katror.infokatror.infokatror.info
Notification
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
    Lajme
    Më shumë
    Top News
    ASK: Pagat mesatare bruto për vitin 2023 në Kosovë ishin 570 Euro
    11 months ago
    Bota në rrugën e suksesshme drejt energjisë të rinovueshme
    11 months ago
    BE-ja pranë finalizimit të mjeteve për Ballkanin Perëndimor
    11 months ago
    Postimet e fundit
    Osmani vizitë në SHBA për Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara
    3 hours ago
    Trajnim për izolimin e baktereve patogjene në ushqim në IKSHPK
    4 hours ago
    Marrëveshje prej 250 miliardë funtesh Britani-SHBA
    4 hours ago
    Aktivisti vendos “Walk of Shame” para Kuvendit me 120 emrat e deputetëve
    5 hours ago
  • Lajme të mira
    Lajme të mira
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Motrat e gjejnë njëra tjetrën pas 45 viteve të ndara
    3 years ago
    Mos i leni ëndrrat tuaja të mbeten vetëm ëndrra…
    3 years ago
    Të ngrisim një gotë për…
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Federata e Basketbollit të Kosovës lanson projektin vizionar “Basketbolli 3.0”
    4 hours ago
    Hapet thirrja për Çmimet e Vullnetarizmit 2025
    5 hours ago
    Qendra e Gjuhëve e UP hap kurset pa pagesë për gjuhët e huaja
    6 hours ago
    Veshjet tradicionale shqiptare në parakalimin e Oktoberfest në Mynih
    8 hours ago
  • People
    People
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Jubileu Platinum i Mbretëreshës Elizabeta e Dytë bën bashkë tërë familjen mbretërore  
    3 years ago
    Kompozitori i Dua Lipës tregon si të komponohet një hit për 30 sekonda
    3 years ago
    Rita Ora & Taika Waititi fejohen gjatë një propozimi të ‘përnjëhershëm’
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Jessie J paralajmëron publikimin e albumit të ri
    5 hours ago
    Nexha Gjema: Katror – filozofia për të zgjedhur të mirën
    7 hours ago
    Kastriot Orana: Katror Media – një dritare e hapur drejt së mirës
    7 hours ago
    Philipp Konrad Labhart: Udhëtimi im me Katror Media
    10 hours ago
  • Sporti n’Katror
  • Viral
    Viral
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Video e një kafshe që u bë virale
    3 years ago
    Viral Dance e muajit Qershor në TikTok
    3 years ago
    Momentet që shkuan #viral gjatë procesit të gjykimit për shpifje të Depp dhe Heard
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Apple lanson ndryshimin e madh tek iPhone
    1 day ago
    Spotify lejon dëgjimin e çdo kënge falas
    2 days ago
    Çfarë është platforma e OpenAI që pritet ta sfidojë LinkedIn-in?
    1 week ago
    Gjykata vendos: Google nuk do të detyrohet ta shesë Chrome ose Android
    2 weeks ago
  • Shije
    Shije
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    Shije vere – receta gatimi me ushqimet e qëlluara për ditët me vapë
    1 year ago
    Noma fitoi çmimin e parë të World’s Best Restaurant vitin e kaluar
    3 years ago
    Vatikani kryeson listën e vendeve që pinë më së shumti verë
    3 years ago
    Postimet e fundit
    Sa vezë duhet të hamë në ditë?! 
    3 days ago
    Vezët e peshkut, burimi natyral i shëndetit të mirë
    1 week ago
    Është sezoni i tyre, këto janë vetitë shëruese të Shegës
    1 week ago
    Si ndikon ngrënia e mishit të kuq në trupin tonë?
    1 week ago
  • Udhë
    Udhë
    Break the bad news habit Ndjehu mirë t’u lexu n’Katror :)
    Më shumë
    Top News
    E para Kosova!
    12 months ago
    15+ artikuj për kamping me t’cilat ndiheni si n’shtëpi edhe nëse jeni në male të thella
    3 years ago
    Sa kohë duhet të qëndroni në Norvegji për ta parë magjinë e “Northern Lights”
    2 years ago
    Postimet e fundit
    Venecia zgjat tarifën e hyrjes për vizitorët ditorë
    11 hours ago
    Shtatë nga rrënojat romake më magjepsëse në Mbretërinë e Bashkuar
    1 day ago
    Një habitat unik ku natyra krijon mrekulli: Historia dhe sekretet e detit të vetëm pa bregdet
    1 day ago
    Seuli vjen me “autobusin e parë ujor”!
    2 days ago
  • Katrori YT
  • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
Duke e lexuar: Populli që përdor matematikën për të zgjidhur mungesën e ujit
Shpërndaje
katror.infokatror.info
Font ResizerAa
  • Home
  • Lajme
  • Lajme të mira
  • Katrori YT
  • People
  • Sporti n’Katror
  • Viral
  • Fun
  • Udhë
  • Shije
Search...
  • Back To Home
  • Categories
    • Lajme
    • Lajme të mira
    • People
    • Viral
    • Sporti n’Katror
    • Shije
    • Udhë
    • Katrori YT
    • Fun
    • Kuriozitet
    • Life Style
  • Bookmarks
    • My Bookmarks
    • Newsletter
  • Contact Us
    • Contact
Follow US
Kuriozitet

Populli që përdor matematikën për të zgjidhur mungesën e ujit

Last updated: 30/11/2023 10:47 PM
146 Shikime
Shpërndaje
Foto: ARATI KUMAR-RAO

Fotoreporterja dhe gazetarja Arathi Kumar Rao udhëton në të gjithë Azinë Jugore gjatë gjithë vitit për të kapur peisazhet në ndryshim të nënkontinentit.

Përmes fotografive dhe fjalëve, ajo evokon kërcënimin në rritje që ndryshimi i klimës paraqet për jetën dhe jetesën e njerëzve të rajonit të Ladakh, të cilët përballen me një të ardhme të pasigurt nën shkrirjen e akullnajave të Himalajeve.

Nata e 5 gushtit 2010 është ende e freskët në kujtesën e banorëve të rajonit Ladakh, në veri të Indisë, kur të gjithë kishin ndjesinë se një re kishte shpërthyer mbi rajonin rreth kryeqytetit Leh.

Mundesh me e lexu edhe…

Shiu i një viti ra në shkretëtirën e ftohtë në vetëm dy orë apokaliptike. Valët masive të baltës mbuluan gjithçka në rrugën e tyre. Njerëzit në panik u varrosën nën masën e trashë kafe-gri.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Disa qindra njerëz nuk u gjetën kurrë pas asaj nate fatale. Rajoni Ladakh, pllaja më veriore e Indisë, është më shumë se 3000 metra mbi nivelin e detit.

Vargmali i Madh i Himalajeve mbron rajonin nga musonet vjetore nga të cilat varet pjesa tjetër e Indisë.

Deri vonë, Ladakh zhytej në diell për 300 ditë në vit, ndërsa mezi dhjetë centimetra shi do të binin në peisazhin e pafund shkëmbor dhe malor.

Përmbytjet katastrofike të vitit 2010 u pasuan nga një vazhdimësi e shpejtë e përmbytjeve të reja, në 2012, 2015 dhe së fundmi në 2018.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Diçka që nuk ka ndodhur në shtatë dekada ka ndodhur katër herë radhazi në më pak se 10 vjet.

Kushtet e tilla të pazakonta të motit janë rezultat i ndryshimeve klimatike, sipas ekspertëve.

Një dekadë e gjysmë më parë, në territorin e Ladakh kishte një ritëm të rregullt, i cili siguronte një furnizim të qëndrueshëm me ujë për fshatarët.

Bora e dimrit shkrihej në përrenj, ashtu si uji i shkrirë nga akullnajat rridhte poshtë dhe furnizonte fermerët me ujë në pranverë.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Megjithatë, për shkak të ndryshimeve klimatike, temperatura mesatare e dimrit në Ladakh është rritur me një gradë Celsius në 40 vitet e fundit.

Reshjet e borës janë bërë gjithnjë e më të paparashikueshme dhe akullnajat janë tërhequr më lart drejt majave të maleve ose janë zhdukur fare.

Unë vizitova Ladakh për herë të parë në 2018.

U ktheva në 2019, dhe përsëri në pranverën e këtij viti – ndërkohë nuk munda të vija për shkak të pandemisë së virusit korona.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Dallimi ishte befasues.

Bora tani po shkrihet më shpejt, që do të thotë se fshatarët kanë mbetur me pak ose aspak ujë deri në pranverë.

Akullnajat tani janë aq të larta në male sa që shkrihen më vonë gjatë vitit.

Pranvera në Ladakh, dikur e pasur dhe pjellore, ishte e thatë dhe pa ngjarje këtë vit.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Mungesa e ujit ka sjellë tkurrjen e tokave të kullotave, duke e bërë të paqëndrueshme mbajtjen e tufave të mëdha të dhive pashmina.

Fermerët në pamundësi për të gjetur ujë për elbin dhe kajsinë, po largohen masivisht nga zona.

Pavarësisht shkatërrimit të shkaktuar nga ndryshimet klimatike, ka shpresë për këtë rajon të izoluar.

Gjatë vizitës sime të dytë në Ladakh në mars 2019, u njoftova me inxhinierin Sonam Wangchuk.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Ai më tha se gjatë vozitjes nëpër lugina në vitin 2013, vuri re një argjinaturë të madhe akulli të pashkrirë nën urë, të mbrojtur nga dielli.

Pamja e asaj kulle të vogël akulli i dha atij një ide.

“Matematika e shkollës së mesme na thotë se filxhani është zgjidhja më e thjeshtë”, më tha duke buzëqeshur.

Wangchuk donte të ndihmonte fshatarët të ngrinin ujin në dimër, në mënyrë që ta ruanin për përdorim në pranverë.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Ngrirja e tij në formën e një kupe do të maksimizonte sasinë e akullit për metër katror të sipërfaqes së ekspozuar nga dielli dhe do të zgjaste kohën që i duhet atij për t’u shkrirë.

Inxhinieri mblodhi një ekip banorësh vendas dhe filloi të eksperimentonte, duke kërkuar mënyrën më të mirë për të bërë një filxhan akulli.

Më në fund ai gjeti formulën e duhur.

Kur e çuan ujin me tubacione nga një përrua mali në luginë, ata e devijuan ujin për të rrjedhur lart në një tub vertikal me një spërkatës preciz në fund.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Uji u ngjit në tub dhe doli përmes spërkatësit në formën e vrulli të ujit të shpërndarë në mënyrë të rregullt.

Në temperaturat e natës prej -30 gradë Celsius, uji ngriu kur doli nga tubi.

Gradualisht, ndërsa gjithnjë e më shumë ujë dilte në formën e një llaku të imët dhe shndërrohej në akull, pirgu filloi të dukej gjithnjë e më shumë si një filxhan.

Tani të quajtura stupas akulli, sipas vendeve të meditimit budist, ato kanë fituar popullaritet të madh në të gjithë Ladakh.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Këto struktura, disa prej të cilave janë më shumë se 30 metra të larta, furnizojnë me ujë një komunitet që ka parë ndryshimet klimatike të shkatërrojnë burimet e tij natyrore.

“Nuk mjafton që ne me këmbëngulje të dalim me inovacione teknike, të përshtatemi dhe të zgjidhim me këmbëngulje problemet”, më thotë Wangchuk.

“Dua të përdor sa më shumë kolonat e akullit për të tërhequr vëmendjen e botës ndaj nevojës për ndryshim të sjelljes, pasi dua të na siguroj një burim uji”.

Për herë të parë në histori, India dhe vendet fqinje, Kina dhe Pakistani, po përballen me një armik të përbashkët – ndryshimin e klimës.

- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -
- ADVERTISEMENT -

Ndryshimet kanë potencialin të shkatërrojnë pellgjet e lumenjve dhe të kërcënojnë zonën më të populluar në botë.

Është koha e fundit që të bashkohemi për t’i rezistuar këtij kërcënimi për mbijetesën tonë./BBC/Katror.info

​

Përgatiti:

Arsim Buxhovi
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Nexha Gjema: Katror – filozofia për të zgjedhur të mirën
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Kastriot Orana: Katror Media – një dritare e hapur drejt së mirës
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Philipp Konrad Labhart: Udhëtimi im me Katror Media
  • Arsim Buxhovi
    https://katror.info
    Edona Demiqi Haxhiu: Katror Media e shikon gazetarinë si mision shoqëror, jo vetëm si produkt mediatik
TAGGED:IndikuriozitetMatematikatopuji

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Shpërndaje
Facebook Whatsapp Whatsapp Email Copy Link Print
Artikulli i mëparshëm Bukuroshja e njohur zbuloi fshehtësinë e pamjes së saj rinore
Artikulli i ardhshëm Google, Microsoft dhe Meta bashkojnë “forcat” kundër hakerëve

Mos e le me t’ikë asgjë - Follow US!

FacebookLike
XFollow
InstagramFollow
YoutubeSubscribe

Abonohu për newsletter dhe merri lajmet e mira në email!

Mundesh me e lexu edhe...

Kuriozitet

Laptopi më i lirë i Apple mund të hyjë në prodhim shumë shpejt

3 Shikime
Kuriozitet

Dollari ra në nivelin më të ulët që nga fillimi i korrikut

7 Shikime
Kuriozitet

Një nga vendet më të shenjta në botë po shndërrohet në resort super-luksoz

6 Shikime
Katror.info

Veç lajme të mira :)

katror.info është pjesë e Katror Media and Publicity.

Katror Media është platforma e parë në Kosovë e fokusuar në lajme të mira dhe gazetari konstruktive.

Ekipi ynë i përbërë prej gazetarëve, video-produksionit e profesionistëve në web e rrjete sociale punojnë për t'ju sjellë çdo ditë histori që inspirojnë dhe promovojnë sukseset e shoqërisë sonë.

Projekti i Katror Media "Utilizing AI and other tech tools/opportunities to expand online presence and revenues" është mbështetur nga #SustainMedia Programme, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian dhe Qeveria Gjermane, ndësa implementohet nga GIZ, DW Akademie dhe Internews.
Përmbajtja e publikuar në katror.info është në përgjegjësi të Katror Media dhe nuk pasqyron pikëpamjet e BE-së apo të Qeverisë Gjermane.

Secured by  

Anëtar në

Katror.info anëtar në Këshilli i Mediave të Shkruara të Kosovës KMSHK - Katror.info member of Press Council of Kosovo PCK
 [email protected]
 +38346500508
 Rruga Ahmet Krasniqi, 40 Prishtinë

Për Marketing:

+38346500508
[email protected]
© 2022 - 2024 katror.info
Welcome Back
Username or Email Address
Password

Lost your password?