Kur bëhet fjalë për mundësinë e përplasjeve me trupa të tjerë qiellorë, sot jetojmë në një periudhë relativisht të qetë. Por nuk ishte gjithmonë kështu
Kërcënimi i asteroidëve që vijnë për të shkatërruar Tokën është, ndoshta çuditërisht, jo shumë i frikshëm këto ditë. Po, rrjeti është plot me profetë të së keqës, por situata e deritanishme jep arsye për optimizëm.
Astronomët kanë gjetur tashmë më shumë se 90 për qind të asteroidëve “vrasës të planetit” me diametër më të madh se 800 metra që herë pas here kalojnë pranë Tokës.
Mundesh me e lexu edhe…
Gjatë shekullit të ardhshëm, Toka nuk kërcënohet në njëqind vitet e ardhshme, dhe rreziku është jashtëzakonisht i ulët për njëmijë vitet e ardhshme.
Duke përdorur teleskopë të specializuar, studiuesit zbulojnë rreth 500 shkëmbinj më të mëdhenj hapësinorë (mbi 140 metra) çdo vit në sistemin tonë Diellor. Deri më tani, asnjëri prej tyre nuk përbën kërcënim, shkruan Katror.info.
Agjencia amerikane e hapësirës NASA ka testuar me sukses përpjekjen e parë ndonjëherë për të lëvizur qëllimisht një asteroid, gjë që do të na duhet ta bëjmë nëse do të jetë ndonjëherë e nevojshme të devijojmë një trup qiellor që vjen nga rruga e tij drejt Tokës.
Sidoqoftë, korja e planetit tonë të origjinës ruan plagë të shumta, të krijuara gjatë përplasjeve të dhunshme me shkëmbinj nga hapësira në të kaluarën.
Gjeologët kanë konfirmuar afër 190 kratere të lashta me ndikim në Tokë, por ndoshta ka pasur shumë më tepër. Gjegjësisht, sipërfaqja në zhvillim e planetit tonë me siguri fshiu shumë nga bombardimet më të hershme.
Krateret që ne njohim tregojnë historinë e një kohe krejtësisht të ndryshme në të kaluarën tonë planetare, kur shkëmbinjtë e zjarrtë nga qielli ishin një dukuri e zakonshme.
Në fillim të historisë së sistemit tonë diellor, kokrra të vogla shkëmbi dhe akulli filluan të grumbulloheshin së bashku, duke krijuar objekte të gjera kilometrike të quajtura planetesimalë. Ata do të përplaseshin dhe ndonjëherë do të bashkoheshin, duke formuar përfundimisht planetët e njohur që shohim sot.
Por shumë planetesimalë nuk ishin të destinuar të bëheshin planete. Disa fluturuan rreth Diellit, duke u përplasur në planete tjera. Dëshmitë për këtë mund të shihe në krateret në Hënë, Mars dhe gjetkë.
Ata tregojnë se gjatë miliardë viteve të para të historisë së Sistemit Diellor, asteroidët bombarduan rregullisht trupat planetarë me shpejtësi shkatërruese.
Sot, planetesimalët e mbetur janë asteroidë shkëmborë dhe kometa të akullta në sistemin tonë diellor dukshëm më të qetë.
Këtu është një përmbledhje e disa prej kratereve më domethënëse të njohur:
Një asteroid një duzinë kilometra ose më shumë i gjerë u përplas në Tokë dhe krijoi kraterin Vredefort, në Afrikën e Jugut të sotëm, rreth dy miliardë vjet më parë, shumë kohë përpara se të evoluonin dinosaurët.
Pas përplasjes, krateri ishte, sipas vlerësimeve, 180 deri në 300 km i gjerë.
Shekuj më vonë, pjesa jugore e kraterit nuk është më e dukshme sepse ishte e mbuluar nga shkëmbinj më të rinj.
Rreth 1.8 miliardë vjet më parë, një kometë e madhe – një top bore, i përbërë nga kokrra akulli dhe shkëmbi – u përplas në Kanadanë e sotme.
Krateri origjinal ishte ndoshta rreth 200 km i gjerë.
Sot në atë pjesë të botës ka miniera nikeli dhe bakri. Kjo për shkak se ndikimi i fuqishëm pas përplasjes, duke plasaritur koren dhe duke detyruar pjesë të mantelit të Tokës të ngrihen nga poshtë, në fund gjeneroi një depozitë të madhe nikeli.
Nikeli është një element kyç në instalimet elektrike, motorët, bateritë…
Vendi i kraterit 65 milionë-vjeçar i Chicxulub sot është varrosur nën Gadishullin Jukatan.
Ai shfaqet në hartat e anomalive gravitacionale, të cilat tregojnë se sa ndryshon fusha gravitacionale e një planeti, e diktuar nga masa, nga një sipërfaqe hipotetike uniforme.
Asteroidi famëkeq dhjetë kilometra i gjerë goditi ujin e cekët, duke hedhur në qiell sasi të mëdha pluhuri dhe gazrash, të cilat ftohën në mënyrë drastike klimën.
Përplasja lëshoi energji 10 mijë herë më të madhe se arsenali bërthamor i botës. Nga zjarri – i cili shkatërroi rreth 70 për qind të të gjitha pyjeve të botës – dhe pasojat e tjera të tij, rreth dy të tretat e të gjitha specieve në Tokë u shuan. Vetëm dinosaurët e rrallë mbijetuan.
Krateri i meteorit në Arizona është relativisht i ri, gjë që është dëshmi se ne duhet të monitorojnë dhe të jemi të vetëdijshëm për shkëmbinjtë e mundshëm hapësinorë që mund të vijnë.
Rreth 50,000 vjet më parë, një asteroid metalik me një diametër prej 20 deri në 210 metra goditi shtetin e sotëm amerikan të Arizonës.
Edhe pse dukshëm më i vogël se ata të përshkruar deri më tani, një asteroid i tillë mund të shkaktojë katastrofë në të gjithë rajonin dhe të shkatërrojë një qytet me madhësinë e Kansas City.
Dy asteroidë të mëdhenj goditën Quebecun, Kanada, pranë njëri-tjetrit. Studiuesit besojnë se dy përplasjet nuk kanë ndodhur në të njëjtën kohë, por janë të ndara me miliona vjet. Sot, vendet ku kanë ndodhur pë rplasjet janë liqene.
Mosha e Clearwater West vlerësohet në rreth 280 milion vjet, ndërsa Clearwater East u formua shumë më herët, rreth 450 milion vjet më parë.
Ju mund të dalloni një unazë ishujsh në liqenin perëndimor, diametri i të cilit është rreth dhjetë kilometra, shkruan Mashable. /Katror.info
Përgatiti:
