Të qenit shtetase zvicerane jashtë vendit ka të metat e veta. “Është keq të jesh zvicerane jashtë vendit”, thotë ajo. “Sigurisht, pasaporta zvicerane është e dobishme, edhe kur më ndalon policia. Por është gjithashtu e keqe, sepse disa njerëz janë të mirë me ju vetëm sepse duan diçka nga ju”.
Për fat të mirë, shqipja e saj, një gjuhë zyrtare në Kosovë, tani është mjaft e mirë, saqë shumica e njerëzve mendojnë se ajo vjen nga Shqipëria.
“Në Shqipëri më pyesin nëse vij nga Kosova”, thotë ajo. “Në Kosovë më pyesin nëse vij nga Shqipëria. Shumicën e herëve them vetëm ‘po’”./Katror.info
Përgatiti:
